حه‌رفا بێ

« انظُرْ كَيْفَ نُبَيِّنُ لَهُمُ الآيَاتِ - بنیره‌ کا چه‌وا ئه‌م نیشانا ژ وانره ئه‌شکه‌ره (رووناهی) دکین- مائده/ 75».

ثولاثی و ژ بابێ: ئفعال و ته‌فعیل و ته‌فه‌ععول و ئستفعال، ژ ڤێ که‌لیمێ هه‌م لازم و هه‌م موته‌عه‌ددی هاتنه.

به‌یین: صفه‌تێ موشه‌ببه‌هه ‌یه: «لَوْلَا يَأْتُونَ عَلَيْهِم بِسُلْطَانٍ بَيِّنٍ - چره ژ خوه‌ره ده‌لیله‌ک رووناهی ناینن- که‌هف/ 15».

« لاَ إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ - د دین دا زووری نینه، هه‌ما براستی رێ دورستی ژ رێ خوه هری یێ باش باش ڤه‌قه‌تهایه - به‌قه‌ره/ 256». «وَلِتَسْتَبِينَ سَبِيلُ الْمُجْرِمِينَ- و دا رێكا سووجكارا رووناهی ببێ - ئه‌نعام/ 55». د‌ه‌رحه‌ق حه‌زره‌تێ مووسا د‌ه‌ فرعه‌ون ژ خه‌لكێ را د‌بێژێ: «وَلَا يَكَادُ يُبِينُ - و نکاری گووتنا خوه رووناهی بکێ- زوخروف/ 52». ل ڤێ ئایه‌تێ ده « يُبِينُ » موته‌عه‌ددی بکار هاتیه.

د ئایه‌تا 10 یا دوخاندا ژی هه‌م موته‌عه‌ددی و هه‌م لازمی چێدبێ بێ مه‌عنه ‌کرن: «فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاء بِدُخَانٍ مُّبِينٍ - ڤێجا ھای ژ وێ رووژێ ھه‌به‌ کو عه‌سمان دویه‌کی ئه‌شکه‌ره (ئان: ئه‌شکه‌ره‌که‌ر) تینه».

به‌یینه: موئه‌ننه‌سی «به‌یین»ێ یه‌ و جه‌معا وێ «به‌یینات»ه. ب مه‌عنا ده‌لیلا رووناهی و نیشانێن ئه‌شکه‌ره یه‌.

به‌یان: ب مه‌عنا ڤه‌کرن و که‌شفه، و به‌رفره‌ھتره ژ «نوطق»ێ و ئسمی مه‌صده‌ر ژی تێ. « هَـذَا بَيَانٌ لِّلنَّاسِ وَهُدًى وَمَوْعِظَةٌ لِّلْمُتَّقِينَ - ئه‌ڤاهه رووناهیکرنه‌که‌ ژ مرووڤا ره و رێ راست كرن و وه‌عزه‌كه‌ ژ خوه‌پارێزا ره‌- ئالێ عمران/ 138». و بنێرن: ره‌حمان/ 4‌ و قیامه‌ت/ 19.

تبیان: طه‌به‌رسی دبێژێ ئه‌و ژی ب مه‌عنا «به‌یان» و رووناھی یه‌: «وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِم مِّنْ أَنفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَـؤُلاء وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ - و رووژا كو ئه‌مێ ژ ھه‌ر كوومه‌كی شاھد‌ه‌كی ژ وان بخوه‌ ل سه‌ر وان راكین و ته‌ ژی ژ شاھد‌یا سه‌ر وان ھه‌می یا را بێنین. و مه‌ كتێب سه‌ر ته‌ د‌ا رێكر كو رووناھیكرنه‌ ژ هه‌ر تشتی را - نه‌حل/ 89».

موسته‌بین: ئه‌گه‌ر لازمی بێ مه‌عنه‌کرن ب مه‌عنا روناهی و ئه‌شکه‌ره یه‌ و ئه‌گه‌ر موته‌عه‌ددی بێ ب مه‌عنا رووناهیکه‌ر و ئه‌شکه‌ره‌که‌ره‌: د‌ه‌رحه‌ق حه‌زره‌تێ مووسا و ھاروون د‌ه‌ سه‌لامێن خود‌ێ ل وان بن «وَآتَيْنَاهُمَا الْكِتَابَ الْمُسْتَبِينَ - و مه‌ كتێبا رووناھی (ئان: رووناھیكه‌ر) د‌ا وان - صاففات/ 117».

«خلاسه‌کا حه‌رفا ب، د‌ په‌ی را حه‌رفا ت تێ. والحمد‌ لله‌ رب العالمین»