ئه‌لف

«اِئْتُونِي بِكِتَابٍ مِّن قَبْلِ هَذَا أَوْ أَثَارَةٍ مِّنْ عِلْمٍ... کتێبه‌کی پێشیا ڤێ دا ئان د جی دا ماییه‌کی (نیشانه‌کی) ژ زانینێ ژ من را بینن... ئه‌حقاف/ 4».

آثر. ئاثه‌ر: ژ بابێ ئفعال، ب مه‌عنا‌ بژارتن و سه‌را گرتنه. راغب ڤێ مه‌عنا یێ ئستعاره ‌زانێ. «آثَرَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا ـ ژیانا دونیا‌یێ بژارتن. نازعات/ 38».

ده‌رحه‌ق باشیا ئه‌نصارا د‌ا د‌بێژێ: ئه‌نصار موھاجرا د‌بژێرن و سه‌ر خوه‌را دگرن ـ وَيُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ.. ـ حه‌شر/ 9». ژ ماد‌دا «ئه‌ثه‌ر» 21 جارا د قورئانا پیرووز دا هاتیه.

12ـ اثل. ئه‌ثل: مازوو، گه‌زیچار، داره‌ک بێ به‌ره ‌ل‌ به‌ریستانێ شین‌ دبێ؛ گه‌ز. بورهانا قاطع د‌ه‌رحه‌ق گه‌زێ د‌ا دبێژێ: داره‌که کو پتر لبه‌ر ئاڤێ و لێهڤا چه‌م و رووبارا ‌شین دبێ. نڤسینه‌ کو منبه‌را پێغه‌‌مبه‌ر (ص) ژ ڤێ دارێ بویه. یێك جارێ هاتیه: «فَأَعْرَضُوا فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ سَيْلَ الْعَرِمِ وَبَدَّلْنَاهُم بِجَنَّتَيْهِمْ جَنَّتَيْنِ ذَوَاتَى أُكُلٍ خَمْطٍ وَأَثْلٍ وَشَيْءٍ مِّن سِدْرٍ قَلِيلٍ ـ سه‌بهء/ 16».

13ـ إثم. ئثم: گونه‌ھ، کارێ حه‌رام، کارێن مرووڤ ژ خێرێ پاشدا ددن. ئه‌لمنار د‌بێژێ (ته‌فسیرا به‌قه‌ره‌/ ٢١٩): حه‌چی تشتا زه‌ره‌ر و‌ زیان تێدا هه‌بێ «اثم»ه. قورئانێ «نه‌فع» و «اثم» لبه‌رهه‌ڤ گرتنه و ئه‌ڤ نیشان ددێ کو مه‌عنا ئه‌صلی یا «اثم»ێ زه‌ره‌ر و زیانه، نخوه ئه‌گه‌ر ژ عه‌ره‌‌ق و قومار و‌هه‌می كارێن حه‌رام را «اثم» ھاتیه‌ گووتن ژ به‌ر وێیه‌ كو زه‌ره‌ر د‌ واند‌ا ھه‌یه‌ و مرووڤا ژ خێرێ پاشڤه‌ ددن.

أثام، ب مه‌عنا‌ جه‌زایێ گونه‌ھ و عه‌زابه «وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ يَلْقَ أَثَامًا ـ كه‌سێ وه‌ بكێ وێ جه‌زا یێ خوه بگرێ ـ بێ عه‌زاب دان ـ فورقان/ 68».

آثم، یانی ئه‌وێ گون هکار، زه‌ره‌ر دیتی و‌ که‌تی زه‌ره‌رێ « وَلاَ تَكْتُمُوا الشَّهَادَةَ وَمَن يَكْتُمْهَا فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ ـ وخوه‌ ژ شه‌ھد‌ه‌بینی یێ ڤه‌نه‌د‌ن و ئه‌وێ وێ ڤه‌شێرێ (کتمان بكێ) ئه‌و گونه‌ھکاره‌ (که‌تیه‌ زه‌ره‌رێ) ـ به‌قه‌ره/ 283».

ئه‌ثیم، صیغا موبالغه‌یه‌، یانی: پر گونه‌ھكار: « وَيْلٌ لِّكُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ ـ جاسیه‌/ ٧»

ته‌‌ئثیم، نسبه‌ت دانا گونه‌ھه بال خه‌لکێ ڤه‌: «لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمًا ـ (د بهشتێ دا) ‌نه بێ هووده‌یی و پووچی یێ گوهلێ دبن نه ژی نسبه‌ت دانا گونه‌ھان بال هه‌ڤدووڤه. واقعه/ 25».

ئه‌ڤ که‌لیمه‌ ب موشته‌قاتێن خوه‌ڤه 48 جارا هاتیه.