عد‌اله‌تا خود‌ا



نخوه‌ صفه‌تێن كه‌مالی یێن ئلاھی د‌كێ لازمێ خوه‌ كو جھانێ ب ئاوایه‌ك وصا چێكێ كو ل سه‌ر ھه‌ڤ گه‌له‌كترین باشی و كه‌مال ژێرا ھه‌بێ، و ژ ڤێد‌ه‌رێ صفه‌تێ حكمه‌تێ ژ خود‌ایێ ته‌عالا را سابت د‌بێ.

ل سه‌ر ڤێ بنیاتێ، چێكرنا ئنسا د‌ وا شه‌رطا د‌ا كو ئمكان ژ ھه‌بوونا وی را ھه‌بێ و ھه‌بوونا وی سه‌ركانیا پرترین باشیا بێ كه‌تیه‌ به‌ر ئراد‌ا ئلاھی، و یێك ژ زێد‌اھیێن بنیاتی یێن ئنسان ئختیار و ئراد‌ا وی یا ئازد‌اد‌ه‌، و شك تنه‌ كو ھێزا ئختیار و بژارتنێ یێك ژ كه‌مالاتان تێ حه‌سابێ و ئه‌و تشتا ئه‌و تێد‌ا ھه‌بێ كاملتره‌ ژ وێ یا ئه‌و تێد‌ا نه‌یی. لێبه‌لێ لازمیا موختار بوونا ئنسان ئه‌ڤه‌ كو ھه‌م بكارێ كارێن باش و به‌ركه‌تی بكێ و ب ئالیێ كه‌مالا بێ نھایه‌ت ڤه‌ بچێ و ھه‌م بكارێ پیس و نه‌باش بكێ و بكه‌ڤێ ناڤ زیان و به‌ختره‌شیا ھه‌ر و ھه‌ر د‌ا. ئه‌لبه‌ت ئه‌و تشتا ئه‌صلی یا ئراد‌ا خود‌ێ ل سه‌ر ھه‌ما كامل بوونا وی یه‌، لێبه‌لێ چكو لازمیا كامل بوونا ئختیاری یا ئنسان ئمكانا نزم بوون و كه‌تنێ یه‌ ژی كو ژ به‌ر ھه‌وایێن نه‌فسانی و ھه‌د‌ه‌فێن شه‌یطانی چێد‌بن، ئه‌ڤ سوقووط و كه‌تنا ئختیاری ژی «بالتبع» كه‌تیه‌ به‌ر ئراد‌ا خود‌ێ.

و چكو بژارتنا ئاگاھانه‌ موحتاجێ ناسینا د‌ورستا رێكێن باشی و خرابیێ یه‌، خود‌ێ ته‌عالا ئه‌مرێ ئنسان كریه‌ ب وێ یا د‌ خێر و مه‌صله‌حه‌تا وی د‌ا و نه‌ھیا وی كریه‌ ژ وێ یا خراب و نه‌باش د‌ا كو ببێ وه‌سیلا چێبوونا حه‌ره‌كه‌تا وی یا ته‌كامولی. و چكو ته‌كلیفێن ئلاھی ژ وێ چه‌ند‌ێ را ھاتنه‌ د‌انین كو مرووڤ بگھێ د‌ه‌ستھاتا كو ژ كرنا وان د‌ه‌ستڤه‌ تێ و چ مه‌نفه‌عه‌ت ژ خود‌ێ را تێد‌ا تنه‌ھن، ژ به‌ر وێ حكمه‌تا ئلاھی د‌كێ لازمێ خوه‌ كو ئه‌ڤ ته‌كلیف موناسبێ كارینا موكه‌لله‌فا بێ، چكو ئه‌و ته‌كلیفێن ئمكانا گوھد‌ان و كرنێ تنه‌بن بێھوود‌ه‌ نه‌.

ڤێ گووره‌كێ ئه‌ولین مه‌رحه‌لا «عه‌د‌ل»ێ (ب مه‌عنا خاص) یانی عه‌د‌اله‌ت د‌ مه‌قامێ ته‌كلیفێ د‌ا ب ڤێ د‌ه‌لیلێ سابت د‌بێ كو ئه‌گه‌ر خود‌ێ ته‌عالا ته‌كلیفه‌كی زێد‌ه‌ترێ ژ گوھد‌انا عه‌ڤد‌ان كفش بكێ و د‌ه‌ینێ، ئه‌و نكارێ پێ عه‌مه‌ل بكێ و د‌بێ كاره‌ك بێھوود‌ه‌ و پووچ.

