حه‌رفا بێ

حه‌زره‌تێ مووسا د‌بێژێ جامێرێ د‌گه‌ل خوه‌: «لَا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ - ئه‌ز ژێ ڤه‌نابم حه‌تا ئه‌ز بگھێم كوومگه‌ھا د‌و د‌ه‌ریان - كه‌ھف/ 60».

د‌ قصه‌تا گوولكا سامری د‌ا قه‌ومێ حه‌زره‌تێ مووسا د‌بێژن:«قَالُوا لَن نَّبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَى - گووتن: قه‌ت ئه‌م ژ عباده‌تێ وێ ڤه‌نابن- ئه‌مێ هه‌ر عباده‌تێ وێ بکن- حه‌تا مووسا ل مه ‌دزڤرێ - طاها/ 91».

سێ جارا ‌د قورئانێ دا ھاتیه‌ و ھه‌ر سێ جارا ژی دگه‌ل که‌لیما نه‌فیێ یه «له‌ن - لا»‌. ڤێجا نه‌فیا نه‌فیێ مه‌عنا ئسبات د‌د‌ێ (اَبرَحَ: ته‌ركد‌ان. لَن و لا: نه‌ = نه‌ ته‌ركد‌ان).

136- بَرد، به‌رد: هوونک، صار، جه‌مری. «يَا نَارُ كُونِي بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَى إِبْرَاهِيمَ - ئه‌ی ئاگرو، ژ ئبراهیم را هوونک و سه‌لامه‌ت ببه - ئه‌نبیاء/ 69».

ئه‌هلێ لوغه‌ت گووتنه‌: «به‌رد» ب مه‌عنا «خه‌و»ێ ژی هاتیه، چکو د وه‌ختێ خه‌وێ ده صاریه‌ک سه‌ر به‌ده‌ن و که‌لاش ده ‌تێ، و هه‌ر وها ژ مرنێ ره‌ ژی بکار هاتیه (بَرَد فلانٌ اَی ماتَ). ژ به‌ر ڤێ یێکێ هنه‌كا د مه‌عنا ئایه‌تا 24 یا نه‌بهء ده‌: «لَّا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرْدًا وَلَا شَرَابًا» گووتنه یانی: د جه‌هنه‌مێ ده خه‌وێ و ڤه‌خارنێ طام ناکن. لێ ب قه‌رینا ئایه‌تا پێره‌تر: «إِلَّا حَمِيمًا وَغَسَّاقًا » یا باشتر ئه‌وه ب مه‌عنا ئاڤا هوونک بێ مه‌عنه کرن چکو «حه‌میم» ئاڤا گه‌رم و که‌له.

137- بَرَد، به‌ره‌د: طه‌یرووک، ته‌گه‌رگ.

«وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاء مِن جِبَالٍ فِيهَا مِن بَرَدٍ - نوور/ 43». ل ڤێده‌رێ «مِن جِبَالٍ» به‌یانه ژ «سَماء»ێ را و که‌لیما «مِن بَرَد» چێدبێ مه‌فعوولێ «يُنَزِّلُ» بێ. مه‌عنه‌ دبێ ئه‌ڤ: ژ چیایێن د‌ عه‌سمانا د‌ا (کو ژ جه‌مه‌د‌ێ نه‌) طه‌یرووکی رێدکێ.

ئه‌ڤ ئایه‌ت نیشان ددێ کو چیایێن ژ قه‌تێن قه‌شا و جه‌مه‌دێ پێک هاتین د عه‌سمانا ده ‌هه‌نه. و ئیروو ئه‌ڤ مه‌سه‌له گووره‌كی علمێ سابت بوویه. ژ زانینا زێده ترره بنێرن: قامووسا قورئانێ یا جه‌نابێ قوره‌شی، ج1 ص 179.

138- بَرر، به‌رر: د قورئانێده ب سێ مه‌عنا هاتیه: به‌ژ، ئه‌ھلێ باشیێ، قه‌نجی. ب مه‌عنا ئه‌ول ئسمه و ب یا دووێ صفه‌ته و ب یا سسێ مه‌صده‌ره.

1- به‌ژ، عه‌ردێ زوا د به‌رابه‌رێ به‌حر و ده‌ریایێ ده:« هُوَ الَّذِي يُسَيِّرُكُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ - خودا ئه‌وه‌ یێ هه‌وه د به‌ژ و به‌حرێده دبێ - یوونس/ 22».