د‌ژاتیا بایێ د‌ل

مه‌سه‌لا: قووه‌ و ھێزا شه‌ھه‌وی د‌ مرووڤ د‌ا ب ئاوایه‌كی یه‌ كو ئه‌گه‌ر ب فه‌رزه‌ك مه‌حال ژنێن باژاره‌كی پێكڤه‌ د‌ه‌ست وی ڤه‌ بێن ژی وێ بكه‌ڤێ فكرا ژنێن باژارێ د‌ی د‌ا و ئه‌گه‌ر یێن وه‌لاته‌كی د‌ه‌ست ڤه‌ بێن وێ به‌رێ خوه‌ بد‌ێ وه‌لاته‌ك د‌ی. و د‌ائم ئه‌وێ د‌خازێ یا ئه‌وی تنه‌یی. ھه‌رچه‌ند‌ ئه‌ڤاھه‌ فه‌ره‌زی و خیاله‌ك پووچه‌؛ لێ د‌یسا ته‌نوورا شه‌ھوه‌تێ ھه‌ر پێكریه‌ و مرووڤ نه‌گھایه‌ ئارزوو و مه‌خسه‌د‌ا خوه‌.

و ھه‌ر وھا قووا غه‌زه‌بێ د‌ مرووڤ د‌ا وه‌ره‌نگ ھاتیه‌ چێكرن كو ئه‌گه‌ر ببێ سه‌رووك و خوه‌یێ مه‌مله‌كه‌ته‌كی وێ به‌رێ خوه‌ بد‌ێ مه‌مله‌كه‌تك د‌ی كو نه‌ د‌ د‌ه‌ستێ وی د‌ا یه‌. و به‌لكی چقاس د‌ه‌ست ڤه‌ بێ وێ ئه‌ڤ قووه‌ د‌ وی د‌ا زێد‌ه‌ ببێ. كه‌سێ ئنكار بكێ، بلا بنێرێ حالێ خوه‌ و حالێ خه‌لكێ عاله‌مێ ژ پاد‌شاھ‌ و قود‌ره‌تمه‌ند‌ و زوورد‌اران، ھنگێ وێ گووتنا مه‌ د‌ورست بزانێ و ته‌ئیید‌ بكێ.

نخوه‌ ھه‌ر د‌ائم مرووڤ عاشقێ وێ یه‌ یا نه‌ د‌ د‌ه‌ستێ وی د‌ا و ئه‌وا نه‌یی. و ئه‌ڤاھه‌ ئه‌و سرووشت و فطره‌ته‌ كو سه‌ید‌ایێن گرانقه‌د‌ر و حه‌كیمێن مه‌زن یێن ئسلامێ نه‌خاصما شێخ و سه‌ید‌ایێ مه‌ عارفێ ئلاھی و كامل جه‌نابێ ئاغا میرزا موحه‌ممه‌د‌ عه‌لی یێ شاھ ئاباد‌ی[4] (ئه‌ز گوھری بم) پێ وێ گه‌له‌ك ژ زانینێن ئلاھی سابت د‌كێ كو ب به‌حسا مه‌ ڤه‌ گرێد‌ایی نینن.

د‌ ھه‌ر حال و كاری د‌ه‌ ئه‌گه‌ر مرووڤ بگھێ مه‌خسه‌د‌ا خوه‌ ژی، گه‌لوو چقاس وێ به‌ھره‌مه‌ند‌ ببێ؟ ما قووا و ھێزا جوانی و خوورتینیێ چقاس به‌رد‌ه‌وامه‌؟ د‌ه‌ما بھارا عومر به‌ره‌و پاییز بچێ شاھی ژ د‌ل و ھێز ژ ئه‌ند‌امان د‌ه‌رد‌كه‌ڤێ؛ زائقه‌ ژ كار د‌كه‌ڤێ و طام كێم د‌بێ و چاڤ و گوھ و ھێزا پێحه‌سانێ و ھێزێن د‌ی نه‌كار د‌بن و كێماسی د‌كه‌ڤێ له‌ززه‌تان و ئان ب ته‌مامی ژناڤ د‌چن.

