شکلێ قیامه‌تێ د قورئانێ دا

صوورا ساخیێ و د ه‌ستپێبوونا قیامه‌تێ

د په‌ی را وێ جهانه‌ک دی کو ژ هه‌ر و هه‌ر مانێ را قابل بێ وێ په‌یدا ببێ (ئبراهیم / 48، زومه‌ر / 67، مه‌ریه‌م / 38، قاف / 22) و روویێ جهانێ وێ پێ رووناهیا خودا رووناهی ببێ (زومه‌ر / 69) و وێ صوورا ژیانێ بێ پفدان (زومه‌ر / 68، که‌هف / 99، قاف / 20، 42، نه‌به‌ء / 18، نازعات 13-14، مود‌د‌ه‌سسر / 8، صاففات / 19) و مرووڤ هه‌می (به‌لکی حه‌یوان ژی – ئه‌نعام / 38، ته‌کویر / 5) وێ د جی دا ساخ ببن (که‌هف / 47، نه‌حل / 77، قه‌مه‌ر / 50، نه‌به‌ء / 18) ب ده‌هشه‌ت و بزدهان (قاف / 20) وه‌ک کولی و په‌لپه‌لیتانکێن د هه‌وا ره‌ بلاڤ دبن (قارعه‌ / 4، قه‌مه‌ر / 7) ب له‌ز و به‌ز (قاف / 44، مه‌عارج / 43) وێ ب ئالیێ خودا ڤه‌ بکه‌ڤن رێ (یاسین / 51، موطه‌فففین / 30، قیامه‌ت / 12، 30 و ...) و هه‌می پێکڤه‌ وێ ل جیه‌ک مه‌زن کووم ببن (که‌هف / 99، ته‌غابون / 9، نساء / 87، ئه‌نعام / 12، ئالێ عمران / 9، هوود / 103) و پرتر وه‌ره‌نگ هزر دکن کو سه‌کنا وان د عاله‌ما قه‌بر و به‌رزه‌خێ دا قاسی سعه‌ته‌کی ئان رووژه‌کی و ئان چه‌ند رووژان بوویه.‌ (رووم / 55، نازعات / 46، یوونس / 45، ئسراء / 52، طاها / 103 - 104، موئمنوون / 113، ئه‌حقاف / 35).

ئه‌شکه‌ره‌ بوونا حوکمه‌تا ئلاهی و برینا سه‌به‌ب و نه‌سه‌بان

د ÙˆÛŽ عاله‌مێ دا حه‌قیقه‌ت ئه‌شکه‌ره‌ دبن Ùˆ حوکمه‌ت Ùˆ سه‌لطه‌نه‌ت Ùˆ پادشاهیا خودا ب ته‌مام بجی تێ، هه‌یبه‌ت Ùˆ طرسه‌ک وه‌ره‌نگ سه‌ر خه‌لکێ دا دگرێ Ú©Ùˆ که‌س نکارێ گووتن Ùˆ خه‌به‌ردانه‌کی بێژێ Ùˆ هه‌رکه‌س د فکار خوه‌ دا یه‌ Ùˆ حه‌تا زارووک Ú˜ دێ Ùˆ بابێن خوه‌ Ùˆ ئه‌قره‌با Ùˆ فامیل Ú˜ هه‌ڤ دره‌ڤن Ùˆ Ú˜ بنی ڤه‌ نسبه‌تا نه‌سه‌ب Ùˆ سه‌به‌ب Ùˆ گرێدانا تێ برین Ùˆ دووستی Ùˆ هه‌ڤاله‌تیا Ù„ سه‌ر بنیاتا مه‌نفیعه‌ت Ùˆ پیڤه‌ک Ùˆ کێشه‌کێن دونیایی Ùˆ شه‌یطانی چێبوویین دبن دوژمنی (زوخرووف / 67) Ùˆ Ú˜ به‌ر ته‌خسیراتیێن  د دونیایێ دا کرین حه‌سره‌ت Ùˆ پوشمانی د‌لێ وان د‌نخومێنێ (ئه‌نعام / 31ØŒ مه‌ریه‌م / 39ØŒ یوونس / 54).

مه‌حکه‌ما عه‌دلا ئلاهی

ڤێجا مه‌حکه‌ما عه‌دلا ئلاهی وێ پێک بێ و کار و عه‌مه‌لێ هه‌میێ حازر ببێ (ئالێ عمران / 30، ته‌كویر / 14، ئسراء / 49) و نڤیسووکا عه‌مه‌لان وێ بێ بلاڤ کرن (ئسراء / 13 - 14، 71، حاققه‌ / 19، 25، ئنشقاق / 7، 10) و نسبه‌ت دانا کار و عه‌مه‌لان بال خوه‌یێ وان ڤه‌ ئه‌وقاس ئه‌شکه‌ره‌ یه‌ کو ئێدی نه‌لازمه‌ کو ژێ بپرسن ته‌ چ کریه‌؟ (ره‌حمان / 39).

