حه‌رفا بێ

113- بئر: بیرا ئاڤێ. « وَبِئْرٍ مُّعَطَّلَةٍ». حه‌ج/ 45

114- بأس - به‌ئس: دژواری، ‌نه‌خوه‌شی و زه‌حمه‌تی، نه سه‌ر مه‌یلا دل. بوئس و به‌ئساء ژی ب ‌ڤێ مه‌عنایێ نه. ب مولاحزا ئه‌ڤێ مه‌عنایێ، ئه‌ڤ که‌لیمه ‌ژ: عه‌زاب، طرس، قودره‌ت و هێز و زه‌حمه‌تی یا شه‌ر را ژی هاتیه گووتن.

«وَاللّهُ أَشَدُّ بَأْسًا - نه‌خوه‌شی یا شه‌رێ خودێ دژوارتره - ئان: عه‌زابێ خودێ دژوارتره - نساء/ 84». «فَلَوْلا إِذْ جَاءهُمْ بَأْسُنَا تَضَرَّعُوا - ماچره ده‌ما عه‌زابێ مه ‌سه‌ر وا دا هاتی زاری نه‌کرن - ئه‌نعام/ 43».

«بَأساء» و «بَأس» د آیه‌تا 177 یا به‌قه‌ره دا ب مه‌عنا شه‌ر و نه‌خوه‌شی و زه‌حمه‌تی یا شه‌ر مه‌عنه ‌کرنه. «بائس» د حه‌ج/ 28 دا ب مه‌عنا: زه‌حمه‌ت دیتی یه کو نه‌خوه‌شی سه‌ردا هاتی، «البائِسُ الفَقیر - زه‌حمه‌ت دیتی یێ نه‌دار». «عَذَابٍ بَئِيسٍ - ئیزا و عه‌زابێ دژوار: ئه‌عراف/ 165».

بَئساء - دژواری. قامووسێ ب مه‌عنا زه‌حمه‌تی یا مه‌زن مه‌عنه کریه. چار جارا د قورئانێ دا هاتیه و هر چار جارا ژی د په‌یرا «ضَرّاء» هاتیه: به‌قه‌ره‌/ 214، ئه‌نعام/ 42، ئه‌عراف/ 94 «وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاء والضَّرَّاء - و خوه راگرێن ل وه‌ختی دژواری و نه‌خوه‌شی یێ - به‌قه‌ره/ 177». به‌یزاوی دبێژێ: «بَأساء» ژ وێ دژواری و ئیزایێ را تێ گووتن کو د مال و تشتێن وه‌لێ دا بێ نه‌ ل به‌ده‌نێ دا و «ضَراء» ژ وێ ئیزا و دژواری یێ را تێ گووتن کو د به‌ده‌نێ دا بێ، وه‌ک نه‌ساخی یێ و برینێ د به‌ده‌نێ دا.

115- بِئس: ئه‌صلێ وێ ژ «بوئس»ێ یه ب مه‌عنا نه‌حه‌ز. فعلا زه‌مم و خرابی یێ یه و د هه‌می پیساتی یا دا بکارتێ برن، وه‌ک چه‌وا «نِعْمَ» د هه‌می په‌صن و مه‌دحا دا بکار‌ تێ. « وَلَبِئْسَ الْمِهَادُ - چ پیس جهه - به‌قه‌ره/ 206». جارنا «ما» د په‌ی «بئس»ه ‌یێ را تێ کو ب مه‌عنا تشته و فاعلێ بئسه‌یێ رووناهی دکێ: «قُلْ بِئْسَمَا يَأْمُرُكُمْ بِهِ إِيمَانُكُمْ - بێژه‌ چ پیسه ئه‌و تشتا کو باوه‌ری یا هه‌وه فه‌رمانێ پێ ددێ- به‌قه‌ره/ 93».

116- بَتر- به‌تر: برین، قه‌ت‌کرن ژێکرن، ئه‌بته‌ر: حه‌یوانا کو دووڤێ وێ هاتی برین ئان مرووڤێ زارووک نه‌یین. راغب دبێژێ: ب مه‌عنا برینا دووڤ بکار هاتیه و تنه‌بوونا زارووکا و ناڤێ قه‌نج مه‌عنا وێ یا پێره‌تره‌ «إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ - براستی دوژمنێ ته یه دووڤ بریی و بێ ده‌وام. که‌و‌سه‌ر/ 3».

117- بتک - به‌تک: ژێکرن، قوت‌کرن.

«فَلَيُبَتِّكُنَّ آذَانَ الأَنْعَامِ - ڤێجا بێ شک ئه‌و گوهی حه‌یوانا ژێ دکن- نساء119».

راغب دبێژێ: «به‌تک» و «به‌تت» مه‌عنا وا نێزیکێ هه‌ڤه، لێ یا یێكێ د ژێکرنا قه‌تێن به‌ده‌نێ دا و یا دووێ د‌ مه‌عنا قوت کرنا کاپک و وه‌ریسا دا بکارتێ برن. به‌یزاوی دبێژێ «به‌تک» ب مه‌عنا شه‌ق کرن و كه‌لاشتنه، عه‌ره‌با گوهێ هنه‌ک حه‌یوانا دکه‌لاشتان ڤێجا پشتی وێ، سه‌ر‌ژێکرن و لێ صوار بوون و بار کرنا ل وان حه‌رام زانیان، د ئایه‌تێ دا مه‌خسه‌د‌ ‌ئه‌وه.