حه‌رفا بێ

165- بُعثرت، بو‌عثره‌ت: ڤه‌بوون، ئه‌شکه‌ره‌بوون. د مه‌حجه‌عول به‌یانێ ده ب مه‌عنا «سه‌روبنوو» هاتیه مه‌عنه‌کرن.

«وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ - و ده‌ما قه‌بر ڤه‌دبن (سه‌رووبنو د‌بن) - ئنفطار/ 4».

«أَفَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثِرَ مَا فِي الْقُبُورِ - گه‌لوو ب هنگێ نزانێ ده‌ما کو ئه‌وا د‌ قه‌برا ده‌ ئه‌شکه‌ره (سه‌رونبوو دبێ) د‌بێ؟- عادیات/ 9».

166- بعد، به‌عدو: که‌لیما موقابلێ « قه‌بل - پێش».

167- بُعد، بوعد: دووری، هه‌لاکه‌ت، له‌عنه‌ت. مه‌عنا وێ یا ئه‌صلی هه‌ما « دووری» یه و « هه‌لاکه‌ت» و «له‌عنه‌ت» ژ به‌ر دووری یا ژ ژیانێ و ره‌حمه‌تا خودێ بکار تێ برن.

فعلا «بو‌عد» ئه‌گه‌ر ژ بابێ « کَرُمَ یکرُم» بێ ب مه‌عنا دووری یه و ئه‌گه‌ر ژ بابێ «عَلِم یَعلَم» بێ کو مه‌صده‌رێ وێ «به‌عه‌د»ه‌ ب مه‌عنا ‌هه‌لاکه‌ت و ژ ناڤچوونه.

«وَلَـكِن بَعُدَتْ عَلَيْهِمُ الشُّقَّةُ - لێبه‌لێ رێک ژ وانرا دوور بی (ژ بابێ کَرُم یکرُم) - ته‌وبه/ 42».

«أَلاَ بُعْدًا لِّمَدْيَنَ كَمَا بَعِدَتْ ثَمُودُ - هه‌یهێ، دووری یا ژ ره‌حما خودێ ژ مه‌دیه‌نێ را یه چه‌وا کو سه‌موود ل هه‌لاکێ چویی - هوود/ 95».. (أَلاَ بُعْدًا: ئه‌گه‌ر بُعداً ب هه‌لاکه‌ت مه‌عنه ببێ هنگێ ب ‌ته‌مامی نه‌ مه‌عنا وێ یه، چکو ‌مه‌صده‌رێ ‌وێ یا کو ب مه‌عنا هه‌لاکه‌ته « بَعِدَتْ »ه - ژ بابێ عَلِمَ یَعْلَمُ - نه‌ بُعْد).

که‌لیما «بوعد» د دووریا زه‌مانی و مه‌کانی و عه‌قلی دا بکار هاتیه، لێ د قورئانێ ده زێده‌تر د دووریا عقلی د‌ا هاتیه.

دووریا مه‌کانی، د‌ه‌رحه‌ق جه‌ھنه‌مێ د‌ه‌: «إِذَا رَأَتْهُم مِّن مَّكَانٍ بَعِيدٍ سَمِعُوا لَهَا تَغَيُّظًا وَزَفِيرًا- ده‌ما ئه‌وا ژ جهه‌ک دوورڤه دبینێ، ئه‌و د‌ه‌نگێ وێ یێ ب غه‌زه‌ب و فیزفیزا وێ گوھلێ د‌بن - فورقان/ 12»