حه‌رفا ت

هنه‌کا گووتیه: ته‌وبه زڤرینا ژ گونه‌ھ ئان کاره‌کی یه.لێبه‌لێ ئه‌وا ته‌وبا عه‌بدان به‌رچاڤ گرتیه ووه‌گووتنه، ئه‌گه‌رنه ته‌وبه، هه‌ما ڤه‌گه‌ران و زڤرینه. چکو ئه‌ڤکه‌لیمه. ژ خودێرا ژی بکار هاتیه: و قه‌ید‌ و به‌ندا «‌گونه‌ھ» زێده‌یه: «لَقَد تَّابَ الله عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالأَنصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِن بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِّنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ - ته‌وبه‌/ 117. فه‌رقا « ته‌وبه - ڤه‌گه‌رهان» یا خودا دگه‌ل « ته‌وبا» به‌نده ‌و عه‌بد ئه‌وه کو: ته‌وبا عه‌بد زڤرینا بال خوداڤه یه پێ ته‌رکا گونه‌ھان، و ته‌وبا خودا زڤرینال به‌نده‌یه پێره‌حمه‌ت و لێبوورینا خوه. د‌ ڤێ ئایه‌تێ د‌ه‌ ته‌وبه‌ ب مه‌عنا عه‌فوو كرن و لێبوورین و به‌خشین مه‌عنه‌ كرنه‌.

ته‌وواب،پێ صیغێموبالغێ د هه‌می ئایه‌تا ده ژ خوداره بکار هاتیه، یانی: ئه‌وێ پێره‌حمه‌تا خوه پر لبه‌ندێن خوه دزڤرێ: « إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ- ھه‌ما براستی ئه‌وه ‌زه‌حف لێبوورێ پر ره‌حمه‌ت - به‌قه‌ره/ 37، 54، 128، 160 و ئایه‌تێن دی ژی.

لێ ژعه‌ڤداره خینێجی د ئایه‌تا به‌قه‌ره/ 222 (إِنَّ اللّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ) ئله‌ھ پێ صیغێ ئسمێ فاعل هاتیه: «التَّائِبُونَ الْعَابِدُونَ ... ته‌وبه/ 112».

ته‌فسیرا ڤان ئایه‌تان د کتێبێن ته‌فسیرێ ده بخوونن: فورقان/ 70. توبه‌/ 117، 118. نساء/ 17، 18. ئالێ عمران/ 90.

231- تارة:جار، جاره‌ك، ده‌فعه. دو جاران ته‌نێ د قورئانێ دا هاتیه. «مِنْهَا خَلَقْنَاكُمْ وَفِيهَا نُعِيدُكُمْ وَمِنْهَا نُخْرِجُكُمْ تَارَةً أُخْرَى – مه‌ ھوون ژ وێ چێكنه‌ و ئه‌مێ ھه‌وه‌ ل وێ بزڤرینن وجاره‌ک دی ئه‌مێ هه‌وه ژ وێ ده‌رێنین- طاها/ 55». و ئسراء/ 69

232- ته‌ورات:کتێبا عه‌سمانی یا حه‌زره‌تێ مووسا(س).

ده‌رحه‌ق ڤێ چه‌ندێده‌کو قورئانێ چه‌وال ته‌وراتێ نێریه ئایه‌تێن ژێری‌به‌رچاڤ بگرن:

1- ته‌وراتا د‌ورست: ئالێ عمران/ 93. مائده/ 12، 13، 43. ئه‌عراف/ 157.

2- ته‌وراتا د‌ه‌ست لێكه‌تی و ھاتی گوھه‌رین و كێم و زێد‌ه‌ بویی: به‌قه‌ره/ 78، 79، 146. ئالێ عمران/ 78. ئه‌نعام/ 91.

ته‌وراتا نها‌هه‌یی: ته‌وراتاڤێ گاڤێ دده‌ستێ جهویا دا هه‌یی پێک هاتیه ژ 5 ئه‌سفاران و صه‌حیفا « یووشه‌ع» و 33 کتابێن دی.

1- سفرا په‌یدابوونێ، ژئه‌ولێ ئافراندنێ حه‌تا وه‌فاتا حزره تێ یووسف‌.

2- سفرا خورووج، چل بابه‌. ژ ئێژمارا ناڤێن زارووکێن یه‌عقووب کو هاتین مصرێده‌سپێ دکێ..

3- سفرا لاویان، 27 بابه‌، ژحوکمێ قوربانی یێ ده‌سپێ دکێ.

4- سفرا ئعداد، 36 بابه‌. ده‌رحه‌ق سه‌فه‌رێن به‌نی ئسرائیل و..

5- سفرا ته‌سنیه، داگری 34 بابایه و ده‌رحه‌ق شه‌ریعه‌ت و ئه‌حکام و شیره‌تا ده‌یه وپێ وه‌فاتا مووسا سه‌لامێن خودێ لێ بن خلاس دبێ.

233- تین: هێژیر، ئه‌نجیر. یێک جارێ هاتیه: « وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ - صوندب هێژیر و زه‌یتوونێ- تین/ 1».

234- تیه:شاشی، حه‌یریبوون. یێک جاری دمه‌سه‌لا به‌نی ئسرائیل دا هاتیه کو چل سالا ژعه‌ردێ موحته‌ره‌م مه‌حرووم بین: «قَالَ فَإِنَّهَا مُحَرَّمَةٌ عَلَيْهِمْ أَرْبَعِينَ سَنَةً يَتِيهُونَ فِي الأَرْضِ - مائده/ 26».