د Ú¤ÛŽ مه‌حکه‌مێ دا مه‌لائیکه‌ت Ùˆ پێغه‌مبه‌ر Ùˆ مرووڤێن Ù„ بال خودا بقه‌در Ú˜ شاهدیێ را حازر دبن[3] Ùˆ خێنجی Ú˜ وان ڤێجا ده‌ست Ùˆ Ù¾ÛŒ Ùˆ چه‌رمێ به‌ده‌نێ Ú˜ÛŒ Ù„ سه‌ر مرووڤ شه‌هده‌ییێ ددن[4] Ùˆ هوور هوور حه‌سابا خه‌لکێ تێ دیتن Ùˆ Ù¾ÛŽ میزانا خودایی تێ کێشان[5] Ùˆ Ù„ سه‌ر ئه‌ساسێ عه‌داله‌ت Ùˆ دادگه‌ریێ ده‌رحه‌ق وان دا حوکم تێ دایین[6] Ùˆ هه‌رکه‌س نه‌تیجه‌ Ùˆ ده‌ستهاتا کار Ùˆ خه‌باتا خوه‌ دبینێ[7] Ùˆ Ú˜ قه‌نجکاران را ده‌ھ به‌رابه‌رێ ÙˆÛŽ  تێ دایین (ئه‌نعام / 160) Ùˆ که‌س بارێ که‌سی راناکێ[8] Ù„ÛŽ ئه‌وێ خه‌لک Ú˜ رێ ده‌رانیین خێنجی گونه‌هێ خوه‌ قاس گونه‌هێ وا یێن Ù„ رێ وندا کرین Ú˜ÛŒ Ù„ وان تێ کرن بێ‌ی ÙˆÛŒ قاسی Ú©Ùˆ Ú˜ گونه‌هێ وا یێن گونه‌ھ کرین Ú©ÛŽÙ… ببێ.[9] Ùˆ به‌ده‌ل Ùˆ شوونه‌ک Ú˜ که‌سی نایێ قه‌بوول کرن (به‌قه‌ره‌ / 48ØŒ 123ØŒ ئالێ عمران / 91ØŒ لوقمان / 33ØŒ مائد‌ه‌ / 36ØŒ حه‌د‌ید‌ / 15)Ø› شه‌فاعه‌تا که‌سی قه‌بوول نابێ (به‌قه‌ره‌ / 48ØŒ 123ØŒ مود‌ه‌سسر / 48) خێنجی شه‌فاعه‌تا وا یێن Ú˜ ئالیێ خودا ڤه‌ ئزنا وان هاتیه‌ دایین Ùˆ Ù¾ÛŽ پیڤه‌کێن خودێ Ù¾ÛŽ رازی شه‌فاعه‌ت بکن.[10]

ب ئالیێ سه‌کنگه‌ها ئه‌به‌دی ڤه‌

د په‌ی را حوکمێ خودێ تێ ئه‌شکه‌ره‌ کرن (ئه‌عراف / 44) و قه‌نجکار و خرابکار ژ هه‌ڤ دقه‌تن و جدا دبن[11] و باوه‌ردار روو سپی و د‌لشا و ب که‌ن ب ئالیێ بهشتێ ڤه‌[12] و کافر و مونافق روو ره‌ش و خه‌مدار و ب کول و خه‌م ڤه‌ و ب سه‌ر شووری و زه‌لیلی ب ئالیێ جه‌هنه‌مێ ڤه‌ تێن برن.[13] هه‌می پێکڤه‌ د جه‌همه‌نێ را ده‌رباز دبن (مه‌ریه‌م / 71، 72) د حاله‌کی دا کو روویێ باوه‌رداران رووناهی ددێ و رێکا وان رووناهی دکێ (حه‌دید / 12) و کافر و مونافق د طاریتیێ دا دبوورینن.

مونافقێن د دونیایێ دا تێکه‌لیا باوه‌رداران کرین گازی وان دکن کو به‌رێ خوه‌ بدن مه‌؛ دا ئه‌م ژ رووناهیا هه‌وه‌ به‌هرێ بگرین، ڤێجا جه‌وابا وان ددن کو: ژ رووناهی گرتنێ را پاشڤه‌ بزڤرن (هه‌رن دونیایێ)! دیسا دبێژن: ما د دونیایێ دا ئه‌م نه‌ دگه‌ل هه‌وه‌ بوون؟ ڤێجا ڤێ جه‌وابێ گوهلێ دبن کو: چره‌؛ هوون د ئه‌شکه‌ره‌یێ ده‌ دگه‌ل مه‌ بوون، لێ هه‌وه‌ خوه‌ بێچاره‌ کر و دلێ هه‌وه‌ شک و شوبهه‌ تێدا هه‌بوو و هوون دلره‌ق بوون و ئیروو ئێدی کارێ هه‌وه‌ خلاس و ژ هه‌وه‌ و کافران شوون و به‌ده‌ل نایێ قه‌بوول کرن. و پاشی ره‌ کافر و مونافق دکه‌ڤن جه‌هنه‌مێ دا (حه‌دید 13-15، نساء / 140).