حه‌رفا بێ

150- ب‌سق، بوسووق: بلنداهی. «وَالنَّخْلَ بَاسِقَاتٍ لَّهَا طَلْعٌ نَّضِيدٌ- و دارخورمێن بلند کوو فێکی یێ وێ سه‌رهه‌ڤده هاتنه - قاف/ 10».

151- ب‌س‌ل، به‌سل: پێیشی‌گرتن، مه‌نع.

«وَذَكِّرْ بِهِ أَن تُبْسَلَ نَفْسٌ بِمَا كَسَبَتْ- ب‌ وێ بیرئانینێ چێکه، دا‌ نه‌وه‌بێ که‌سه‌ک ژ به‌ر کریارێن ‌خوه بێ پاشده‌دان ژ ره‌حما خودێ - ژێ بێ به‌هر ببێ - ئه‌نعام/ 70».

152- بسم، به‌سم: که‌نێ کێم، ده‌ڤکه‌ن. د‌ قصه‌تا حه‌زره‌تێ سوله‌یمان و مێرویێ د‌ه‌: «فَتَبَسَّمَ ضَاحِكًا مِّن قَوْلِهَا - ژ به‌ر گووتنا مێرویێ ده‌ڤکه‌ن‌بی (پچه‌کی ‌که‌نی). نه‌مل/ 19».

153- ب‌ش‌ر، به‌شه‌ر: به‌شه‌ره، سه‌رڤه‌یێ چه‌رمێ به‌ده‌نێ ‌یه. «ئه‌دمه» ژ ناڤده‌یێ وێرا تێ گووتن. ژ ئنسان را ب ‌وێ مه‌لحه‌‌زێ «به‌شه‌ر» هاتیه گووتن چکو چه‌رمێ به‌ده‌نا وی د ناڤ مویارا دخوه‌یهێ به‌رڤاژیێ حه‌یوانان‌ کو ھری و مویێ ز‌ه‌حفی به‌ده‌نا وان نخوماندییه. د قورئانیێده چقاس پێ که‌لیما «به‌شه‌ر» ژ مرووڤان ئاخفتبێ مه‌خسه‌د شکل و شه‌مالا ‌وی یا ئه‌شکه‌ره ‌یه، نه‌ کارین و ئستعداد و قابلیه‌ت و که‌مالاتێن روحی یه. «قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ - بێژه‌ ئه‌ز ژی هه‌ما به‌شه‌ره‌کم‌ وه‌ک ‌هه‌وه كو وه‌حی ژ من را تێ - فوصصله‌ت/ 6» یانی ژ ئالیێ چه‌رم و ئه‌شکه‌ره ‌یێ به‌ده‌نێڤه‌ فه‌رق ‌ناکن و وه‌ک ‌هه‌ڤن، نه ‌ژ ئالیێ که‌مالات و کریارێن ئنسانیڤه (بنێرن ماددا ئنسان، ژماره/‌ 86). ژنكێن ل زه‌لیخێ كووم بویین و ژ به‌ر شاقز بوونا ل جه‌مالا حه‌زره‌تێ یووسف د‌ه‌ست و تلیێن خوه‌ بریین و برین كرین د‌بێژن: « حَاشَ لِلّهِ مَا هَـذَا بَشَرًا إِنْ هَـذَا إِلاَّ مَلَكٌ كَرِيمٌ - یووسف/ 31». ئه‌ڤ ژی ژ ڤێ پێكێ یه‌. یانی ژ نه‌زه‌ر شكل و شه‌مال و صووره‌ت و چه‌رم و به‌د‌ه‌نێ ڤه‌ سه‌ر به‌شه‌راڤه‌ ناچێ به‌لكی مه‌لائیكه‌ته‌ك نازك و به‌ركه‌تیه‌.

« وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ مِنَ الْمَاء بَشَرًا فَجَعَلَهُ نَسَبًا وَصِهْرًا - و ئه‌وه‌ یێ به‌شه‌ر (مرووڤ) ژ ئاڤێ چێکری ڤێجا مرووڤاتی و خزماتی ناڤ وان د‌ا چێكری - فورقان/ 54ّّّ». « إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِن طِينٍ - صاد/ 71» كه‌لیما ‌به‌شه‌ر ب‌ ڤێ مه‌عنێ 35 جاران د قورئانیێده هاتیه. و یێک جارێ ژی ب مه‌عنا سه‌رڤه‌یێ چه‌رم، نه ب مه‌عنا مرووڤ هاتیه کو جه‌معا «به‌شه‌ره»یێ‌ یه: به‌حسا جه‌ھنه‌مێ: «لوّاحة للبَشَر - چه‌رما دگوهه‌رێنێ - مودده‌سسر/ 29»

○ موباشه‌ره‌ت: ئه‌وه کو چه‌رمێ دو به‌ده‌نا ل هه‌ڤ بکه‌ڤێ و بگهێ هه‌ڤ. و جارنا ب کنایه ژ نێزیکبوونا ژنان را تێ گووتن، وه‌ک چه‌وا د کوردیده «چوو نڤێنا وێ» ئان «تێکه‌ل بی» بکار تێ برن. « فَالآنَ بَاشِرُوهُنَّ ... وَلاَ تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ تِلْكَ حُدُودُ اللّهِ فَلاَ تَقْرَبُوهَا - و د حالێ کوو هون د مزگه‌فتاده موعته‌کف بن تێکه‌ل ژنا نه‌بن. ئه‌ڤێنھه‌ حه‌دد‌‌ و سینوورێن خود‌ێ نه‌ ڤێجا نێزیكێ وا نه‌بن - به‌قه‌ره/ 187».

○ «بشاره‌تب » و «بوشرا» ب مه‌عنا خه‌به‌رێ که‌یفخوه‌شکه‌ره. ڤێ ده‌رحه‌قێده گووتنه: ئه‌‌ڤاهه‌ ژ به‌ر وێ یه کو ده‌ما که‌سه‌ک خه‌به‌ردانه‌ک خوه‌ش گوهلێ دبێ ئه‌سه‌را وێ د چه‌رمێ رویێ ویرا خویا دکێ و تێ دیتن. « وَمَا جَعَلَهُ اللّهُ إِلاَّ بُشْرَى لَكُمْ - خودێ ئه‌و ژ هه‌وه‌ره‌کر مزگینی و خه‌به‌رێ شاهی و خوه‌شیێ - ئالێ عمران/ 126». «هنارتی یێن مه ب خه‌به‌رێ خوه‌شڤه - بِالْبُـشْرَى - هاتن بال ئبراهیم... هوود/ 69». كاروانی یێ جویی بیرێ د‌ا ژ ئانینا ئاڤێ را: « قَالَ يَا بُشْرَى هَـذَا غُلاَمٌ - گووت: ئه‌ی خوه‌ش خه‌به‌رێ؛ ئه‌ڤه‌ خوورته‌ك - یووسف/ 19».

بشاره‌ت، خێنجی د مه‌عنا خه‌به‌رێ که‌یف و شاهی یێ ده (وَبَشِّرِ الَّذِين آمَنُوا.. به‌قه‌ره/ 25) د دانا خه‌به‌رێ نه خوه‌ش ده ژی بکار هاتیه: « بَشِّرِ الْمُنَافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا - خه‌به‌رێ بده منافقان کو موحه‌قه‌ق ژ وان را یه عه‌زابێ ب ئیش. نساء/ 138». موفردات، بکار برنا بشاره‌تێ د خه‌به‌رێ نه‌خوه‌ش ده ئاوایه‌ک یێ ئستعارێ حه‌ساب دکێ.

○ئستبشار: شاهی خوازی و په‌یدا کرن و زانینا تشته‌کی یه‌ کو دبێ سه‌به‌بێ که‌یف و شاهی یێ. « وَيَسْتَبْشِرُونَ بِالَّذِينَ لَمْ يَلْحَقُوا بِهِم مِّنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ - ده‌رحه‌ق که‌سێن پاش وانڤه کو هێجا نه‌گهانه وان که‌یف خوه‌شن کو قه‌ت طرس سه‌ر وان نینه‌، خه‌مگیر ژی نابن. ئالێعمران/ 170» یانی چکو شه‌هید زانن ئه‌و باوه‌دارێن پاش وانڤه د دونیایێ دا مایین طرس و خه‌ما ئاخره‌تێ سه‌ر وانده نایێ که‌یف و شاهی یێ دکن. « - وَجَاء أَهْلُ الْمَدِينَةِ يَسْتَبْشِرُونَ - و خه‌لکێ باژار ب‌که‌یفخوه‌شی و شاهی هاتن (چكو زانین حه‌زره‌تێ لووط مێهڤان هه‌نه). حجر/ 67».