ئه‌لف

42ـ إسرائیل ـ ئسرائیل. گووتنه ناڤێ دووێ ئان له‌قه‌با حه‌زره‌تێ یه‌عقووبه. ئسرا، عه‌ڤد و به‌نده یه و ئیل، خودایه‌. مه‌عناوێ یانی: عه‌ڤدێ خودێ. 43 جارا د قورئانێ دا هاتیه، 2 جارا «ئسرائیل» ته‌نێ هاتیه (ئالێ عمران/ 93، مه‌ر‌یه‌م/ 58). 41 جارا ژی به‌نی ئسرائیل یانی ئه‌ولادێن ئسرائیل کو ب قه‌ومێ یه‌هوود مه‌شهورن، وگه‌له‌ک چێرووک و خه‌صله‌تێن وان د قورئانێ دا هاتنه، چێرووکا چێله‌کا زه‌ر و خه‌صله‌تێ بێ سووزی و قرار شکێنی یێ مه‌شهوورترینێ وانه.

43ـ (أسَس) أساس. ئه‌ساس. ئه‌ساس، خیم، بنیات، دارێژ. ژ ڤێ کووکێ سێ جارا د قورئانێ دا هاتیه جاره‌كی د‌ه‌رحه‌ق مزگه‌فتا قو‌با د‌ا یه‌ ل مه‌دینایێ: لمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِيهِ ـ ته‌و‌به/ 108. دو جارا ژی د ئایه‌تا 109 یا ته‌و‌به دا هاتیه.

44ـ أسَف ـ ئه‌سه‌ف. خه‌م ، غه‌زه‌با دژوار، قه‌هر، کول و مه‌ره‌ق‌. گووتنه: کووکا وێ ژ حه‌یف هلانینێ تێ (توول گرتن) ئه‌گه‌ر توول گرتن ژ یێ بێ قووه‌ت بێ، ئه‌سه‌ف ب شکلێ غه‌زه‌ب و که‌رب هاتنێ دخوه‌یهێ و ئه‌گه‌ر ژ یێ قه‌وی بێ ‌ب شکلێ کول و خه‌ما ئه‌شکه‌ره دبێ.

ژ ڤێ کووکێ پێنج جارا د قورئانێ دا هاتیه. دو جار ب شکلێ «صفه‌تول موشبهه» یانی خه‌مدار و مه‌ره‌قدار. هه‌ردو جارا ژی ده‌رحه‌ق حه‌زره‌تێ مووسا دا یه: «ئه‌عراف/ 150 ـ وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَى إِلَى قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا..». «فَرَجَعَ مُوسَى إِلَى قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا.. طاها/ 86».

ب مه‌عنا غه‌زه‌ب: «فَلَمَّا آسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِينَ ـ ده‌ما (فرعه‌ون و فرعه‌ونی یا) ئه‌م ئانین غه‌زه‌بێ، مه توول ژ وان گرت و ڤێجا مه ئه‌و پێکڤه خه‌نقاندن (د ئاڤێ دا نووقی کرن) ـ زوخوف/ 55».

ب مه‌عنا حوزن و کول و خه‌م و مه‌ره‌ق: «... إن لم یؤمنوا بهذا الحدیث أَسَفا ًـ دبێژێ پێغه‌مبه‌ر(ص): ڤێجا وه‌هه‌یه ژ به‌ر کارێ وا ئه‌گه‌ر باوه‌ریێ ب ڤێ گووتنێ (قورئانێ) نه‌ینن، تو‌ ژ خه‌ما (قه‌هر و مه‌ره‌قا) ژ ناڤبه‌رێ جانێ خوه بی ـ ***/ **».

ژ به‌ر ژ د‌ه‌ست د‌انا تشته‌كی ژی «اَسَفیَ» تێ گووتن حه‌چكو مرووڤ بێژێ: «ئاخ و واخ ـ موخابنوو و...» نموونا وێ ژی گووتنا حه‌زره‌تێ یه‌عقوبه: «قَالَ يَا أَسَفَى عَلَى يُوسُفَ ـ گووت: هه‌ی موخابنوو؛ یووسوف! ـ یووسوف/ ٨٤».

45 ـ إسماعیل ، ئسماعیل، کورێ حه‌زره‌تێ ئبراهیم؛ یێک ژ پێغه‌مبه‌را یه (به‌قه‌ره‌/ 136، ئالێ عمران/ 84، نساء/ 163). د ئاڤا کرنا که‌عبێ دا ئاریکاریا بابێ خوه‌کریه (به‌قه‌ره/ 127). گور‌ه‌کی روایه‌تێن زه‌حفی مه‌خسه‌د ژ «فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ ـ ڤێجا مه مزگینی یا کوره‌ک نه‌رم و حه‌لیم دایێ ـ صاففات/ 101» ھه‌ما ئه‌و بویه، کو گوهری یا مه‌زن ژ به‌ر وی ڤه هات قوربانی کرن (بنێرن ته‌فسیرا ئایه‌تێن 99ـ 109 ژ سووره‌تێ صاففات. هه‌رچه‌ند کێم روایه‌ته‌ک هه‌نه‌ دبێژن: زه‌بیح، ئسحاقه (س). لێبه‌لێ وه‌ک چه‌وا ئه‌لمیزان دبێژێ ئه‌و خلافێ روایه‌تێن زه‌حفینه) و هنه‌ک دبێژن «صادقول وه‌عد ـ مه‌ر‌یه‌م/ 54» له‌قه‌با ئه‌ڤی حه‌زره‌تی یه. چکو ده‌ما بابێ وی گوتێ من د خه‌ونێ دا دیت ئه‌ز ته ‌سه‌رژێ د‌کم، ئه‌وی سووز دا کو صه‌بر بکێ و د وه‌ختێ دا ژی سووزا خوه ‌ب جی ئانی.

لێ هنه‌کا گوتنه «ئسماعیلێ صادقول وه‌عد» پێغه‌مبه‌ره‌ک دی یه ژ پێغه‌مبه‌رێن به‌نی ئسرائیل و ژ به‌ر کو (گوره‌کی حه‌دیسه‌ک مورسه‌ل) سووز‌ دابی که‌سه‌کی کو ل جیه‌کی هه‌ڤد‌و ببینن و ل وه‌ختێ خوه دا چو وی جهی و ژ به‌ر نه‌ھاتنا وی حه‌تا ساله‌کی ما هێڤیێ ئه‌ڤ له‌قه‌ب لێ هاتیه کرن.

ئه‌وێن دبێژن ئسماعیلێ صادقول وه‌عد نه ئسماعیلێ کورێ ئبراهیمه (س) چه‌ند ده‌لیلا ژ‌ خوه‌را تینن: