مه‌فھوومێ ئمامه‌تێ



مه‌فھوومێ ئمامه‌تێ

ئمامه‌ت د‌ لوغه‌ت د‌ه‌ ب مه‌عنا پێشكاری و ره‌ھبه‌ری یه‌ و حه‌چی كه‌سێ پێشكاری و رێڤه‌به‌ریا كوومه‌كی ل خوه‌ بگرێ «ئمام» ژێره‌ تێ گووتن؛ چ د‌ رێكا حه‌ق د‌ا بێ و چ نه‌حه‌ق و نه‌د‌ورست. چه‌وا كو د‌ قورئانێ د‌ا « أئمة الكفر – ته‌وبه‌ / 12» د‌ه‌رحه‌ق سه‌رووكێن كافرا د‌ا بكار ھاتیه‌. كه‌سێ كو نمێژكه‌ر ل په‌ی وی مێژ بكن ژێرا تێ گووتن: «ئمامێ جه‌ماعه‌تێ».

لێ د‌ ئصطلاحا علمێ كه‌لام د‌ا ئمامه‌ت یانی: «ریاسه‌تا ھه‌می ئالی و به‌رفره‌ھ ل سه‌ر كوومه‌لا ئسلامی د‌ ھه‌می كارێن د‌ینی و د‌ونیه‌وی د‌ا». و ئانینا كه‌لیما «د‌ونیه‌وی» ژ وی قاسی را یه‌ كو به‌رفره‌ھیا ئمامه‌تێ بێ زانین ئه‌گه‌ر نه‌ رێك و پێك كرنا كارێ د‌ونیایی یێ كوومه‌لا ئسلامی ژی ژ د‌ین تێ حه‌ساب كرن.

د‌ نێرینا شیعان د‌ا سه‌رووكاتی و ریاسه‌تا ب ڤی ئاوایی ھنگێ مه‌شرووعه‌ كو ژ ئالیێ خود‌ا ڤه‌ بێ و كه‌سێ كو ب ئصاله‌ت (نه‌ ب نیابه‌ت) خوه‌یێ ڤێ مه‌رته‌بێ و مه‌قامێ بێ، ئه‌و ژ به‌یانا حوكم و زانینێن د‌ینی را ژ خه‌له‌تیێ و ھه‌ر وھا ژ گونه‌ھان پارازتی یه‌. و د حه‌قیقه‌ت د‌ا ئه‌ڤ ئمامێ پارازتی ژ خه‌له‌ت و گونه‌ھ خێنجی د‌ پێغه‌مبه‌ریێ د‌ا وه‌ك د‌ی د‌ به‌یانا حوكم و قانوون و زانینێن ئسلامی د‌ا وه‌ك وی یه‌ و ھه‌ر وھا د‌ ھه‌می كار و بارێ حوكمه‌تێ د‌ا و فه‌رمانێن وی ھه‌می حوججه‌تن و گه‌ره‌كه‌ بێن گوھد‌اری كرن.

ڤێ گووره‌كێ ئختلافا شیعه‌ و سوننیا د‌ مه‌سه‌لا ئمامه‌تێ د‌ا د‌ سێ مه‌سه‌لاد‌ا د‌ه‌رد‌كه‌ڤێ مه‌ید‌انێ:

ئمام گه‌ره‌كه‌ ژ ئالیێ خودێ ڤه‌ بێ د‌انین.

گه‌ره‌كه‌ ئه‌و خوه‌یێ زانینا خود‌اد‌ایی و پارازتیێ ژ خه‌له‌تێ بێ.

گه‌ره‌كه‌ پارازتی ژ گونه‌ھ بێ.

ئه‌لبه‌ت ئه‌ڤ پارازتی بوون نه‌ مه‌خصووصێ ئماما ته‌نێ یه‌؛ چكو سه‌ر باوه‌ریا شیعان فاطما زه‌ھرا ژی سه‌لام ێ بن مه‌عصوومه‌؛ ھه‌رچه‌ند‌ نه‌ ئمامه‌ و حه‌زره‌تێ مه‌ریه‌م ژی سه‌لام لێ بن مه‌عصووم بوویه‌ و به‌لكی د‌ ناڤ وه‌لی یێن خود‌ێ د‌ا ژی ھنه‌ك ب ڤی ئاوایی پارازتی ھه‌بن كو مه‌ خه‌به‌ر ژ وان نینه‌. و د‌ ئه‌صل د‌ا ژ خوه‌ ناس كرنا مرووڤێ مه‌عصووم خێنجی ب رێكا ناساند‌نا خود‌ێ ڤه‌ نایێ ناس كرن.

 

 

[1] - ئالێ عمران/ ٣‌٢ ، ١٣‌٢ ، نسا/ ١٢ ، ١٤ ، ٦٩ ، ٨٠ . مائد‌ه‌/ ٩٢ . ئه‌نفال/ ١ ، ٢ ، ٤٦. ته‌وبه‌/ ٧١. نوور/ ٥١ ، ٥٤ ، ٥٦ . ئه‌حزاب/ ٦٦ ، ٧١. حوجورات/١٤. فه‌تح/ ١٦ ، ١٧. موحه‌ممه‌د‌/ ٣‌٢. موجاد‌له‌/ ١٢. مومته‌حنه‌/ ١٢. ته‌غابون/ ١٢. جن/ ٢٣‌

[2] - ئالێ عمران/ ١٥٢ . نسا/ ٤٢ ، ٥٩ ، ٦٥ ، ١٠٥. مائد‌ه‌/ ٤٨. حه‌ج/ ٦٧. ئه‌حزاب/ ٦ ، ٣‌٦. موجاد‌له‌/ ٨ – ٩. حه‌شر/ ٧

[3] - بنێرن: ئه‌ل ئه‌حكامو سسولتانییه‌ ، ئه‌بو یه‌علی. و ته‌رجو ما ئه‌رره‌سوول ئه‌ل ئه‌عزه‌م ، سه‌مه‌رقه‌ند‌ی ، ص ٤٠ – ٤٢.

[4] - عالمێن مه‌زن ئه‌ڤ خزمه‌ت كرنه‌ ورێك Ú˜ ڤه‌ژه‌نینێ را ڤه‌كرنه‌. بنێرن: عه‌به‌قاتول ئه‌نوار ØŒ ئه‌لغه‌د‌یر ØŒ د‌ه‌لائلوصصد‌ق ØŒ ئسباتول ھود‌ات . Ú˜ ناڤ كتێبێن كورت بنێرن: ئه‌ل موراجعات  Ùˆ ئه‌صلوششیعه‌ Ùˆ ئوصوولوھا.



back 1 2