حه‌رفا بێ

192- بنن، به‌نانه: ئالی، طراف ئان سه‌رێ تلیێ. راغب و به‌یزاوی ب ‌مه‌عنا تلی گرتنه. طه‌به‌رسی«به‌نان» ب مه‌عنا طراف زانیه، وه‌ک ده‌ست و پیان کو د ئالی و طرافه‌ک یێ به‌ده‌نێ ده نه. و دبێژێ: موفره‌دێ وێ «‌به‌نانه» یه و ژ تلیا را ژی «به‌نانه» تێ گووتن.

«وَاضْرِبُوا مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ- ( ئه‌گه‌ر مه‌خسه‌د طرافێ به‌ده‌نێ بێ) و ده‌ست و پیێ وان ژێکن - ئه‌نفال/ 12».

«بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَن نُّسَوِّيَ بَنَانَهُ - به‌لێ، ئه‌م کارانه ژ چێکرنا سه‌رتلیێن وی را - قیامه‌ت/ 4». علمێ تلی ناسیێ سابت کریه کو خه‌تکێن د تلیێن مرووڤان دا هه‌یین نه ‌وه‌ک یێکن و دگه‌ل هه‌ڤ فه‌رقن. ژ به‌ر ڤێ هنه‌ک ئه‌ڤێ ئشاره زانن بال موهمیا ڤێ مه‌سه‌لێڤه.

193- بن‌ی، به‌نیَ، بِناء، بونیان، بِنیه و بِنایه: هه‌می مه‌صده‌رن ب مه‌عنا ئاڤاکرن و ئاڤاهی. و « بناء» ب مه‌عنا مه‌فعوول ژی هاتیه (یا هاتی ئاڤا کرن، ئاڤاهی) و «به‌نناء» که‌سه‌که کو ئاڤا کرنێ زانێ.

بونیان، هات گووتن کو مه‌صده‌ره، لێ گووره‌کی خوه‌یهانێ د هه‌می جهێن قورئانێ ده ب مه‌عنا مه‌فعوول: «یا هاتی ئاڤاکرن - ئاڤاهی» هاتیه. هه‌رچه‌ند هنه‌كا گووتیه «بونیان» جه‌معا «بونیانه‌»یێ ‌یه، لێ حه‌چوه‌کوو نه‌وه‌بێ و ئه‌و بخوه‌ موفره‌د بێ. « أَفَمَنْ أَسَّسَ بُنْيَانَهُ عَلَى تَقْوَى مِنَ اللّهِ - ته‌وبه/ 109». ئایه‌تا 21 یا که‌هف و.. ژ ڤێ پێکێ یه. بنێرن: نه‌حل/ 26 ژی.

«أَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاء بَنَاهَا - گه‌لوو چێکرنا هه‌وه قاهیمتره، ئان چێکرنا وی یا عه‌سمانا - نازعات/ 27».

«جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ فِرَاشاً وَالسَّمَاء بِنَاء - عه‌رد ژ هه‌وه ره کر رایێخ و عه‌سمان کر ئاڤاهی (مه‌صده‌ر- مه‌عنا مه‌فعوول) - به‌قه‌ره/ 22».

« وَالسَّمَاء بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ - و عه‌مسان کو مه ‌ژ ئه‌نه‌رژی یێ (قووه‌تێ) ئاڤاکر، هه‌ما براستی ئه‌م به‌رفره‌ھکه‌رین- زاریات/ 47». ژ به‌رفره‌ھتر را بنێرن ماد‌د‌ا «اید‌» ژماره‌/108.

ده‌رحه‌ق حه‌زره‌تێ ئبراهیم پشتی شکاند‌نا پووتان: صاففات/ 97: « قَالُوا ابْنُوا لَهُ بُنْيَانًا فَأَلْقُوهُ فِي الْجَحِيمِ - گووتن: ژێرا ئاڤاهیه‌کی ئاڤا بکن ڤێجا ئه‌وی باڤێرن ناڤ ئاگر». هنه‌کا گووتنه وه‌هه‌یه مه‌عنا ئایه‌تێ ئه‌ڤ بێ: «ژبوونا پووت شکاندنێ قانوونه‌کی چێکن کو جه‌زایێ وێ شه‌وتاندن بێ، ڤێجا د په‌ی را گووره‌کی ڤێ قانوونێ ئبراهیم باڤێرن ناڤ ئاگر ده و بشه‌وتینن»، گووره‌کی ڤێ مه‌عنێ: « ابْنُوا لَهُ بُنْيَانًا - ضه‌میرا - له - دزڤرێ بال کار و عه‌مه‌لڤه‌» یانی ژ ڤی کارێ پووت شکاندنێ را قانوونه‌کی ده‌ینن، « فَأَلْقُوهُ فِي الْجَحِيمِ - هُ - ئه‌وی - حه‌زره‌تێ ئبراھیمێ پوت شكێن» یانی: ڤێجا ئبراهیم باڤێژن ناڤ ئاگر.

194- ابن، ئبن: کور. ئه‌صلێ وێ «بن‌و» یه. ژ به‌ر وێ یێکێ ژ کور ‌ره «ئبن» تێ گووتن چکو بناء و ئاڤاکرنا بابه.