ئه‌لف

ته‌ئجیل، موهله‌ت دان، مه‌علووم کرنا مه‌هله‌تێ، پاشڤه‌دانا موهله‌تێ.

چه‌ند‌نوکته:

1ـ عه‌‌رد و عه‌سمان و رووژ و هه‌یڤ و هه‌می عاله‌مێ وه‌خت و زه‌مانه‌ک ژ وان را هاتیه دانین و ده‌ما وه‌ختێ وا خلاس ببێ وێ ژ ناڤ بچن. ئایه‌تێن ژێری ئه‌ڤێ چه‌ندێ نیشان ددن: رووم/ 8. ئه‌حقاف/ 3. لوقمان/ 29. ره‌عد/ 2. فاطر/ 13. زومه‌ر/ 5 و..

2ـ ئوممه‌ت و ملله‌تا ژی ئه‌جه‌ل و وه‌خته‌ک دیارکری هه‌نه ڤێجا هنه‌ک ئه‌جه‌ل کورتن و هنه‌ک ژی درێژن. «وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ ـ ھه‌ر كوومه‌كی وه‌خت و د‌ه‌مه‌ك كفش ھه‌یه‌ ڤێجا د‌ه‌ما ئاخریكا وه‌ختێ وان بێ، نه بێهنه‌کی پیێش دکه‌ڤن و نه پاش دکه‌ڤن. ئه‌عراف/ 34». موهله‌تا ژ ملله‌تێ ئسلامێ را هاتی دانین حه‌تا ئاخریکا هه‌بوونا دنیایێ یه‌، هه‌ر وها یه‌هوود و فله‌ھ ‌ژی حه‌تا رووژا قیامه‌تێ وێ هه‌بن. مائده/ 64 ده‌رحه‌ق یه‌هوودی یا دا دبێژێ: «و مه دوژمنی و کین ئێخست ناڤ وا دا حه‌تا رووژا قیامه‌تێ» و ئه‌ڤ نیشان ددێ چکو کین و دوژمنی یا وا حه‌تا رووژا قیامه‌تێ ده‌وام دکێ نخوه ئه‌و بخوه ژی هه‌نه. و مائده/ 14 ژی ب ڤێ مه‌‌عنایێ ده‌رحه‌ق فله‌ها دا یه. وئه‌ڤ دو ئایه‌ت نیشان ددن کو جھوو وفله‌ د زه‌مانێ حوکمه‌تا جهانی یا ئمام مه‌هدی دا ژی هه‌ر هه‌نه، لێبه‌لێ تشتا هه‌یی ئه‌ڤه‌ کو بن سیبه‌را حوکمه‌تا ئمام دا دژین و ئێدی هنگێ حوکمه‌ت و ده‌وله‌ت د ده‌ستێ وا دا نینه.

3ـ ئه‌جه‌لێ هلاویستی ‌و یێ ڤه‌بریی (ئه‌جه‌لێ مه‌شرووط و حه‌تمی): ژ ئایه‌ت و روایه‌تا تێ ده‌ست کو دو ئه‌جه‌ل ژ تشت و که‌سا را هه‌نه، یێک ئه‌جه‌ل کو بریار لسه‌ر هاتی دایین کو پیێش که‌تن و پاش که‌تن ژێرا تنه‌هن. یێک ژی ئه‌جه‌لێ بریار ل سه‌ر نه‌هاتی دایین و ب هنه‌ک شه‌رط و مه‌رجا ڤه هاتی گرێدان کو ئه‌گه‌ر ئه‌و شه‌رط بێن جی ئه‌جه‌ل خلاس دبێ و ئه‌گه‌ر نه‌یین‌ جی به‌رده‌وامه.

د قورئانێ دا جارنا «ئه‌جه‌ل» و جارنا ژی «ئه‌جه‌لێ موسه‌مما» بکارهاتیه.

د ئه‌نعام/ ٢ دا هه‌ردو بێژه هاتنه: «هُوَ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن طِينٍ ثُمَّ قَضَى أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسمًّى عِندَهُ ثُمَّ أَنتُمْ تَمْتَرُونَ ـ ئه‌وه ‌یێ هوون ژ حه‌ریێ/ ته‌قنێ چێکرن، پاشێ ژی وه‌خت و ده‌مه‌ک ده‌ینا و وه‌ختێ بریار لسه‌ر هاتی دان (حه‌تمی) بال ‌وی ‌یه». چه‌وا کو ژ ئایه‌تێ بخو هه‌بوونا دو جووره ئه‌جه‌لا تێ فێهمێ عه‌للامێ طه‌باطه‌بائی ژی د ئه‌لمیزانێ ته‌فسیرا ڤێ ئایه‌تێ دا به‌رفره‌ھ ئاخفتیه و گووتیه ئه‌جه‌ل ئه‌ول کو «نه‌کره‌»یه ئه‌جه‌لێ مه‌شرووط و ئه‌جه‌لێ دووێ حه‌تمی‌یه کو بریار سه‌ر هاتیه‌دان.

ئبراهیم/ ١٠ دبێژێ: خودێ گازی هه‌و‌ه‌ دکێ دا ل‌گونه‌ھێن هه‌و‌ه‌ ببورێ و حه‌تا وه‌ختێ بریار ل سه‌ر هاتی دان هه‌وه پاش بێخێ «يَدْعُوكُمْ لِيَغْفِرَ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرَكُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَـمًّى».

حه‌زره‌تێ نووح دبێژێ خه‌لکێ: «أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ * يَغْفِرْ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمْ وَيُؤَخِّرْكُمْ إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى.. عباده‌تێ خودێ بکن و ژوی بطرسن و گوهدارێ من بن دا ژ گونه‌ھێن ھه‌وه‌ عه‌فوو بكێ و حه‌تا ئه‌جه‌لێ حه‌تمی هه‌و‌ه پاشڤه بدێ... نووح/ ٣‌ ـ ٤ ». یانی ئه‌گه‌ر هون و‌ه نه‌کین ئه‌جه‌لێ هه‌وه‌ نایێ پاشڤه‌ دان.

فاطر/ ١١ ژ کورت بوونا عه‌مر و ته‌مه‌نان دئاخڤێ ژ به‌ر زولم کرنا وان، یانی زولما وان بی سه‌به‌ب کو ‌عه‌مر‌ێ وان کورت ببێ و ژ ناڤ بچن. چه‌وا کو‌ د ‌حه‌دیسا دا ژی هاتیه: زولم و پێک نه‌ئانینا حه‌قێ مرووڤانیێ و... عه‌مرا کورت و کن دکن و صه‌ده‌قه‌ و دوعا و پێک ئانینا حه‌قێ مرووڤانی یێ و... ته‌مه‌ن و عه‌مرا درێژ دکن.