حه‌رفا بێ

به‌ییووت: ئه‌و کاره کو د شه‌ڤێ دا تێ کرن ئان ته‌یبیرا وێ تێ دایین. «بَيَّتَ طَآئِفَةٌ مِّنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُولُ وَاللّهُ يَكْتُبُ مَا يُبَيِّتُونَ- ب شه‌ڤ کوومه‌ک ژ وان. ته‌یبیره کی ددن خێنجی ژ وێ یا تو دبێژی. خود‌ێ ته‌یبیر د‌انا وان د‌نڤیسێ- نساء/ 81». «يَسْتَخْفُونَ مِنَ النَّاسِ وَلاَ يَسْتَخْفُونَ مِنَ اللّهِ وَهُوَ مَعَهُمْ إِذْ يُبَيِّتُونَ مَا لاَ يَرْضَى مِنَ الْقَوْلِ وَكَانَ اللّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطًا- [پیساتیێن خوه] ژ خه‌لکێ خه‌ف دکن و ژ خودێ خه‌ف ناکن (نکارن ژ خودێ ڤه‌شێرن. ئان: ژ خه‌لکێ شه‌رم دکن و ژ خودێ شه‌رم ناکن)؛ حالحاله خودا دگه‌ل وایه ده‌ما شه‌ڤانه ب ئاخفتنێن ئه‌وپێ نه‌رازی ته‌یبیرا ددنێ. و خودێ ب وێ یا ئه‌و دکن ئاگاهه.- نساء/ 108».

به‌یات و ته‌بییت: قه‌ست کرنا ب شه‌ڤ یا دوژمنه: «قَالُوا تَقَاسَمُوا بِاللَّهِ لَنُبَيِّتَنَّهُ وَأَهْلَهُ - ( درحه‌ق حه‌زره‌تێ صالح دا یه) گووتن: دێ صووند بخون ب خودێ، کو ب شه‌ڤ ئه‌م سه‌ر وی و ئه‌هلێ مالا وی ده بگرن( و ئه‌وا بکوژن)- نه‌مل/ 49». «وَكَم مِّن قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا فَجَاءهَا بَأْسُنَا بَيَاتًا أَوْ هُمْ قَآئِلُونَ- و چقا گوند‌ و باژار مه‌ ژ ناڤ برنه‌، ڤێجا عه‌زابێ مه‌ شه‌ڤ ئان د‌ وه‌ختێ ئستراحه‌تا وان یا نیڤروو د‌ا سه‌ر وان د‌ا ھاتیه‌ - ئه‌عراف/ 4» و: 97 و یوونس/ 50.

به‌یتول عه‌تیق: مه‌خسه‌د‌ ژ وێ که‌عبه ‌یه. ناڤکرنا وێ مالێ ب « عه‌تیق» چێدبێ ژ به‌ر مه‌عنا وێ بێ کو ب مه‌عنا«قه‌در و قیمه‌ته» یانی: مالا موحته‌ره‌م و بقه‌درو قیمه‌ت. «وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ- حه‌ج/ 29». ئایه‌تا 97 یا مائده ‌ژی کو دبێژێ «الْبَيْتَ الْحَرَامَ» دکارێ نیشانه‌ک بێ ژ مه‌عنا هاتی گووتن ره.

ئه‌هلێ به‌یت: ئه‌ھلێ مالێ. ژ زانینا زێده ترره بنێرن ماددا ئه‌هل- ژماره‌/ 96.

205- به‌ید: فه‌نابوون، ژ ناڤ چوون.

د‌ه‌رحه‌ق وی یێ خود‌ێ د‌و باغ و باخچێن پرفێكی د‌ایینێ و ئه‌وی فه‌خرا خوه‌ ل وی یێ نه‌د‌ار د‌كرا: «وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَذِهِ أَبَدًا- و زالمانه‌ چو ناڤ باخچێ خوه‌ د‌ه‌ وگووت: ئه‌زگومان ناکم قه‌ت چ وه‌ختی ئه‌ڤ باغ و بووستان ژ ناڤ بچێ - که‌هف/ 35».

206- بیض، به‌یاض: سپی.

به‌یضاء، موئه‌ننه سێ«ئه‌بیه‌ض»ێ یه ( شوعه‌راء/ 33). و «بیض» جه‌معا وێ یه‌: «جُدَدٌ بِيضٌ - فاطر/ 27».

سه‌رگووتنا موفره‌داتێ، ژ به‌ر سپیتاهی یا هێکێ ژێرا تێ گووتن «بیضه» کو جه‌معا وێ «به‌یض»ه. چه‌وا کو ده‌رحه‌ق شکل و شه‌مالا حووری یێن بهشتی ده هاتی: «كَأَنَّهُنَّ بَيْضٌ مَّكْنُونٌ- حه‌چوه‌کو هێکێن ڤه‌شارتی د بن په‌رێن مریشکاده بن - صاففات/ 49». بنێرن: ئالێعمران/ 107- 106. یووسف/ 84. به‌قه‌ره/ 187. ئه‌عراف/ 108. طاها/ 22. شوعه‌را/ 32. نه‌مل/ 12. قه‌صه‌ص/ 32.

207- به‌یع: فرووتن.