ئه‌لف

·        Ú˜ خوه رازی بوون Ùˆ ته‌که‌ببور، و‌ه‌ک خوه ڤه‌دانا ئبلیس Ú©Ùˆ سه‌جده نه‌بر Ù€ به‌قه‌ره/ 34.

·        نه‌کار‌ین،‌ وه‌ک خوه ڤه‌دانا ئنسان Ú˜ راگرتنا ئه‌مانه‌ت Ù€ ئه‌حزاب/ 72ØŒ

·        موهم‌ نه‌زانین، وه‌ک: «فَأَبَى أَكْثَرُ النَّاسِ... ئسراء/ 89».

9ـ أتی. ئه‌تا: ئتیان، هه‌م ‌ب مه‌عنا «هاتن» و هه‌م «ئانین» هاتیه: «أَتَى أَمْرُ اللّهِ... فه‌ر‌مانا خودێ هات، نه‌حل/ 1» و «وَاللاَّتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِن نِّسَآئِكُمْ... و ئه‌و ژنێن ھه‌وه‌ یێن فاحشه‌تی ‌یێ تینن، نساء/ 15». ئه‌لمیزانێ «أتَاهُ» و «أتیَ بِهِ» ب مه‌عنا: «فَعَلَه ُ» زانیه‌. ئه‌ڤ که‌لیمه‌ د قورئانێ دا زه‌حفتر ب‌ مه‌عنا «هاتن» هاتیه.

ژبابێ ئفعال «آتیَ، یؤتِيِ، ایتاء» ب مه‌عنا «دان» هاتیه، و‌ه‌ک: آتیَ المالَ؛ آتیَ الزَّکاةَ؛ آتاهُ اللهُ المُلکَ؛ آتوهُم من مال الله؛ أتاکُم من.. الَّذینَ اوُتوالکِتاب ـ ئه‌وێن کتێب ژ وان را هاتی دایین. الَّذینَ اوُتو العِلمَ ـ ئه‌وێن زانین ژ وان را هاتی دان.

10ـ (أثث) أثاث. ئه‌ثاث. ئه‌ساس، وه‌سیله، تشتمشتێن مالێ. راغب گووتیه گه‌ر‌ه‌که زه‌حف ‌بن حه‌تا «أثاث» ژێرا بێ گووتن. و گووتنه ئه‌و تشتمشتن کو ژ مالێ را ئستفاده ژێ تێ‌کرن نه ‌ژ تجاره‌تێ را. ئه‌لمیزان د‌بێژێ: «مَتاع» ژ «أثاث»ێ به‌رفر‌ه‌هتره و ژ هه‌می تشتێن کو د ژیانێ دا ئستفاده ژێ تێ برن را تێ گووتن و نه تایبه‌ت و مه‌خصوصێ وه‌سیله و تشتمشتێن مالێ نه. «.. وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ ـ و ژ هری و کورک و مویێ وان ژ هه‌وه‌را کریه وه‌سیلێن مالێ وجهێ به‌هره گرتنێ حه‌تا زه‌مانه‌کی ـ نه‌حل/ 80». «وَكَمْ أَهْلَكْنَا قَبْلَهُم مِّن قَرْنٍ هُمْ أَحْسَنُ أَثَاثًا وَرِئْيًا ـ و پێشیا وا دا مه چقاس خه‌لک ژ ناڤ برن کو ژ ئالیێ ئه‌ساسێ مالێ و ئه‌شکه‌ره‌یێ خوه‌ڤه‌ ژ وان باشتر بین. مه‌ریه‌م/ 74».

11ـ أثر. ئه‌سه‌ر: نیشان، شوو‌نه‌وار، مایی یا ژ ‌تشته‌کی. ژ ئه‌سه‌را ده‌وسێ هاتیه گرتن کو پشتی رێڤه‌چوونێ جی یێ وێ دمینێ. ڤێ گووره‌کێ، «أثَر» ئه‌و ده‌و‌س ‌و نیشانه‌ کو ژ تشته‌کی ئان ژ‌ كه‌سه‌كی د جی دا دمینێ، چ دونیایی بێ و چ دینی و چ مادد‌ی و چ مه‌عنه‌وی، چ سوننه‌ته‌ک بێ و چ بدعه‌ته‌ک. و‌ه‌ك چێکرنا‌ ئاڤاهییه‌کی و ئان نڤیسینا کتێبه‌کی وئان پاشڤه‌ هشتنا رێچک و ئاداب و روسوو‌مه‌کی، ئان ژی ده‌و‌سه‌ک یا پییا.

 Â«Ø¦Ù‡â€ŒØ«Ù‡â€ŒØ±Â» ب مه‌عنا پشتڤه Ùˆ لپه‌ی Ú˜ÛŒ مه‌عنه ‌کرنه. حه‌زره‌تێ مووسا: «قَالَ هُمْ أُولَاء عَلَى أَثَرِي وَعَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَى Ù€ گووت: ئه‌و Ú˜ÛŒ (70 که‌س Ú˜ قه‌ومێ ÙˆÛŒ) ئه‌ڤه Ù„ په‌ی منن (پشت من را ده‌ر‌که‌تنه، تێن) Ùˆ ئه‌ز Ú˜ رازی بوونا ته‌ را زوو ھاتم، ئه‌ی خود‌ا Ù€ طاها/ 84».

سامری: « قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ يَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ قَبْضَةً مِّنْ أَثَرِ الرَّسُولِ فَنَبَذْتُهَا وَكَذَلِكَ سَوَّلَت لِي نَفْسِي Ù€ گووت: ئه‌ز ب ‌وێ (ته‌ئسیرا دین Ù„ سه‌ر خه‌لکێ. ئان..) حه‌سهام یا Ú©Ùˆ یێن دی Ù¾ÛŽ نه‌حسهایین  Ú¤ÛŽØ¬Ø§ من چه‌نگه‌‌ک Ú˜ ئه‌سه‌را پێغه‌مبه‌ر (هنه‌ک ‌ژ دینێ حه‌ز‌ره‌تێ مووسا. ئان Ú˜ ئاخا جهێ ده‌وسا مه‌رکه‌با جبرائیل Ùˆ..) گرت Ùˆ د ‌په‌ی را Ú˜ÛŒ من ئه‌و ئاڤێت، ئها ب Ú¤ÛŒ ئاوایی نه‌فسا من (ئه‌و کار) Ú˜ من را خه‌ملاند. طاها/ 96». «..وَنَكْتُبُ مَا قَدَّمُوا ÙˆÙŽ آثَارَهُمْ.. ئه‌م‌ دنڤیسین ‌وێ یا پێشدا رێکرین Ùˆ ئه‌سه‌ر‌ێن وان (عه‌مه‌ل Ùˆ کریار Ùˆ رێچکێن پاش خوه‌ڤه د جیدا هشتین). یاسین/ 12».

«وَكَذَلِكَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ Ù€ پێشیا ته‌د‌ا چقا مه‌ ھشیاركه‌ر  Ú˜ جھه‌كی را رێكرین ئله‌ھ حال خوه‌شێن ÙˆÛŒ جھی گووتن: براستی مه بابکێن خوه Ù„ سه‌ر رێچکه‌کی  ÙƒÙˆÙˆÙ… دیتنه Ùˆ ئه‌م سه‌ر ده‌وسا وان (رێچک Ùˆ ته‌ر‌یقه‌تا وا) دچین. زوخروف/ 23».