حه‌رفا بێ

لێ ڤێجا ئه‌ڤاهه کو هات گووتن فعلا « بصر» ژ بابێ ئفعال ب مه‌عنا دیتنه مسالێن وێ د قورئانێده زه‌حفن. و خێنجی ژ دو ئایه‌تێن ژووری و مه‌عارج/ 11 « یبصرونهم » کو ژ بابێ ته‌فعلیه، فعلێن دی هه‌می د بابێ ئفعال ده بکار هاتنه: «أَفَسِحْرٌ هَذَا أَمْ أَنتُمْ لَا تُبْصِرُونَ - طوور/ 15»، « يَا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لَا يَسْمَعُ وَلَا يُبْصِرُ. مه‌ریه‌م/ 42»، « وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لاَّ يُبْصِرُونَ - به‌قه‌ره/ 17»..

○ «تێ» یا «به‌صیرة»ێ د « بَلِ الْإِنسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ - قیامه‌ت/ 14 » د‌ه‌ ئه‌گه‌ر ژ موباله‌غه را بێ وه‌ک چه‌وا هنه‌كا گووتی، مه‌عنا ئه‌ڤه: به‌لکی مرووڤ پر بینایه ب نه‌فسا خوه و حالێ خوه‌باش زانێ.

○ د‌ه‌رحه‌ق خود‌ا د‌ا پشتی به‌حسا ئه‌صحابێ كه‌ھف:« أَبْصِرْ بِهِ وَأَسْمِعْ - که‌هف/ 26» و « أَسْمِعْ بِهِمْ وَأَبْصِرْ يَوْمَ يَأْتُونَنَا - مه‌ریه‌م/ 38» صیغه یێن ته‌عه‌ججوبن و مه‌عنا ئایه‌تا یێكێ ئه‌ڤه: « چ بینا و چ بهیسه‌ره» یا دووێ: «رووژا تێن بال مه، چ خوه‌ش گوهلێ دبن و چ خوه‌ش دبینن».

« مُبصراً» و « مُبصرة» یوونس/ 67، ئسراء/ 59، نه‌مل/ 13 و... هنه‌کا ب « رووناهی و ئه‌شکه‌ره» مه‌عنه کریه. لێ یا باشتر ئه‌وه ‌ب« روناهیکه‌ر و ئه‌شکه‌ره‌که‌ر» بێ مه‌عنه‌ كرن. چکو « موبصر» ئسمێ فاعله ژ بابێ ئفعال و موته‌‌عه‌ددی یه، و ژ ماددا « ب‌صر» یێ ژی ژ ڤی بابی هه‌م لازم و هه‌م موته‌عه‌ددی هاتیه.

پشتی به‌حسا خولقاند‌نێ: « تَبْصِرَةً وَذِكْرَى لِكُلِّ عَبْدٍ مُّنِيبٍ- بیناکه‌ر و بیرئانینه ژ وا عه‌بدا را كو به‌رێ وان ل خود‌ێ - قاف/ 8».

د‌ه‌رحه‌ق قه‌ومێ عاد‌ و سه‌موود‌ د‌ا: «وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَكَانُوا مُسْتَبْصِرِينَ - عه‌نکه‌بووت/38» ته‌فسیرا مه‌جمه‌عول به‌یان موسته‌بصر ب مه‌عنا مرووڤێن عاقل گرتیه و «واو» حالیه هاتیه مه‌عنه‌کرن و مه‌عنه‌ بوویه ئه‌ڤ: د وی حالیده کو ئه‌و عه‌قلمه‌ند‌ بوون و دکاریان فکرا خوه بکار بینن، دگه‌ل وێ ژی دیسا شه‌یطان عه‌مه‌لێن وان ژ وان را خه‌ملاند‌ن و ئه‌و ژ سه‌ر رێکێ دان پاش. و ته‌فسیرا ئه‌ل میزان گووتیه: مه‌خسه‌د ئه‌وه کو پێشیا شه‌یطان وان ژ رێکێ ده‌رێنێ ئه‌و ئه‌هلێ ته‌وحیدێ بوون.

155- به‌صه‌ل: پیڤاز. یێك جارێ ھاتیه‌ د‌ به‌حسا به‌نی ئسرائیل د‌ا كو پیڤازا ژ حه‌زره‌تێ مووسا د‌خازن - به‌قه‌ره/ 61: «لَن نَّصْبِرَ عَلَىَ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنبِتُ الأَرْضُ مِن بَقْلِهَا وَقِثَّآئِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا».

156- بضع: هنه‌ک ژ زه‌مان. چه‌نده‌ک. د‌و جاران د‌ قورئانێ د‌ا ھاتیه‌.

د‌و كه‌سێن گه‌ل حه‌زره‌تێ یووسف د‌ زێند‌انێ د‌ا خه‌ون د‌یتن. یێكی د‌یت كو عه‌ره‌قێ د‌گوڤێشێ و یێ د‌ی د‌یت نان سه‌ر سه‌رێ وی یه‌ وفرند‌ه‌ ژێ د‌خون. خه‌ونا وان ته‌عبیر كر كو: یێ یێكێ وێ ئازا ببێ و یێ د‌ی وێ بێ كوشتن. وگووت وی یێ ئازاد‌بێ: لبال خوه‌یێ خوه‌ به‌حسا من بكه‌، لێ ڤێجا ئه‌وی ژبیر كر به‌حسا حه‌زره‌تێ یووسف ل بال پاشا بكێ: «فَلَبِثَ فِي السِّجْنِ بِضْعَ سِنِينَ - ڤێجا چه‌ند ساله‌کی د زێندانێ دا ‌ما - یووسف/ 42». ده‌رحه‌ق مه‌عنا «بضع - چه‌نده‌کی» ئختلاف کرنه ژ 3 سالا حه‌تا 9 سالا گووتنه. زێده‌ترا گووتنه‌ د ڤێ ئایه‌تێدا، مه‌خسه‌د حه‌فت ساله.

‌ «فِي بِضْعِ سِنِينَ - پشتی چه‌ند ساله‌کی وێ بێن شکاندن - رووم/ 4». هنه‌ک ژ ئه‌هلێ ته‌فسیری گوتنه‌ خه‌به‌رێ شکه‌ستا وان ژ خه‌به‌رێن غه‌یبی یێن قورئانێیه.