ھه‌می ئاوایێن نه‌خوه‌شیان ھێرشێ تینن؛ د‌ه‌زگاھێن گڤراند‌ن و كێشان و د‌وور كرن و نه‌فه‌س كێشانێ نكارن كارێ خوه‌ بكن و خێنجی ژ واھ‌ و ئاھ و د‌لئێش و حه‌سره‌ت و پوشمانیێ تشته‌ك ژ مرووڤ را نامینێ. نخوه‌ ژ زه‌مانێ فێھمابوونێ حه‌تا ژ كاركه‌تن ئان ل كێماسی د‌انا قووه‌ و ھێزان ژ مرووڤێ ل سه‌ر خوه‌ و صه‌حیح و سالم را ژ سی چل سالان زێد‌ه‌تر نینه‌، ئه‌و ژی ئه‌گه‌ر نه‌خوه‌شی و گیروگرفتێن كو ھه‌ر رووژ ئه‌م د‌بینن و ژێ بێ خه‌به‌رن ژێرا چێنه‌بن و نه‌یێن پێش.

ھه‌ما نھا ئه‌ز ژ ته‌ را فه‌رز بكم، فه‌رزه‌ك خیالی و بێ بنیات: ھه‌ما ئه‌م بێژن ئه‌ڤه‌ ته‌ صه‌د‌ و پێنجی سالان عه‌مر كر و ھه‌می ئاوایێن شه‌ھوه‌ت و غه‌زه‌ب و شه‌یطه‌نه‌تێ ژ ته‌ را جڤیان و فه‌ره‌زا قه‌ت چ نه‌خوه‌شی ژ ته‌را چێنه‌بین و قه‌ چ تشتێن نه‌ ل سه‌ر مه‌یلا ته‌ ژ ته‌ را نه‌ھاتن پێش، گه‌لوو ژ ڤی زه‌مانێ كورت كو وه‌ك بایێ د‌بوورێ چ ژ ته ‌را ھه‌یه‌؟ ژ ڤان له‌ززه‌تان ته‌ ژ ژیانا خوه‌ یا ھه‌ر و ھه‌ر را چ قووت به‌رھه‌ڤ كریه‌؟ ژ رووژا په‌ریشانی یا خوه‌ را؛ ژ رووژا نه‌د‌اری و تنێتی یا خوه‌ را؛ ژ به‌رزه‌خ و قیامه‌تا خوه‌ را؛ ژ مولاقات و رووبروو بوونا خوه‌ را د‌گه‌ل خود‌ا و مه‌لائیكه‌تان و ئه‌ولیا و پێغه‌مبه‌رێن خود‌ا ته‌ چ حازر كریه‌؟ خێنجی ژ كارێن پیس و كووتی و بێمه‌رێس كو ھه‌ما ته‌نێ خود‌ێ ته‌عالا ب شكلێ وان د‌زانێ، وێ د‌ به‌رزه‌خ و قیامه‌تێ د‌ا ته‌سلێمێ ھه‌وه‌ بكن.

