ئه‌لف

29 ـ إذن. ئذه‌ن. هنگێ، وی وه‌ختی، وێ ده‌مێ. حه‌رفا جه‌واب و جه‌زا یه: «إِنَّكُمْ إِذًا مِّثْلُهُمْ (به‌حسا روونه‌نشتنا د جڤاتا وا که‌سا دا یه کو ئایه‌تا ئنکار دکن و ژ‌ خوه‌ره دکن پێکه‌نیک و ترانێ خوه ‌پێ دکن) هنگێ (ئه‌گه‌ر هوون دگه‌ل‌ وان روونێن) هوون ‌ژی وه‌ک وا نه. نساء/ 140» د قورئانێ دا پێ ته‌نوینێ هاتیه نڤیسین (أذاً) نه‌پێ حه‌رفێ (إذَن).

30 ـ اذن. ئوذون. گوھ: «وَكَتَبْنَا عَلَيْهِمْ فِيهَا.. وَالأُذُنَ بِالأُذُنِ ـ و گوھ ژ به‌ر گوهڤه. مائده‌/ 45». «آذان» جه‌معا وێ یه: ..أَمْ لَهُمْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا.. ئه‌عراف/ 195

که‌سه‌ک کوگوهێ خوه‌ بدێ هه‌می خه‌به‌ردانا و باوه‌ر ‌بکێ «أذن ـ گوھ» ژێرا تێ گووتن. هنه‌کا‌ کو دخوه‌ستان ئه‌زیه‌تا پێغه‌مبه‌ر (ص) بکن دگووتان: «هُو أذن. ته‌وبه/ 61». ئه‌وا دخوه‌ستا ئه‌ڤێ ژ‌ پێغه‌مبه‌ر را (ص) بکن کێماسی و بێژن زوو باوه‌ره‌. لێ خودێ به‌رڤاژیێ گووتنا وان ژێرا دکێ مه‌ده‌ح کو باشیێ باور دکێ و خودا و مؤمنا ته‌صدیق ‌دکێ.

«أذن یأذن» ژ بابێ « عَلِمَ یعلم» ب ‌مه‌عنا گوهدان و فه‌رمان برن ژی هاتیه: «إِذَا السَّمَاء انشَقَّتْ * وَأَذِنَتْ لِرَبِّهَا وَحُقَّتْ ـ ده‌ما عه‌سمان بکه‌لشێ و گوهدارێ خودا یێ خوه ببێ و حه‌ق ژی ئه‌وه. ئنشقاق/ 1ـ 2».

ژ ڤێ مادد‌ێ، ئذن، ب ‌مه‌عنا علم و یه‌قین بکار هاتیه، ئه‌گه‌ر پێ «ب» موته‌عه‌ددی بیبێ: «فَإِن لَّمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ ـ : ئه‌گه‌ر ھوون وه‌ نه‌كن ڤێجا ب شه‌رێ گه‌ل خودێ و پێغه‌مبه‌رێ وی یه‌قین بکن. به‌قه‌ره/ 279»، یانی: گوھ ‌بدن و بزانن کو هوون گه‌ل خودا و پێغه‌مبه‌ر د حالێ شه‌ر دا نه.

31 ـ إذن. ئذن. (قاموس د‌بێژێ:) د قورئانا پیرووز دا‌ ب مه‌عنا: ئزن و ئجازه، ئراده، پێ حه‌ساندن و ئاگاھ ‌کرن، گوهدان و علم بکار هاتیه. مرووڤ دکارێ بێژێ: کووکا «ئذن»ێ ب مه‌عنا علم و گوهدانێ ژ «ئوذون»ێ هاتیه گرتن و کووکا «ئذن»ا‌ ب مه‌عنا ئجازه و ئراده وپێ حه‌ساندنێ ژی‌ ژ «ئذن»ێ یه.

وها دنڤیسێ: فعلا «أذن» ئه‌گه‌ر پێ «ب» موته‌عه‌ددی بیبێ ب ‌مه‌عنا علم، و ئه‌گه‌ر ‌ب «لام»ێ بێ ب ‌مه‌عنا ‌ئجازه و گوهدان، و ئه‌گه‌ر ب‌ «إلی» یێ ‌بێ تنێ ب مه‌عنا «إستماع» و گوهداری کرنه.

تنێ د سێ جیێ قورئانێ دا پێ «ب» موته‌عه‌‌ددی بویه: «فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ ـ به‌قه‌ره/ 279». «أَمْ لَهُمْ شُرَكَاء شَرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّينِ مَا لَمْ يَأْذَن بِهِ اللَّهُ.. ـ ئان ئه‌وا شه‌ریک هه‌نه‌ و دینه‌ک‌ ژ وان را ئانینه کو خودێ پێ نزانێ! شوورا/ 21». «وَأَذِّن فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ ـ ناڤ خه‌لکێ د‌ا حه‌جێ را‌گهینه ـ حه‌ج/ 27». د جیێن دی یێن قورئانێ دا کو ب مه‌عنا ئجازه و ئزنه پێ «لام»ێ موته‌عه‌ددی بوویه: و‌ه‌ک: « لِمَ أَذِنتَ لَهُمْ ـ ته‌و‌به/ 43». هنه‌ک ئایه‌تا دا ب ‌مه‌عنا «ئراده» گرتنه، وه‌ك: «فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ ـ نوور/ 36» و ئالێ عمران/ 145

أذان، ئه‌ذان. ب‌ مه‌عنا ئاگاه کرن و ئعلام کرنه: ته‌وبه/ 3. له‌و مانێ ژ «ئه‌ذان ـ بانگ»ێ را ئه‌ذان هاتیه گووتن چکو ب ده‌نگێ بلند تێ گازی کرن و ئعلام کرن. «مؤذّن» یانی ئه‌وێ ب ده‌نگێ بلند تشته‌کی دبێژێ، ئه‌عراف/ 44. «قَالَ فِرْعَوْنُ آمَنتُم بِهِ قَبْلَ أَن آذَنَ لَكُمْ ـ ئه‌عراف/ 12٣‌» ب ‌مه‌عنا ئزن دانه، وه‌ک: أَذنتَ.

 Â«Ø¢Ø°Ù†ØªÚ©Ù…» Ùˆ «آذناک» د ئه‌نبیاء/ 109 Ùˆ فوصطله‌ت/ 47 د‌ا ب مه‌عنا ئعلام Ùˆ راگه‌هاندن گرتنه. فه‌ر‌قا ڤا هه‌ردوکا گه‌ل «آذن لکم» د ÙˆÛŽ دا یه Ú©Ùˆ ئه‌ڤاهه Ù¾ÛŽ «لام»ێ موته‌عه‌ددی بوویه Ùˆ ئه‌و ‌هه‌ردو وه‌لێ خویا دکێ Ú©Ùˆ د ته‌قدیرێ دا «ب» هه‌بێ (آذنتکم بعذاب الله Ù€ آذناک بأنه... ) Ùˆ پێشدا هات گووتن ئه‌گه‌ر «ئذن» Ù¾ÛŽ بێ موته‌عه‌ددی ببێ مه‌عنا «علم» ددێ.