ئه‌لف

1ـ روایه‌ت ڤێ ده‌رحه‌قێ دا هه‌نه‌ (بنێرن ته‌فسیرێن روایی ـ مه‌ر‌یه‌م/ ٥٤).

2ـ چقاس ناڤێ ئسماعیلێ حه‌زره‌تێ ئبراهیم سه‌لامێن خودێ سه‌ر وا بن هاتی برن، پشتی باب، ژێ هاتیه ئاخفتن: (به‌قه‌ره/ 125 ، 127، 133، 136، 140،..). لێبه‌لێ: ئه‌نعام/ 86، مه‌ر‌یه‌م/ 54، ئه‌نبیاء/ 85 و صاد/ 48 نه ‌ب وی ئاوایی نه‌.

3ـ ئایه‌تا 58 یا سووره‌تێ مه‌ر‌یه‌م، ئسماعیلێ صادقول وه‌عد (وه‌ک زه‌که‌ریا و یه‌حیا و عیسا ومووسا و هارون ـ س) زوریه‌تا ئبراهیم و ئسرائیل (یه‌عقووب) حه‌ساب دکێ حالحاله‌ ئسماعیلێ کورێ حه‌زره‌تێ ئبراهیم (س) مامێ حه‌زره‌تێ یه‌عقووبه نه ژ زوریه‌تا وی یه و ئه‌ڤاهه نیشان ددێ کو نخوه دو پێغه‌مبه‌ر ژ پێغه‌مبه‌ران ناڤێ وان ئسماعیل بویه: ئسماعیلێ زه‌بیح و ئسماعیلێ صادقول وه‌عد (س).

46ـ اس ن، ئاسن، ته غییر، گوهه‌رین، گه‌نی، بێهنوو: «مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاء غَيْرِ آسِنٍ ـ بھشتا سووزا وێ ژ خوه‌پارێزا را ھاتی د‌ایین، ئه‌و رووبار تێد‌ا ھه‌نه‌ كو گوهه‌رین تێدا چێنابن... مو‌حه‌ممه‌د/ 15».

47ـ (أس‌و) اوسوة، ئوسوه‌. موقته‌دا، سه‌ر‌مه‌شق، نمونا په‌ی چوونێ. ژ باشی یێ را بکارتێ برن و ژ خرابی یێ را ژی. ژ به‌ر وی قاسی که‌لیما «حَسَنَة» لێ هاتیه زێده کرن: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ ـ ژ هه‌و‌ه را د پێغه‌مبه‌ر دا سه‌رمه‌شقه‌ک قه‌نج هه‌یه... ئه‌حزاب/ 21». ئه‌ڤ که‌لیمه دو جاران د ئایه‌تا 4 و 6 یا سووره‌تێ مومته‌حنه دا د‌ه‌رحه‌ق ئوسوه‌ بوونا حه‌زره‌تێ ئبراھیم د‌ا ژی هاتیه.

48ـ أسی ، ئه‌سا. کول، خه‌م، مه‌ره‌ق. «فَكَيْفَ آسَى عَلَى قَوْمٍ كَافِرِينَ ـ ڤێجا چه‌وا ئه‌زێ لسه‌ر قه‌ومێ کافر، خه‌مدار ببم ـ ئه‌عراف/ 93». هه‌ر وها: «مائده/ 26 ـ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ ـ و ٦8 ـ فَلاَ تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ». «لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ .. ـ دا ژ به‌ر وێ یا ژ ده‌ست ھه‌و‌ه د‌ه‌ركه‌تی مه‌ره‌قا نه‌کن و ژ به‌ر وێ یا ده‌س هه‌وه ڤه هاتی پر که‌یفخوه‌‌ش نه‌بن.. حه‌د‌ید‌/ 23».

49ـ أشْرَ، ئه‌شر‌ه. ژ خوه رازی، سه‌ر خوه‌چویی ـ ژ به‌ر هه‌بوون ئان قودره‌تا زێده ـ موته‌که‌ببر، ژ حه‌د‌ ده‌ر. « من الکذاب الأشر ـ کیه پر د‌ه‌ره‌وکه‌رێ سه‌رخوه‌چوویی، قه‌مه‌ر/ 2٥ ـ بَلْ هُوَ كَذَّابٌ أَشِرٌ ـ و 2٦ ـ سَيَعْلَمُونَ غَدًا مَّنِ الْكَذَّابُ الْأَشِرُ».

50ـ ا‌صر، إصر، ئصر. گرانی، ته‌قلی. ئه‌ڤاھه‌ ئه‌و مه‌عنه یه کو مه‌عنێن دی ‌ژی به‌ر خوه دگرێ، چکو ژ سووز شکاندن و گونه‌ھا را ژی «ئصر» هاتیه گوتن و ئه‌ڤێنهه هه‌ر یێكی ب ئاوایه‌کی گرانیه‌کی و ته‌قلیه‌کی داتینن سه‌ر مرووڤ. «وَلاَ تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا ـ گرانی یێ (ته‌کلیف و به‌رپرسیاری یا گران و ته‌قل) ل مه‌ بار نه‌که ـ به‌قه‌ره/ 286»، ئه‌گه‌ر د دورروننه‌زیمێ دا ب مه‌عنا گونه‌ھ زانیه ژ به‌ر بار گرانی یێ یه کو د گونه‌ھا دا هه‌یی. « وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ ـ گرانی و ته‌قلی یێ ژ سه‌ر وان رادکێ... ئه‌عراف/ 157». د ئالێ عمران/ ٨١ دا ژی ب مه‌عنا سووز و قراره، ب مولاحزا گرانی یا د پێك ئانینا سووز و قراران دا هه‌یی: قَالَ أَأَقْرَرْتُمْ وَأَخَذْتُمْ عَلَى ذَلِكُمْ إِصْرِي.

ئه‌ڤ که‌لیمه ھه‌ما د ڤا سێ جها تنێ دا هاتیه.

51ـ اصل، اصل، ئه‌صل. کووک، خیم، بنیات، ره‌ھ و ریشه. جه‌معا وێ «ئوصوول»ه. ئبراهیم/ 24. صاففات/ 64. حه‌شر/ 5.