حه‌رفا بێ

د قورئانا پیرووزده هه‌م ب مه‌عنا دویرکه‌تن و هه‌م خولقاندن ھاتیه‌: « فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُ أَنَّهُ عَدُوٌّ لِلّهِ تَبَرَّأَ مِنْهُ - ڤێجا ده‌ما ژ ئبراهیم ره کفش بی کو ئازه‌ر دوژمنێ خودێیه - تَبَرَّأَ مِنْهُ - خوه‌ژێ دویرکر. ته‌وبه/ 114». « براستی خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وی د‌ویركه‌تنه‌ ژ شریك چێكه‌ران- أَنَّ اللّهَ بَرِيءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ - ته‌وبه/ 3».

به‌رییه: مه‌خلووق، تشتێن هاتین ئافراندن و چێکرن. « إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ - ئه‌وێن ئیمان ئانیین و كارێن قه‌نج كرین براستی ئه‌و با شترین مه خلووقن. به‌یینه/ 7». چ موصیبه‌تا د‌ عه‌رد‌ی ئان د‌ نه‌فسا ھه‌وه‌د‌ا په‌ید‌ا ببێ ئه‌و د‌ كتێبێ د‌ا ھه‌یه‌: « مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَأَهَا - پێشیا کو ئه‌م وێ چێکن. حه‌دید/ 22».

باری: خالق، چێکه‌ر ، ئافراندنکه‌ر. «هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى - ئه‌و ه‌خودایێ خالقێ چێکه‌رێ شكلد‌ه‌ر. ژ وی را نا ناڤێن قه‌نج - حه‌‌شر/ 24».

134- بُرج، بورج: ئه‌شکه‌ره‌بوون، خوه‌یهان، خویاکرن. د نهایێ دا دبێژێ: تَبَرَّجَت المَرئَةُ، یانی ژنێ خه‌ملا خوه ژ نه‌مه‌حره‌ما ره ئه‌شکه‌ره ‌کر.

د‌ه‌رحه‌ق ژنێن پێغه‌مبه‌ر د‌ه‌ (ص): «وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى - د‌ مالێن خوه‌ د‌ا بسه‌كنن و خوه‌ ئه‌شکه‌ره نه‌کن وه‌ک ئه‌شکه‌ره کرنا جاهلیه‌تا پێشده. ئه‌حزاب/ 33».

بارجه، دبێژن وێ گه‌میا ئه‌شکه‌ره یا بێ په‌رده‌ کو دخوه‌یهێ.

بورووج، ژی ب وێ مه‌عنێ یه‌ كو ھات گووتن. ژ ستێرا ره ‌ژی بورووج هاتیه گووتن چکو د عه‌سمانا ده ئه‌شکه‌ره‌نه، تێن دتین و خویا دکن. ب ڤێ مه‌عنێ سێ جاران د قورئانێده هاتیه: وَالسَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ - بووورج/ 1. وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِي السَّمَاء بُرُوجًا - حجر/ 16. تَبَارَكَ الَّذِي جَعَلَ فِي السَّمَاء بُرُوجًا - فورقان/ 61

ھون ل كید‌ه‌رێ بن وێ مرن بگھێ ھه‌وه‌: «وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ - حه‌تا ئه‌گه‌ر ھون ل که‌لهێن شدهایی و بلند د‌ا بن ژی - نساء/ 78». ژ که‌لهان را بورووج گووتنه چکو بلندن و خویا دکن و ئه‌شکه‌ره نه.

135- برح، به‌رح: ته‌رککرن، ژێ ڤه‌بوون، جدا‌بوون.

برایێ مه‌زن یێ حه‌زره‌تێ یووسف د‌بێژێ: «فَلَنْ أَبْرَحَ الأَرْضَ حَتَّىَ يَأْذَنَ لِي أَبِي أَوْ يَحْكُمَ اللّهُ لِي - ئه‌ز ڤێده‌رێ ته‌رک ناکم- ژ ڤر ناچم - حه‌تا بابێ من ئزنا من بدێ ئان خود‌ێ حوكمه‌كی بد‌ێ من - یووسف/ 80».