حه‌رفا بێ

«وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ... ئه‌عراف/ 96». «وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ مِن فَوْقِهَا وَبَارَكَ فِيهَا وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِي أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَوَاء لِّلسَّائِلِينَ - فوصصله‌ت/ 10» و...

144- برم، به‌رم. ئبرام: موحکه‌م کرن، قاییم‌کرن، قاهیم کرن. ئه‌صلێ وێ ژ قاهیم کرنا وه‌ریس ره تێ گووتن پێ بادانێ. «أَمْ أَبْرَمُوا أَمْرًا فَإِنَّا مُبْرِمُونَ- ئان ئه‌وا کاره‌ک قاهیم کرنه؟ ڤێجا ئه‌مێن قاهیمکه‌ر. زوخروف/ 79».

145- بُرهان، بورهان: ده‌لیلا رووناهی. موفره‌د‌‌ات دبێژێ: بورهان قه‌ویترینێ ده‌لیلا یه؛ و د ئه‌صلێ خوه‌ دا ب مه‌عنا رووناهی کرن و به‌یان کرنه و مه‌صده‌رێ «به‌ره‌ھه‌» یه ‌ب مه‌عنا سپی و ئه‌شکه‌ره و روناهی. «حوججه‌ت- قه‌ست کرن» ژی ب مه‌عنا «ده‌لیله»ه. پێ نێرینا ل مه‌عنا وان یا ئه‌صلی کفش دبێ کوو ژ ده‌لیلێ را « بورهان» تێ گووتن، ب وێ مه‌لحه‌زێ یه کو مه‌سه‌لێ رووناهی دکێ و ژێرا «حوججه‌ت» تێ گووتن، ب وێ لحازێ یه کو مه‌خسه‌دا مرووڤ جی دگری و مرووڤ پێ وێ دگهێ مه‌خسه‌دێ.

«يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءكُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّكُمْ - گه‌لی خه‌لکینوو، هه‌ما براستی ئه‌ڤه ده‌لیله‌ک رووناهی ژ ئالیێ خویکه‌رێ هه‌وه‌ڤه ژ هه‌وه ره هات - نساء/ 174».

146- ب‌زغ، بوزووغ: ده‌رکه‌تن، طولووع. «بَزَغَت الشمس، یانێ رووژ ده‌رکه‌ت». حه‌زره‌تێ ئبراھیم:«فَلَمَّا رَأَى الْقَمَرَ بَازِغًا قَالَ هَـذَا رَبِّي - ڤێجا ده‌ما دیت هه‌یڤ ده‌رکه‌ت، گووت ئه‌ڤاهه خویکه‌رێ منه - ئه‌نعام/ 77».

147- بَ‌س‌ر، بوسوور: مه‌عد‌گرتن، روی قه‌متاندن، خوه‌یهانا نه‌رحه‌تیێ د رویێ مرووڤده. موفره‌داتێ ئه‌و ب مه‌عنا له‌زکه‌تنا د پێشیا وه‌ختێ ده زانیه؛ قامووسێ مه‌عنا عه‌رن، سل بوون و نه‌رحه‌تی ژی ژێره‌ ئانیه‌.

به‌یزاوی دبێژێ: «باسل» ژی ب مه‌عنا باسره، لێ هێژ ژ وێ ژی دژوارتره، لێبه‌لێ بکاربرنا وێ گه‌له‌کتر ژ زه‌لامێ جه‌سوور و مێرباش ره ‌تێ، کو مه‌عدێ خوه ‌دگرێ و برهێ خوه ‌دکێ ناڤهه‌ڤرا. ڤێ گووره‌کێ مه‌عنا: «عه‌به‌س» و «به‌سه‌ر» و «به‌سه‌ل» هه‌می یێکن ب ڤێ فه‌رقێ کو هه‌ر یێک ژ یا دی دژوارتره.

«ثُمَّ عَبَسَ وَبَسَرَ- پاشێ مه‌عدێ خوه‌ گرت و پر عه‌نری. مودده‌سر/ 22». «وَوُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ بَاسِرَةٌ- د وێ رووژێده هنه‌ک رویمه‌ت بێ مه‌عد و قه‌متینه. قیامه‌ت/ 24».

148- ب‌س‌س، به‌سس: په‌رچقین، هویر بین و نه‌رم بوونا ژ به‌ر په‌رچقاندنێ. «وَبُسَّتِ الْجِبَالُ بَسًّا - واقعه/ 5».

149- بسط، به‌سط: ڤه‌کرن، فره‌ھ کرن، به‌رفره‌ھ کرن. «وَلَوْ بَسَطَ اللَّهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِي الْأَرْضِ وَلَكِن يُنَزِّلُ بِقَدَرٍ مَّا يَشَاء - ئه‌گه‌ر خودێ رزق ژ عه‌ڤدێن خوه‌ره به‌رفره‌ھ بکرا وێ زێده‌گاڤی بکران د عه‌ردێده. لێ قاسێ بخازێ رێد‌كێ - شوورا/ 27». «وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ بِسَاطًا- و خودێ عه‌رد لبه‌ر هه‌وه ڤه‌کری دانیه. نووح/ 19».