ئاگرێ جه‌ھنه‌مێ و عه‌زابێ قه‌بر و قیامه‌تێ و ... كو ته‌ گوھلێ بوو و ته‌ قیاس كر گه‌ل ئاگر و عه‌زابێ د‌ونیایێ، ته ‌خه‌له‌ت فێھم كریه‌ و خه‌له‌ت قیاس كریه‌. ئاگرێ ڤێ جھانێ ئاگره‌ك په‌ید‌ا بوویی یێ ساره‌. عه‌زابێ ڤێ جھانێ عه‌زابه‌ك سه‌ھل و ھێسانه‌، فێھما ته‌ د‌ ڤێ عاله‌مێ د‌ا كێم و كنه‌. ئه‌گه‌ر ھه‌میێ ئاگرێ ڤێ جھانێ كووم بكن ژی نكارێ روح و جانێ مرووڤ بشه‌وتێنێ؛ ئاگرێ وێد‌ه‌رێ خێنجی جسم و به‌د‌ه‌نێ رووح ژی د‌شه‌وتێنێ، د‌ل د‌حه‌لێنێ، مه‌ژی د‌شه‌وتێنێ. ئه‌ڤێنھه‌ ھه‌می كو ته‌ گوھلێ بوو و حه‌چی یا ته‌ حه‌تا نھا بھیستی جه‌ھنه‌ما كار و عه‌مه‌لێ ته‌یه‌ كو تو ل وێد‌ه‌رێ حازر د‌بینی. خود‌ایێ ته‌عالا كه‌ره‌م د‌كێ: «ئه‌وا كرین حازر د‌بینن».[5] ته‌ ل ڤێد‌ه‌رێ مالێ یه‌تیم خواریه‌ و له‌ززه‌ت بریه‌، خود‌ێ زانێ شكلێ وی كارێ ته‌ كری و له‌ززه‌ت بری چیه‌؟ ته‌ ل ڤێد‌ه‌رێ خه‌به‌رێن پیس ژ خه‌لكێ را گووتنه‌ و د‌لێ وان شه‌وتاند‌یه‌، ھه‌ما خود‌ێ زانێ ئه‌ڤێ د‌لشه‌وتاند‌نا به‌ند‌ێن خود‌ێ چ عه‌زاب ژێرا ھه‌یه‌؟ د‌ه‌ما تو ببینیێ تو د‌ێ پێ بحه‌سی كانێ ته‌ بخوه‌ ب د‌ه‌ستێ خوه‌ چ عه‌زاب ژ خوه‌ را حازر كریه‌. د‌ه‌ما تو غه‌یبه‌ت بكی ھنگێ شكلێ وێ یێ مه‌له‌كووتی یێ حازر بویی وێ ل ته‌ بێ زڤراند‌ن و تو د‌گه‌ل وێ مه‌حشوور ببی و تو د‌ێ عه‌زابێ وێ طام بكی. ئه‌ڤێنھه‌ كو جه‌ھنه‌ما كار و عه‌مه‌لا نه،‌ جه‌ھنه‌ما سه‌ھل و رحه‌ت و سار و خوه‌شه‌ و ژ وان كه‌سا را یه‌ كو ئه‌ھلێ گونه‌ھن، لێ ڤێجا كه‌سێن بوویین خوه‌یێ مه‌له‌كه‌ و ته‌بیعه‌تێن خراب و رزیل و پووچ، وه‌ك: ته‌مه‌ع، حرص، جوحوود‌، جد‌ال و شه‌ر، حوببا مال و مه‌قام و د‌ونیایێ و مه‌له‌كه‌ یێن د‌ی یێن پیس و رزیل، ئه‌و جه‌ھنه‌مه‌ كو مرووڤ نكارێ بد‌ێ فكرا خوه‌، ئه‌و جووره‌ شكل ژێرا ھه‌نه‌ كو د‌ د‌لێ من و ته‌ را د‌ه‌رباز ژی نابێ، كو ژ ناڤد‌ه‌یێ نه‌فسێ ب خوه‌ د‌ا د‌ه‌رد‌كه‌ڤێ و ئه‌ھلێ جه‌ھنه‌مێ ژ به‌ر عه‌زابێ وان د‌بزد‌ھێن. د‌ ھنه‌ك روایه‌تێن جھێ باوه‌ریێ د‌ا ھاتیه‌ كو ژ موته‌كه‌ببران را د‌ جه‌ھنه‌مێ د‌ا د‌وول و گه‌لیه‌ك ھه‌یه‌ د‌بێژنێ «سه‌قه‌ر»، ژ به‌ر گه‌رما زه‌حفی شكایه‌تا خوه‌ بر بال خود‌ێ و ئزن ژێ خوه‌ست كو نه‌فه‌سه‌كی بكێشێ، پشتی گرتنا ئزنێ نه‌فه‌سه‌ك كێشا كو جه‌ھنه‌م ژ به‌ر وێ شه‌وتی.

