له‌ پێغه‌مبه‌ر بوونه‌وه‌ تــــــــا كۆچكردنی بۆ «مه‌دینه‌«

كاتا كه‌ پێغه‌مبه‌ری ئیسلام ته‌وژمی جه‌سته‌یی ئه‌كه‌وته‌ سه‌ر وله‌شى گران ئه‌بوو، له‌ ئه‌نجامی په‌یوه‌ندی راسته‌وخۆ له‌گه‌ڵا وه‌حی بوو، به‌گوێره‌ی هه‌ندا ریوایات هه‌تا ره‌نگی بچمی ئه‌گۆرا ودڵۆپی ئاره‌ق وه‌كو دانه‌ی مروارید به‌روومه‌تیدا ئه‌هاته‌ خواره‌وه‌[19]. به‌ڵام ئه‌گه‌ر په‌یام به‌هۆی فرشته‌وه‌ بوایا پێغه‌مبه‌ر هیچ حاڵه‌تێكی بۆ پێش نه‌ئه‌هات. هه‌روه‌كو ئیمام سادق علیه السڵام ئه‌فه‌رمێ: «هه‌ركاتا جبراییل وه‌حی ئه‌هێنا، پێغه‌مبه‌ر له‌بارێكی ئاساییدا ئه‌بو وه‌ئه‌یفه‌رموی، ئه‌مه‌ جبراییله‌، یان جبراییل به‌م جۆره‌ی وت، به‌ڵام ئه‌گه‌ر وه‌حی راسته‌و خۆ به‌سه‌ریدا دابه‌زیبایه‌، هه‌ستی به‌قورسایه‌تی ئه‌كرد و بارێكی با هۆشی به‌سه‌ری ئه‌هات[20]. پێغه‌مبه‌ر له‌كاتی دیتنی جبراییل نه‌ك هه‌ر باری تاییه‌تی بۆ پێش نه‌ئه‌هات، به‌ڵكو جبراییل هه‌ر كات بهاتایه‌ بۆڵای له‌ پێشدا ئیجازه‌ى هاتنه‌ ژوه‌وه‌ى وه‌رئه‌گرت وه‌ له‌ حوزوریدا له‌وپه‌رى رێزو حورمه‌ت دائه‌نیشت[21].

كه‌واته‌ به‌پێ ئه‌و رونكردنه‌وه‌یه‌، هه‌روه‌كو مێژوونوسانیش یه‌ك قسه‌ن له‌ سه‌رئه‌وه‌ی كه‌ ئه‌وه‌ڵین ئایه‌ته‌كانی قورئان به‌هۆی جبراییله‌وه‌ له‌ ئه‌شكه‌وتی حه‌ررا بۆی هاتوه‌ هیچ پێویست ناكات باری قورسایه‌ تی بكه‌ویته‌ سه‌ر له‌شی ، وه‌ره‌نگی تێك بچی َو ئاره‌ق بكات، هه‌ڵبه‌ته‌ به‌و مانایه‌ش نیه‌ كه‌بڵین پێغه‌مبه‌رصلی الله علیه و اله هه‌ستی به‌ قورسایه‌تی لێپرسراویه‌كه‌ی نه‌كردوه‌و، نارحه‌ت نه‌بوه‌ له‌ به‌رانبه‌ردوژمنانی بتپه‌رستی خۆی.

