ئه‌لف

مؤلفة القلوب: ژ موسلمانێن ئیمان زه‌عێف و ژ وا نه موسلمانا را تێ گووتن کو پێ دانا زه‌کاتێ و ئاوایێن وه‌ره‌نگ دلێ وا هاتی کرین و جڤاندن. ئه‌ڤ که‌لیمه ب چقێن خوه‌‌ڤه 8 جاران هاتیه: «إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاء فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ ـ ئالێ عمران/ 103». و بنێرن: ئه‌نفال/ 63. ته‌و‌به/ 60. نوور/ 43. قوره‌یش/ 1 و 2 ـ لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ * إِيلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاء وَالصَّيْفِ... ژ به‌ر جڤاندنا قوره‌یشی یا و ل هه‌ڤ کووم کرنا وان د‌ سه‌فه‌رێن زڤستانی و ھاڤینی.. عباده‌تێ خوه‌یکه‌رێ ‌ڤێ مالێ (که‌عبێ) بکن...

60ـ ألف، الف، ئه‌لف. هه زار. «ئالاف» و «ئولووف» جه‌معا و ێ یه. 14 جارا د‌ قورئانێ دا هاتیه:

موشرک عه‌مرێ ھه‌زار ساله‌ دخازن: به‌قه‌ره/ 96. ئاریکاریا غه‌یبی ژ موجاهدان را ب رێکا ھه‌زاران مه‌لائیکه‌تا: ئه‌نفال/ 9، ئالێ عمران/ 124 و 125. موقایسا رووژێن ئاخره‌تێ گه‌ل یێن دنیایێ: وَإِنَّ يَوْمًا عِندَ رَبِّكَ كَأَلْفِ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ ـ حه‌ج/ 47، ـ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ أَلْفَ سَنَةٍ مِّمَّا تَعُدُّونَ ـ سه‌جده‌/ 5، ـ تَعْرُجُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ إِلَيْهِ فِي يَوْمٍ كَانَ مِقْدَارُهُ خَمْسِينَ أَلْفَ سَنَةٍ ـ مه‌عارج/ 4. سه‌رکه‌تنا موجاهدێن صه‌بردار هه‌زار ل به‌رابه‌رێ دو هه‌زارا دا: ئه‌نفال/ 66. ته‌بلیغا حه‌زره‌تێ نووح: عه‌نکه‌بووت/ 14. رێکرنا حه‌زره‌تێ یوونوس و مله‌ته‌ک صه‌‌د هه‌زار نه‌فه‌ری: صاففات/ 147. شه‌ڤا باشتر ژ هه‌زار شه‌ڤان: قه‌در/ 3. هه‌زاران که‌سیێن ژ وه‌لات د‌ه‌ركه‌تین: به‌قه‌ره/ 243

61ـ إلل، إلّ، ئلل. مرووڤانی، سووز و قرار، صووند، جیران. دوررننه‌زیمێ گوتیه ب مه‌عنا «الله ـ خودا» یه وپێره‌ دبێژێ: ب مه‌عنا ئه‌قربا (مرووڤانی) و سووز و په‌یمانێ ژی هاتیه. راغب د موفره‌داتێ دا ئه‌ڤێ یێکێ کو «إلّا» ناڤه‌ک ژ ناڤێن خودا بێ قه‌بوول ناکێ و بێ ئه‌ساس زانێ. تنێ دو جارا د قورئانێ دا هاتیه، ته‌و‌به/ 8 و 10.

62 ـ إلّا، ئللا. حه‌رفا ئستسنایه. جه‌نابێ قوره‌یشی ژ ئه‌قره‌بول مه‌واردێ نه‌قل ‌دکێ کو گوتیه: ئللا، ب چار شکلا بکار تێ: 1ـ استثناء 2ـ صفه‌ت ب مه‌عنا غه‌یر 3ـ عاطفه ب مه‌عنا واوێ ٤ـ زائده.

پاشێ ژی ژبونا واوا عاطفه «..إِلاَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا .. به‌قه‌ره/ 150» و «إِلَّا مَن ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَّحِيمٌ ـ نه‌مل/ 11» دکێ مسال. پشتی هنگێ ژ مه‌جمه‌عێ دگێرێ، ئه‌و‌ی ژ موبه‌رره‌د نه‌قل کریه کو: قه‌ت «إلّا» ب مه‌عنا واوا عاطفه نایێ. پێره ‌ژی جه‌نابێ قوره‌یشی دبێژێ: ل ڤا هه‌ردو ئایه‌تادا ئستثناء مونقه‌طعه (ب مه‌عنا لاکن و لێبه‌لێ) وه‌ک چه‌وا د: نساء/ 157 و صاففات 40ـ 74 و 128 و 160 و غاشیه/ 24 و... مونقه‌طعه.

63ـ ألّتی (لت‌ی)، ئه‌لله‌تی. ئسمێ مه‌وصول و موئه‌ننه‌سێ «الَّذي» یه. ژ جه‌معا وێ «اللائی و الّلاتی» تنێ بکار هاته. یا ‌ئه‌ول چار ‌جاران: ئه‌حزاب/ 4. موجادله/ 2 و طه‌لاق/ 4. و یا دی 10 جاران بکار هاتنه (نساء/ 15، 23، 34، 127. یووسوف/ 50. نوور/ 60. ئه‌حزاب/ 50).

64ـ اَلَذینَ، ئه‌لله‌ذین. ئسمێ مه‌وصو‌ولێ موزه‌ککه‌ره، جه‌معا وێ کو د قورئانێ دا هاتی «اَلَذینَ» یه، دو جارا ژی ب شکلێ ته‌سنیه هاتیه: «وَاللَّذَانَ يَأْتِيَانِهَا مِنكُمْ فَآذُوهُمَا ـ نساء/ 16» و «رَبَّنَا أَرِنَا الَّذَيْنِ أَضَلَّانَا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ نَجْعَلْهُمَا تَحْتَ أَقْدَامِنَا ـ فوصصله‌ت/ 29».

65ـ ال‌م، ئه‌لف ‌لام میم، ژ حه‌رفێن موقه‌ططه‌عه‌ یه‌ ‌د ئه‌و لێ شه‌ش سووره‌تا دا هاتیه: (به‌قه‌ره، ئالێ عمران، عه‌نکه‌بووت، رووم، لوقمان، سه‌جده).

ئه‌له‌م. ئێش، ژان. هنه‌کا گووتیه ئێشا زه‌حف و پر.