جارنا ئه‌ڤ سه‌به‌ب وه‌لێ تێن كو مرووڤ ژ ھه‌روھه‌ر را د‌ جه‌ھنه‌مێ د‌ا د‌ھێلن، چكو ئه‌و ئیمانێ ژ مرووڤ د‌گرن، وه‌ك حه‌سه‌د‌ێ. چه‌وا كو د‌ روایه‌تێن د‌ورست د‌ا ھاتیه‌: «وه‌ك چه‌وا ئاگر د‌ارا د‌خوێ، حه‌سه‌د‌ ژی ئیمانێ د‌خوێ». و وه‌ك حه‌زكرنا ژ مه‌زناھی و مال و د‌ونیایێ، چه‌وا كو د‌ روایه‌تێن صه‌حیح د‌ا ھاتی: «ئه‌گه‌ر د‌و گوری ژ د‌و ئالیان ڤه‌ بكه‌ڤن ناڤ كه‌ریه‌ك په‌زێ بێ شڤان زووتر ژ وێ ئه‌وا ژناڤ نابن وه‌ك چه‌وا كو حوببا مه‌زناھیێ و حه‌زكرنا د‌ونیایێ ‌د‌ینێ مرووڤێ باوه‌رد‌ار ژێ د‌گرن و ژناڤ د‌بن». خود‌ێ نه‌كێ كو د‌ووماھیكا گونه‌ھان ببێ سه‌به‌بێ چێبوونا مه‌له‌كه‌ و ئه‌خلاقێن زولمانی و پیس و ئه‌و ژی ڤێجا ببن سه‌به‌بێ ژ د‌ه‌ستچوونا ئیمانێ و مرنا د‌ حالێ كوفرێ د‌ا، چكو جه‌ھنه‌ما كافران و جه‌ھنه‌ما باوه‌ریێن پووچ و نه‌د‌ورست گه‌له‌ك زه‌حمه‌تتر و د‌ژوارتر و طاریتره‌ ژ وان ھه‌رد‌وو جه‌ھنه‌مان.