4 Ù€ له‌ گه‌ل ئاماده‌بوونی پێشوو كه‌ حه‌زره‌تی موحه‌ممه‌دصلی الله علیه Ùˆ اله هه‌یبوو ØŒ وه‌په‌یامه‌كانی غه‌یبی كه‌ وه‌ری ئه‌گرت به‌هانه‌یه‌ك نه‌بوو كه‌ پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه Ùˆ الهغافڵا  گیربێ وبترسێ Ùˆ توشی ناره‌حتی بێ، بێجگه‌ له‌وه‌ له‌ هه‌ندی له‌ سه‌رچاوه‌كاندا هاتوه‌ كه‌ جبراییل (س) له‌ سه‌ره‌تای شه‌وی شه‌ممه‌ Ùˆ شه‌وی یه‌ك شه‌ممه‌ هاتووته‌ حوزوری موحه‌ممه‌د صلی الله علیه Ùˆ اله وه‌ له‌ شه‌وی سی شه‌ممه‌ په‌راوه‌كه‌ی پێگه‌یاندوه‌[22] كه‌واته‌ له‌ ئه‌شكه‌وتی حه‌ررا چاو پێكه‌وتنی ئه‌وه‌ڵی حه‌زره‌ت له‌گه‌ڵا فرشته‌كه‌ نه‌بوه‌ تا له‌ دیتنی بترسێ Ùˆ هه‌راس بكات. شایانی باسه‌، هه‌ر كه‌سی تا به‌ ته‌واوی له‌ هه‌ر رِوێكه‌وه‌  ئاماده‌ی وه‌رگرتنی نهێنی خوایی نه‌بێ، خوای حه‌كیم پله‌یه‌كی به‌وجۆره‌ی له‌ ئه‌ستۆ دا نانێت .

5 ـ چۆ ن ئه‌بێ زانستی خه‌دیجه‌ كه‌ ئاده‌می زادی ئاساییه‌ له‌ زانستی كه‌سێك كه‌ هه‌رله‌ مناڵیه‌وه‌ نیشانه‌كانی پێغه‌مبه‌رایه‌تی تێدایه‌ زۆرتر بی ، وه‌ له‌ گه‌ڵا ده‌ركه‌وتنی نیشانه‌كانی پێغه‌مبه‌رایه‌تی بترسێ و خه‌دیجه‌ دڵی بداته‌وه‌؟

6 ـ له‌ هه‌مووی خراپتر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ وابیر بكه‌ینه‌وه‌ كه‌ حه‌زره‌تی موحه‌ممه‌د صلی الله علیه و اله كاتی به‌ پێغه‌مبه‌رایه‌تی ولێپرسراوی بۆ رِێنمویی خه‌ڵك نێردرا، بۆ خۆی نه‌ی ئه‌زانی چی به‌سه‌ریدا هاتوه‌، وه‌ فرشته‌ی خوایی نه‌ناسیوه‌، وه‌ په‌یامه‌كه‌یشی نه‌زانیوه‌ چیه‌ تا ئه‌وكاته‌ كه‌پیاوێكی كوێری مه‌سیحی {وه‌ره‌قه‌ی كوری نه‌وفه‌ل} په‌یامه‌كه‌ی مۆر كرد ئینجا دڵانیابوو، وه‌ درێژه‌ی به‌ په‌یامه‌كه‌یدا، بی بناغه‌ی یی و پوچیی ئه‌و قسه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌روونه‌ كه‌ هیچ به‌ڵگه‌یه‌كی ناوێت.

 7Ù€ شایانی باسه‌ شانۆیه‌كی زیندوو ئه‌فسانه‌یی به‌و جۆره‌ له‌ باره‌ی ناردنی پێغه‌مبه‌رایه‌تی هیچ یه‌ك، له‌پێغه‌مبه‌رانی خوایی ØŒ له‌ هیچ یه‌ك، له‌ سه‌رچاوه‌كانی ØŒ ئیسلامی نه‌هاتوه‌، هه‌رچه‌نده‌، باری سروشتی وزه‌مانی ناردنی هه‌ندی له‌ پێغه‌مبه‌ران (وه‌كو حه‌زره‌تی موسا) ئه‌و جۆره‌ شانۆیانه‌ی داوا ئه‌كرد.

8 ـ گومان و هه‌راس ودل هورِه‌یه‌ك سه‌بارت به‌حه‌زره‌تی موحه‌ممه‌د كراوه‌ له‌گه‌ڵا ئایه‌تی قورئانی پیرۆز سازگار نیه‌ كه‌ ئه‌فه‌رموێت [ماكَژبَ الفۆادُما رای][23] واته‌: {ئه‌وه‌ی كه‌ به‌چاوی دڵا بینیویه‌تی ، به‌درۆی نه‌زانیوه‌} ته‌به‌رسی زانای به‌ناوبانگی مه‌زهه‌بی جه‌عفه‌ری ده‌ڵی :خوای میرومه‌زن وه‌حی بۆڵای پێغه‌مبه‌ریكی نه‌نارد وه‌ مه‌گه‌ر له‌ پێشدا به‌ڵگه‌بوی رِوونی نه‌كردبێته‌وه‌تا دڵنیابی له‌وه‌ی كه‌ له‌ڵایه‌نی خواوه‌یه‌و وه‌حی خوایی بۆی هاتووه‌، وه‌ پێویستی به‌ شتێكی تر نیه‌ و تووشی ترس و هه‌راسیش نه‌ئه‌بوو . [24]

ئیمام سادق علیه السڵام له‌وڵامی یه‌كی له‌ یارانی كه‌ لێی پرسیبوو بۆچی پێغه‌مبه‌ر صلی الله علیه و اله له‌ كاتی وه‌حی بۆئه‌هات بیری له‌وه‌ نه‌ئه‌كرده‌وه‌ ئه‌و قسانه‌ وه‌سوه‌سه‌ی شه‌یتانه‌؟ له‌ وڵامدا فه‌رموی (خوای میرو مه‌زن كاتی كه‌ ئه‌یه‌وێ به‌نده‌ی خۆی بكاته‌ پێغه‌مبه‌ر، له‌پێشادا دڵنیاوئارامی پێی ئه‌به‌خشی به‌جۆرێك كه‌ هه‌رچی له‌ڵایه‌نی خواوه‌ بۆی دائه‌به‌زی وه‌كو ئه‌وه‌ییه‌ كه‌ به‌ چاوی خۆی بیبیونی )[25].

رِاڤه‌كه‌رانی هه‌ردو سه‌حیحی بوخاری و موسلیم كه‌ ریوایه‌تی عایشه‌یان گێراوه‌ته‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌ له‌ زانایانی ناودارن به‌ڵام له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی بناغه‌ی ریوایه‌ته‌كه‌یان به‌راست زانیوه‌، له‌ شی كردنه‌وه‌ی تیاماون وه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی سووك و بێگوێیی به‌سه‌ریدا تێپه‌رِیون كه‌ جێی سه‌رسورِمانه‌ [26].

له‌ باره‌ی پێغه‌مبه‌ر بونی موحه‌ممه‌د صلی الله علیه و اله چه‌ند رِیوایه‌تێك وه‌كو ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ رِێگای رِاویانێك وه‌كو عه‌بدوڵای كورِی شه‌ددادو عوبه‌یدی كورِی عومه‌یرو عه‌بدوڵای كورِی عه‌بباس و عوروه‌ی كورِی زوبه‌یر گێرِاویانه‌ته‌وه‌ به‌ڵام هه‌روه‌كو له‌ سه‌ره‌وه‌ باسمان كرد بێ بناغه‌یی و پوچیان ئاشكرایه‌، بۆیه‌ ئیتر پێویست به‌ باسكردنیان ناكات[27]. ئه‌م جۆره‌ رِاپۆرته‌ نارِه‌وایانه‌ گه‌یشتوه‌ته‌ ناو كتێبه‌كانی گاوره‌كان وه‌ هه‌ندێ له‌ وانه‌ بۆ لێڵا كردن و رِاگه‌یاندنی دژ به‌ پێغه‌مبه‌ری ئیسلام صلی الله علیه و اله به‌ كاری دێنن، [28] وه‌ به‌و رِه‌خنه‌و شی كردنه‌وه‌یه‌ی كه‌ باسمان كرد بێ بناغه‌یی و پووچی رِاگه‌یاندنی گاوره‌كانیش رِوون بوه‌وه‌.