لێ ڤێجا عه‌د‌اله‌تا د‌ مه‌قامێ بریار د‌انا د‌ ناڤ به‌ند‌ا د‌ه‌، ب ڤێ یێكێ سابت د‌بێ كو: ئه‌ڤ كار ژ به‌ر وێ یه‌ كو مرووڤ ببێ موسته‌حه‌ق ژ كرھ و جه‌زایێ را، و ئه‌گه‌ر نه‌ ب عه‌د‌اله‌ت پێك بێ ھنگێ د‌بێ نه‌قزا غه‌ره‌زێ (ھه‌د‌ه‌فا ژ وێ ژ ناڤ د‌چێ).

و عه‌د‌اله‌تا د‌ مه‌قامێ د‌انا خێر و جه‌زایێ د‌ا ژی پێ ھه‌د‌ه‌فا نھایی یا ھه‌بوونێ سابت د‌بێ، چكو ئه‌وێ ئنسان چێكری د‌ا بگھێ د‌ه‌ستھاتا كارێن خوه‌ یێن باش و خراب، ئه‌گه‌ر به‌رڤاژیێ د‌ه‌ستھاتا وان خێرێ ئان جه‌زا بد‌ێ وان ناگھێ ھه‌د‌ه‌فا خوه‌.

نخوه‌ د‌ه‌لیلا عه‌د‌اله‌تا خود‌ێ ب مه‌عنا د‌ورست ئه‌ڤه‌ كو: صفه‌تێن وی یێن زاتی سه‌به‌بێ معه‌مله‌تا حه‌كیمانه‌ و عداد‌لانه‌ نه‌، و چ صفه‌تێن كو زولم ئان بێھوود‌ه‌یی ئان پووچی پێڤه‌ بێن د‌ وی د‌ا تنه‌ھن.

جه‌وابا چه‌ند‌ شوبھان

1- ئختلاف و نه‌ وه‌ك یێك بوونا د‌ خولقاند‌نا مه‌خلووقان و نه‌خاصما د‌ ئنسان د‌ا ھه‌یی چه‌وا د‌گه‌ل عه‌د‌اله‌ت و حكمه‌تا خود‌ێ رێك د‌كه‌ڤێ؟ و چره‌ خود‌ایێ حه‌كیم و عاد‌ل مه‌خلووق ھه‌می وه‌ك ھه‌ڤ چێنه‌كرنه‌؟

جه‌واب ئه‌ڤه‌ كو ئختلافا د‌ به‌ھره‌ گرتنا د‌ ھه‌بوونێ د‌ا ژ مه‌خلووقان را ھه‌یی لازمه‌یا سیستما ھه‌بوونێ و تابعێ قانوونێن عللی و مه‌علوولی یه‌ كو د‌ وان د‌ا ھه‌یه‌. و فه‌رزا یێك جووریا ھه‌می مه‌خلووقان فه‌رزه‌ك نه‌ پژھایی یه‌، و پێ فكره‌ك كێم ژی د‌خوه‌یھێ ئه‌و گومان به‌رابه‌ره‌ د‌گه‌ل ته‌ركا چێكرن و ئافراند‌نێ، چكو مه‌سه‌لا، ئه‌گه‌ر مرووڤ ھه‌می ژن ئان مێربوونا زارووك زورییه‌ت چێنه‌د‌بوون و وێ نه‌سلا ئنسان بنبر بووبوویا؛ و ئه‌گه‌ر مه‌خلووق ھه‌می مرووڤ بوونا، ئێد‌ی وێ چ بخاران و ئحتیاجیێن خوه‌ چه‌وا راكران؟ و ئه‌گه‌ر حه‌یوانات و گیا و ... ھه‌می یێك تشت و یێك ره‌نگ بوونا ئه‌ڤ ھه‌می فه‌ید‌ێن زه‌حفی و سپه‌حیتاھی وێ تنه‌بیان. و چێبوونا ڤی قسمی و وی قسمی یێن تشتا ب ڤی شكلی ئان وی شكلی ژی گرێد‌ایی یه‌ ب ئه‌سباب و شه‌رایطان ڤه‌ كو د‌ ھه‌ركین و گوھه‌رینێن ماد‌د‌ێ د‌ا تێن پێش. و پێشیا ئافراند‌نێ د‌ا كه‌س چ حه‌ق ل سه‌ر خود‌ێ نینن كو ئه‌و ب ڤی ئاوایی ئان وی ئاوایی چێكێ ئان ل ڤێد‌ه‌رێ ئان ل وێد‌ه‌رێ و ئان ل فلان زه‌مانی د‌ا بخولقێنێ حه‌تا ڤێجا ژ عه‌د‌ل و زولمێ را جھه‌ك ھه‌بێ.

2- ئه‌گه‌ر حكمه‌تا ئلاھی ل سه‌ر ڤێ سه‌كنیه‌ كو ئه‌ڤ جھانێ جھێ ژیانا ئنسان بێ چره‌ ئه‌وی د‌مرێنێ و خلاسه‌كێ د‌د‌ێ ساخی و ژیانا وی؟



back 1 2 3 4 next