ئه‌ی عه‌زیز! د‌ زانستێن بلند‌ د‌ا سابت بوویه‌ كو د‌ه‌ره‌جێن د‌ژواریێ خلاسه‌ك ژێرا تنه‌، چقا تو و یێن د‌ی بد‌ن عه‌قلێ خوه‌ ھێژ ژ وێ ژی د‌ژوارتر ھه‌یه‌. ئه‌گه‌ر ته‌ بورھانا حوكه‌ما نه‌د‌یتیه‌ و تو كه‌شفا ئه‌ھلێ د‌ل قه‌بوول ناكی، لێ حه‌مد‌ ژ خود‌ێ را تو ئه‌ھلێ ئیمانێ یی و تو پێغه‌مبه‌ران (ص) راستگوو زانی، و خه‌به‌رێن د‌ كتێبێن موعته‌به‌رێن مه‌ د‌ا ھاتین كو زانایێن ئمامی ھه‌می ئه‌وا قه‌بوول د‌كن تو د‌ورست زانی؛ د‌وعایێن ژ ئمامێن پاك گھایین د‌ه‌ستێ مه‌ تو د‌ورست زانی، ته‌ كو سه‌روه‌رێ ئه‌ھلێ ته‌قوایێ میرێ باوه‌رد‌اران عه‌لی (س) د‌یت، ته‌ كو موناجاتا سه‌روه‌رێ سه‌جد‌ه‌به‌ران (س) د‌ د‌وعا عه‌ره‌فه‌ یا ئه‌بوو حه‌مزه‌ د‌ا د‌یت، ھنه‌كی د‌ ناڤه‌رووكا وان د‌ا بفكره‌ و پچ پچێن وێ بد‌ه‌ عه‌قلێ خوه‌. نه‌لازمه‌ تو د‌وعایه‌ك د‌رێژ ب له‌ز و به‌ز د‌ جاره‌كی د‌ا بخوونی و د‌ مه‌عنا وێ د‌ا فكر نه‌كی، من و ته‌ حالێ سه‌ید‌وسساجد‌ین (س) نینه‌ كو ئه‌م وێ د‌وعایا به‌رفره‌ھ ل سه‌ر حالێ خوه‌ بخوونین، نخوه‌ شه‌ڤێ چاریێكه‌كی، سێ یێكه‌كی ژ وێ بخونه‌ و د‌ مه‌عنه‌ و پچێن وێ د‌ا فكر بكه‌، به‌لكی تو ژی حاله‌كی په‌ید‌ا كی. ئه‌م ژ ڤان ژی د‌ه‌رباز ببن، ھنه‌كی د‌ قورئانێ د‌ه‌ بفكره‌ و ببینه‌ سووزا چ عه‌زابی د‌ایه‌ كو ئه‌ھلێ جه‌ھنه‌مێ ژ مالك د‌خازن ئه‌وا بكوژێ! ھه‌یھات! مرن ل حالێ نینه‌. و بنێره‌ خود‌ێ ته‌عالا د‌بێژێ: «وه‌ی ره‌ببه‌نا! خوه‌زكا د‌ ئالیێ خود‌ێ د‌ا من كێماسی نه‌كربوویا». گه‌لوو ئه‌ڤ چ پوشمانی یه‌ كو خود‌ێ ته‌عالا ب ڤی ئاوایی ژێ خه‌به‌ر د‌د‌ێ. د‌ ئایه‌تا پیرووزا قورئانێ د‌ا فكر بكه‌ و بێ ھزر و فكر ژێ د‌ه‌رباز نه‌به‌. «يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَى وَمَا هُم بِسُكَارَى وَلَكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ». حه‌ج/ 2 د‌ به‌حسا رووژا قیامه‌تێ د‌ا یه‌. كه‌ره‌م د‌كێ: «رووژا كو شیرد‌ه‌ وێ یا شیر د‌د‌یێ ژبیر د‌كێ و ھه‌ر ئاڤسه‌ك به‌رێ خوه‌ د‌اڤێژێ و تو خه‌لكێ سه‌رخوه‌ش د‌بینی، حالحاله‌ نه‌ سه‌رخوه‌شن، لێ عه‌زابێ خود‌ێ د‌ژواره»‌.

عه‌زیزێ من، د‌ورست بفكره‌، حاشا قورئان نه‌ كتێبا چێرووكا یه‌؛ گه‌ل ھه‌وه‌ حه‌نه‌كان ناكێ، بنێره‌ چ د‌بێژێ؟ ئه‌ڤ چ عه‌زابه‌ كو عه‌زیزان د‌د‌ێ ژبیر كرن؟ پێگرانان بێ بار د‌كێ، گه‌لوو چ عه‌زابه‌كه‌ كو خود‌ێ ته‌عالا ب ڤی ئاوایێ گرینگ به‌حسێ ژێ د‌كێ، و ل جیه‌ك د‌ی د‌بێژێ: مه‌زن و د‌ژوار!. خود‌ایێ كو مه‌زناھی و عه‌زه‌مه‌تا وی حه‌د‌د‌ و حه‌صر ژێرا نینه‌ ئه‌گه‌ر د‌بێژێ: عه‌زابه‌ك د‌ژوار و مه‌زنه‌، ڤێجا ببینن كانێ چیه‌؟ عه‌قلێ من و ته‌ نكارێ ئه‌ڤێ تێ بگھێ. ئه‌گه‌ر تو بنێری خه‌به‌ر و روایه‌تێن ئه‌ھلێ به‌یتا پاك (سه‌لام ل وا بن) و ھنه‌كی تێد‌ا بفكری تو د‌ێ پێ بحه‌سی كو مه‌سه‌لا عه‌زابێ وێ جھانێ نه‌ وه‌ك وان عه‌زابا یه‌ كو ته‌ زانیه‌. رابه‌ر كرنا وێ گه‌ل عه‌زابێ ڤێ عاله‌مێ قیاسه‌ك باطل و پووچ و خه‌له‌ته‌.