حه‌رفا بێ

بوهتان: ژ وێ ده‌ره‌وێ را تێ گووتن کو مرووڤ پێ شاش دمینێ: «سُبْحَانَكَ هَذَا بُهْتَانٌ عَظِيمٌ - تو پاک و مونه‌ززه‌هی؛ ئه‌ڤاهه ده‌ره‌وه‌ک پر مرزنه - نوور/ 16».

ئه‌ڤ که‌لیمه 6 جاران د قورئانێده هاتیه: مومته‌حنه/ 12. نساء/ 20، 112، 156. ئه‌حزاب/ 58.

197- به‌هج، به‌هجه‌ت: تشتا دیتنا وێ ل مرووڤ خوه‌ش بێ و بینه‌رێ وێ شاهی ببێ، خوه‌ش و گه‌ش.

د ئه‌قره‌بول مه‌واردێ ده هاتیه: فعلا «به‌هج»ێ ژ بابێ «قَطَع یقطَع» شاهی کرن؛ و ژ بابێ «علِم یعلَم» شاهی بوون؛ و ژ بابێ «کرُم یکرُم» خوه‌ش دیتنه. ژ ڤێ ریشێ سێ جارا هاتیه. بنێرن: نه‌مل/ 60، حه‌ج/ 5 و قاف/ 7.

198- به‌هل: ته‌ضه‌رروع، گری و زاری، خوه ‌شکاندن.

د موفره‌داتێ ده هاتیه کو: به‌هل و «ئبتهال» د دوعا ده ب مه‌عنا گری و زاری یه (تضرع). و ئه‌وێن د ئایه‌تێ دا «نَبتهل» ب له‌عنه‌ت کرن مه‌عنه کرین، ژ به‌ر وێ یه کو ئه‌ڤ «ئبتهال» ژ له‌عنه‌ت کرنێ را یه. د نهایه یێ ده هاتیه کو: ئبتهال، د ئه‌صل ده ب مه‌عنا خوه ‌شکاندن و پر دوعا کرنه.

ژ ڤێ کووکێ یێکجارێ ته‌نێ د قورئانێده هاتیه، د ئایه‌تا مو‌باهلێ ده، کو پێغه‌مبه‌رێ خودا (ص) د سالا ده‌هێ هجری ده دگه‌ل فله‌ھێن نه‌‌جرانێ که‌ت موناقشێ و پاشیره گهان ڤێ ده‌ستهاتێ کو ژ رووناھی بوونا حه‌قی یێ را ده‌س باڤێژن دوعا و نفر ونفینا ل هه‌ڤ بکن و له‌عنه‌تێ بدن هه‌ڤ، دا خودا یێ ده‌ره‌وکه‌ر بێخێ به‌ر له‌عنه‌تێ و ژ ره‌حما خوه دویر بگرێ. ئالێ عمران/ 61: فَمَنْ حَآجَّكَ فِيهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءنَا وَأَبْنَاءكُمْ وَنِسَاءنَا وَنِسَاءكُمْ وَأَنفُسَنَا وأَنفُسَكُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَةُ اللّهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ.

199- بُهم، بوهم: بوهمه‌ت: که‌ڤرێ ره‌ق و هلوی، به‌ر و كوچێ صاف.

موبهه‌م: ژ مه‌حسووساتا، ئه‌وه کو حسس باش پێ نه‌حه‌سێ و نه‌زانێ کو چ تشته‌. ژ مه‌عقولاتا ژی ئه‌وه کو باش نه‌یێ زانێن و فێهما وێ طاری بی.

به‌هیمه: هه‌می چارپیێن به‌ژێ و به‌حرێ، درنده ژێ ده‌ر. ژ وا حه‌یوانا را کو باشی و خرابیێ ژ ھه‌ڤ ناقه‌تینن را ژی «به‌هیمه» تێ گووتن (قامووس). ئه‌ز دبێژم: به‌لکێ مه‌فهوومێ وێ د کوردی ده «ده‌وار» بێ. 3 جاران د قورئانێده هاتیه و هه‌رسێ جاران ژی هاتیه ئزافه کرن بال «ئه‌نعام» ڤه: بَهِيمَةُ الأَنْعَامِ - مائده/ 1، حه‌ج/ 28 و 34: وَلِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ .