حه‌رفا بێ

راغب دبێژێ: به‌یع دانا جنس و گرتنا قیمه‌ته‌، و شراء، دانا قیمه‌ت و گرتنا جنسه. لێ ئه‌ڤێ ژی دبێژێ کو: جارنا ژ فرووتنێ را «شراء» و ژ کرینێ را «به‌یع» تێ گووتن. «وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا - به‌قه‌ره/ 275».

ژ ھنه‌ک ئایه‌تا ئه‌شکه‌ره دبێ کو «به‌یع» ژ دان و سطاندنێ را بکار تێ. چه‌وا کو طه‌به‌رسی ژی «به‌یع» د به‌قه‌ره/ 254 ده‌ ب تجاره‌ت و کرین فرووتن مه‌عنه کریه. د ته‌فسیرا: «رِجَالٌ لَّا تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَلَا بَيْعٌ عَن ذِكْرِ اللَّهِ - ئه‌و زه‌لامێن کو نه نه ‌تجا‌ره‌تا دائمی نه ژی دانو سطاندنه‌ک ئه‌وا ژ زکرێ خودێ پاشده ‌نادێ- نوور/ 37». ئه‌ل میزان دبێژێ: ده‌ما «تجاره‌ت» بکه‌ڤێ به‌رابه‌رێ «به‌یع»ێ ده هنگێ مه‌خسه‌د‌ ژ تجاره‌تێ ئستمرار و ده‌وام دانا وێ یه..

«فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُم بِهِ - شاهی بین ب وێ د‌انو سطاندنا هه‌وه پێک ئاینی- ته‌وبه/ 111».

به‌یعه‌ت: د مه‌جمه‌عول به‌یانێده (به‌قه‌ره/ 254) هاتیه: «به‌یع» ئه‌وه مرووڤ ژ فرووتنه‌كی را د‌ه‌ستێ خوه‌ بد‌ێ ھه‌ڤ. و به‌یعه‌ت ئه‌وه‌ مرووڤ ژ قه‌بوول کرنا گوهدانێ را ده‌ست بدێ هه‌ڤ، و یێک پێ ڤی کاری گوهدانا یێ دی ل سه‌ر خوه‌ فه‌رز بکێ: « إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ - كه‌سێن به‌یعه‌تێ گه‌ل ته‌ د‌كن، ھه‌ما به‌یعه‌تێ گه‌ل خود‌ێ د‌كن - فه‌تح/ 10». « لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ - ب یقین خود‌ێ رازی بویه‌ ژ وان باوه‌رد‌اران، ھنگی كو ل بن د‌ارێ د‌ه‌ به‌یعه‌ت گه‌ل ته‌ كرین - فه‌تح/ 18 ». به‌حسا به‌یعه‌تا ژنا گه‌ل پێغه‌مبه‌ر: د‌ شریك چێنه‌كرن و د‌زی نه‌كرن و زنا نه‌كرنێد‌ا و.. «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذَا جَاءكَ الْمُؤْمِنَاتُ يُبَايِعْنَكَ عَلَى أَن لَّا يُشْرِكْنَ بِاللَّهِ شَيْئًا وَلَا يَسْرِقْنَ وَلَا يَزْنِينَ وَلَا يَقْتُلْنَ أَوْلَادَهُنَّ وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ وَلَا يَعْصِينَكَ فِي مَعْرُوفٍ فَبَايِعْهُنَّ وَاسْتَغْفِرْ لَهُنَّ اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ - مومته‌حنه/ 12».

208- بیه‌ع: جه‌معا «بیعه»یێ مه‌عبه‌دا فله‌ھا یه: كلیسه‌. یێك جارێ د‌ قورئانێ د‌ه‌ ھاتیه‌: « وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ - حه‌ج/ 40». صه‌وامع جه‌معا «صه‌ومعه»یێ؛ دێرا راهبا یه كو ژ عباد‌ه‌ت ره‌ ئاڤا د‌كران ل جھێن د‌وورێ ژ خه‌لكێ و لسه‌رێ چیان. و «بیعه» کلیسا یه کو نه‌ ژ راھبا ته‌نێ را به‌لكی ژ هه‌می فلان را یه. صه‌له‌وات عبری یه‌ و جه‌معا صه‌لوه‌ت ێ یه‌ ب مه‌عنا عباد‌ه‌تگه‌ھێن جھویانه‌. مه‌ساجد‌ ژی مزگه‌فتن.

209- به‌ین: ناڤ، ناڤبر، ناڤبه‌ین. ئه‌ڤ که‌لیمه هه‌م ئسم و هه‌م زه‌رفێ مه‌کان و زه‌مان بکار تێ برن.

«وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمَا زَرْعًا - د ناڤبرا وان دو باغا ده مه‌ مه‌زه‌رعه‌ک دانی - که‌هف/ 32». «وَجَعَلَ بَيْنَهُمَا بَرْزَخًا - و مه‌ د‌ ناڤبا وان د‌وو به‌حرا د‌ه‌ ناڤبره‌ك د‌انی - فورقان/ 53». د ڤان هه‌ر دو ئایه‌تا ده ئه‌ڤ که‌لیمه مه‌بنییه‌ ل سه‌ر فه‌تحێ. و د‌ه‌ما ئسم بێ، وه‌ک ئسمێین دی موعره‌به.

بَینَ یَدَیهِ - بَینَ اَیدِینا: ژ ڤێ ته‌رکیبێ مه‌عنا نیزیکی تێ فێهمێ و مه‌خسه‌د‌ نێریک بوونه. طه‌به‌رسی د مه‌جمه‌عول به‌یانێ ده - به‌قه‌ره‌/ 97: « بَيْنَ أَيْدِيهِ »ێ ب «ل بال وی یه» مه‌عنه دکێ.

« وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُمْ وَمَا خَلْفَكُمْ - و د‌ه‌ما ژ وان را تێ گووتن: بترسن ژ وێ یا د به‌را هیا هه‌وه‌ده و پاش هه‌وه ڤه- یاسین/ 45».

210- بانَ: بانه: ئه‌شکه‌ره و رووناهی بی. خوه‌یها. خویا کر، دیار کر. «به‌یان، به‌ینوونه و تبیان» هه‌می ژ «به‌ین»ێ نه.