ئه‌لف

14ـ أُجاج. ئوجاج: ئاڤا شوور و نیزیکێ ته‌حلیێ، ئاڤا‌ شوور و ته‌حل. سێ ***جارا د قور ئانێ داهاتیه: فورقان/ 53. فاطر/ 12. واقعه/ 70

وه‌ھه‌یه‌ یه‌ئجووج ومه‌ئجووج ژ به‌ر ڤێ چه‌ند‌ێ ب ڤی ناڤی ھاتبن ناڤ كرن كو ژ قه‌نجارا سه‌به‌بێ نه‌خوه‌شی وته‌حلی یێ نه‌.

15ـ أجر. ئه‌جر: کرێ، کرھ، خێر، کرها کو د به‌را‌به‌رێ کارێ قه‌نج و باش دا تێ دایین. د قورئانی دا «أجر» هه‌م ژ کرھ و خێرا دنیایێ را و هه‌م ژ یا ئاخره‌تێ را بکار هاتیه برن: «.. وَلَأَجْرُ الآخِرَةِ أَكْبَرُ.. نه‌حل/ 41». «.. وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّيَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ وَآتَيْنَاهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيَا.. عه‌نکه‌بووت/ 27» ژ‌ مه‌هرا ژنا را ژی هاتیه: «..فَانكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ.. نساء/ 25»

فه‌رقا «أجر» و «جزاء» د ڤێ دا یه کو «اجر» ئه‌و کرهه کو لبه‌رابه‌‌رێ کارێ قه‌نج و باش داتێ دایین، لێبه‌لێ «جه‌زا» ئه‌وه یال به‌رابه‌رێ کار وعه‌مه‌ل د‌ا تێ دایین ج قه‌نج و چ خراب. راغب د موفره‌داتێ دا ده‌قه ده‌ق ئه‌ڤا هه گووتیه. د قورئانێ دا ژی کو «ئه‌جر» ب هه‌می شکلێن خوه‌ڤه 110 هاتیه ئله‌ھ د‌ به‌رابه‌رێ کرھ و خێرا کارێ قه‌نج دا یه، حه‌تا ل دو ئایه‌تێ ژێری دا ژی: ل وێده‌رێ کو ساحر دبێژن فرعه‌ون: گه‌لو لبه‌رابه‌رێ ڤی کارێ مه ‌دا کرهه‌ک ژ مه ‌را هه‌‌یه؟ «.. قَالُوا لِفِرْعَوْنَ أَئِنَّ لَنَا لَأَجْرًا إِن كُنَّا نَحْنُ الْغَالِبِينَ ـ شوعه‌را/ 41» چگو ئه‌وا هنگێ کارێ خوه قه‌نج و باش حه‌ساب دکران. و ئالێ عمران/ ١٨٥ ژی خه‌لکێ ته‌شویق دکێ ژ کارێ قه‌نج را و دبێژێ تنێ ل ئاخره‌تێ دا یه کو هونێ کرھ وخێرا خوه ب ته‌مامی و بێ کێماسی وه‌رگرین «كُلُّ نَفْسٍ ذَآئِقَةُ الْمَوْتِ وَإِنَّمَا تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ». هه‌رچه‌ند هنه‌ک ژ موفه‌سسرێن گرانقه‌در وه‌ک طه‌به‌رسی و به‌یزاوی ئه‌و ب ‌مه‌عنا «جه‌زا» زانینه‌، یانی: هوونێ بگهێن جه‌زایێ عه‌مه‌لێ خوه، ئه‌گه‌ر هه‌وه خێر و قه‌نجی كربێ وێ خێرا وێ بێ كێماسی بگھێ ھه‌وه‌، ئه‌گه‌ر ھه‌وه‌ خرابی ژی كربێ ھوونێ خرابیێ ببینن (ب به‌یانا نڤیسه‌ر ژ قامووسول قورئانی هاتیه گرتن).

ئه‌جیر، ئه‌و که‌سه ‌یێ ل به‌را‌به‌رێ ئوجره‌ت وکرهێ ‌دا کار دکێ.

