پيش ووتاری رازى نوێژ

        به‌رھه‌مى زۆر له‌م جۆره نوێژه رازدارانه كه‌وتووه ØªÙ‡ ده Ø± كه نموونه ÛŒÙ‡â€ŒÙƒÙ‰ گه‌یشتنه به «مقام محمود»ه؛ به‌و جۆره كه له باره‌ى پێغه‌مبه‌رى خۆشه‌ويست صلى الله عليه وآله هاتووه‌ ØªÙ‡ خوار (Ùˆ من الليل فتهجد به نافلة لك عسى أن يبعثك ربك مقاماً محموداً) ^([4]) ئه‌م واتايه تايبه ØªÙ‰ نوێژى شه‌و حه‌زره‌تى ره Ø³ÙˆÙ„ صلى الله عليه وآله نيه، چونكوو له جۆره ÙƒØ§Ù†Ù‰ ديكه Ù‰ نوێژيشدا ئه‌بینرێ Ùˆ بۆ كه Ø³Ø§Ù†Ù‰ ØªØ±Ù‰ جگه له حه‌زره‌ت صلى الله عليه وآله به د‌ه‌ست دێ؛ جياوازى نێوان حه‌زره‌ت صلى الله عليه وآله Ùˆ ديتران له پله Ù‰ ھه‌ره Ø¨Ù‡â€ŒØ±Ø²Ù‰ بوون دايه، نه له بنه‌مایبه‌رزبوونه‌وه‌ له سیبه‌رى نوێژ دا؛ كه Ú†Ù‰ به Ù¾ÛŽÛŒ ده Ù‚Ù‡ فيقهیه‌كان نوێژى شه‌و بۆ پێغه‌مبه‌ر صلى الله عليه وآله واجبه Ùˆ بۆ ديتران سوننه ØªÙ‡ØŒ ئه‌م ياسايه نابێته هوى ئه‌وه كه (سلووك) به ته‌نیا نوێژى شه‌و بيت .

        بنه‌مای كامڵى ئه‌م بابه‌ته ده ØªÙˆØ§Ù†ÙŠÙ† له وته عارفانه ÙƒÙ‡ Ù‰ ئيمام حه‌سه‌نى عه Ø³ÙƒÙ‡ Ø±Ù‰ عليه السلام بگرين: «الوصول الى الله سفر لايدرك، إلا بإمتطاء الليل» - واتا گه‌یشتن به ديدارى خوا سه‌فه‌ريكه كه ته‌نیا كه‌ره‌سه‌ Ù‰ گه‌یشتنى شه‌وبيداريه. ئه‌گه‌رچى ئه‌م چوارچێوه به روا‌ڵه‌ ØªÙ‡ نه‌ك ته Ù†ÙŠØ§Ù„ه‌و رێگایه‌وه‌ بيت ØŒ به‌ڵام ئه‌و خا‌ڵانه Ù‰ كه له‌م حه‌د‌یسه Ùˆ له روايه‌ته‌كانى به Ù†Ø±Ø®Ù‰ بنه‌ماله Ù‰ وه‌حييه ØŒ به Ø±Ú†Ø§Ùˆ د‌ه‌كه‌ون بريتين له:

* گه‌یشتنى به ديدارى خوا گونجاوه.

* گه‌یشتن به ديدارى خوا به بزووتن Ùˆ جوو‌ڵه‌ ÙŠÙ‡ نه‌ك راوه Ø³ØªØ§Ù† Ùˆ نه Ø¬ÙˆÙˆâ€ŒÚµØ§Ù†.

* رێی گه‌یشتن د‌رێژه Ùˆ كه‌ره‌سه‌ Ù‰ پێويستى ده‌وێ.

* چونكوو خوا له ھه‌موو شوێنيكدايه Ùˆ له Ú¯Ù‡â€ŒÚµ ھه‌مووانه، گه‌یشتن به Ø¯ÙŠØ¯Ø§Ø±Ù‰ ئه‌و دابرانه له ھه‌موو شوێنيك Ùˆ ھه‌موو شتێك .

* نوێژى شه‌و به ھێزتره له نوێژى رۆژ وھه‌ Ù„سانيش له‌م ريگه Ø¯Ø§ ئه Ø¨ÙŠØª.

* رازى نوێژ «سرّ صلات» له راستێد‌ا گه‌یشتن به خوايه. به‌و جۆره Ù‰ كه ھه‌ند‌ێ له گه‌وره‌كان فه‌رموويانه: «نوێژ رێی گه‌یشتن به خوايه»^([5]).

* Ú¯Ù‡ Ø±Ú†Ù‰ هاورێی گرتن پيش به Ø±ÙŠØ¯Ø§ چوونه (الرفيق، ثم الطريق)ØŒ به‌ڵام هاورێ دۆزينه‌وه‌ سه‌فه‌ريكه بێ هاورێ، چونكوو هاورێ گرتن سه‌ره‌تاى سه‌فه‌ره ÙƒÙ‡ ÙŠÙ‡ØŒ نه‌ك بناغه Ù‰ سه‌فه‌ره ÙƒÙ‡. نوێژ خوێند‌ن سه‌ره‌تایه‌كه بۆ دۆزينه‌وه‌ Ù‰ هاوريیه‌ك تا سه‌فه‌ره‌كانى ديكه له Ú¯Ù‡â€ŒÚµ ئه‌و دا به Ø±ÛŽÙˆÙ‡â€Œ بچێ؛ ھه‌‌ڵبه‌ت پاش دۆزينه‌وه‌ Ù‰ هاورێ، روون د‌ه‌بێته‌وه كه خوا له Ú¯Ù‡â€ŒÚµ نوێژ خوينه ÙƒÙ‡ بووه Ùˆ ھه‌میشه‌ رێنوێنى د‌ه‌كات ØŒ به‌ڵام «نوێژ خوين نابينى Ùˆ له دووره‌وه‌ به‌شوێنيدا ده Ú¯Ù‡ Ø±Ù‰.» به‌م جۆره كه له به ÚµÚ¯Ù‡ ÙƒØ§Ù†Ù‰ ØªØ± بۆ بوونى خوايش به‌م شێوه‌ ÙŠÙ‡ØŒ كه پاش گه‌یشتن به خوا، روون د‌ه‌بێته‌وه ئه‌وه Ù‰ كه ريبوارى رێنوێنى ده ÙƒØ±Ø¯ Ùˆ له Ú¯Ù‡ ÚµÙŠØ¯Ø§ په‌یوه‌ند‌ى ھه‌‌بووه Ùˆ له ھه‌موو بابه‌ته ÙƒØ§Ù†Ù‡â€ŒÙˆÙ‡â€Œ ليى نزيك بووه، ھه‌ر خوابووه Ùˆ ھه‌یه‌. كه‌واته له ھه‌موو سه‌فه‌ره مه‌عنه‌ویه‌كاندا، Ú† سه‌ره‌تايى بێ، Ú† كۆتايى، هاورى خوايه: «هاوريكه‌م پشتيوان Ùˆ هاوريمه».

        چونكوو جگه له خوا ھه‌رچى ھه‌ Ø¨Ù‰ØŒ گومراى ÙŠÙ‡: (ماذا بعد الحق إلا الضلال)^([6]) كه‌سێك كه نوێژ ناخوينێ، به‌ره‌و به‌رزايى ناچێ Ùˆ ھه‌میشه‌ له گومريايى دايه (يتیه‌ون فى الارض)^([7]).