ئستیجار، کرھ گرتنه.

16ـ أجَ‌ل. ئه‌جه‌ل: راغب دبێژێ: ئه‌جه‌ل مودد‌ه‌ت زه‌مانه‌که کو ژ تشته‌کی را تێ دانێن و ئه‌جه‌لێ مرووڤ ده‌م و زه‌مانێ ژیانا وی ‌یه‌. قامووسێ ژی ئه‌و ب مه‌عنا مودده‌تێ تشته‌کی و دوماهیکا موود‌ده‌تێ وێ زانیه. ڤی گورکێ دو مه‌عنه ژ ئه‌جه‌ل را‌ هه‌نه: 1ـ زه‌مان و مودده‌تی هاتی دانین و کفش کرن ‌هه‌می. 2ـ سه‌رھات و ئاخریک و خلاسه‌کا وی مودده‌تی. چێدبێ کو مه‌عنا یێكێ (هه‌می یێ مودده‌ت) مه‌عنا ئه‌صلی یا ئه‌جه‌ل بێ (چکوزێده‌تر ب ڤێ مه‌عنایێ بکار هاتیه) و یا دووێ مه‌جاز بێ.

د مه‌عنا ئه‌ول دا (یانی مودده‌ت هه‌می): «وَهُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُم بِاللَّيْلِ وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُم بِالنَّهَارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضَى أَجَلٌ مُّسَمًّى... ئه‌نعام/ 60». «وَمَا نُؤَخِّرُهُ إِلاَّ لِأَجَلٍ مَّعْدُودٍ ـ هوود/ 104». «.. لِكُلِّ أَجَلٍ كِتَابٌ ـ ره‌عد/ ٣‌٨». «قَالَ ذَلِكَ بَيْنِي وَبَيْنَكَ أَيَّمَا الْأَجَلَيْنِ قَضَيْتُ فَلَا عُدْوَانَ عَلَيَّ.. قه‌صه‌ص/ 28» و...

د مه‌عنا دووێ دا (یانی خلاسه‌کا مودده‌ت): «..لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ إِذَا جَاء أَجَلُهُمْ فَلاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ ـ ڤێجا ده‌ما خلاسه‌کا وه‌ختێ وا هات، بێهنه‌کی ژی پاش ئێخستن ژ وان را نینه. یوونوس/ 49». «وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ.. ئه‌عراف/ 34». «فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فَارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ... ڤێجا ده‌ما ژن گهان خلاسه‌کا وه‌ختێ «عددێ» ئه‌وا بباشی بهێلن و خوه ل وا بکن خودان ئان ژی ب باشی ژ وان ڤه‌بن... طه‌لاق/ 2».

ئه‌لمیزانێ ‌«إِلَى أَجَلٍ مُّسَمًّى ـ به‌قه‌ره/ 282» و «..فَإِنَّ أَجَلَ اللَّهِ لَآتٍ.. عه‌نکه‌بووت/ 5» ب مه‌عنا سه‌رھات ‌و خلاسه‌کا وه‌خت زانیه و د‌ ئه‌عراف/ 185 دا ژی هه‌ردو مه‌عنه ژ «أَجَلُهُمْ»ێ را دورست زانینه: « أَوَلَمْ يَنظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَمَا خَلَقَ اللّهُ مِن شَيْءٍ وَأَنْ عَسَى أَن يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ ـ ماگه‌لو د‌ مه‌له‌کووتێ عه‌رد وعه‌سمانا و حه‌چی ئه‌وا خودێ خولقاندی، نه‌نێرینه؛ و ئه‌ڤێ کو وه‌هه‌یه خلاسه‌کا وه‌ختێ وان نێزیک بیبێ (ئان: عه‌مرێ وان نێزیکه ته‌مام ببێ) ڤێجا پشتی وێ (قورئان) وێ کیژان گوتنێ باوه‌ر بکن!». هنه‌کا ژی د ڤێ ئایه‌تێ دا ئه‌جه‌ل، مرن مه‌عنه کرنه، یانی: وه‌هه‌یه‌ مرنا وان نێزیک بیبێ.