ء. م. عایشه‌ و عوسمان

ء. م. عایشه‌ و عوسمان

د‌ایكا باوه‌رد‌اران عائیشه‌ ھنگێ كو د‌وورا مالا عوسمان ھاتبی گرتن چووبی مه‌كه‌ھێ و ھای ژ خه‌به‌رێن مه‌د‌ینایێ ژی ھه‌بی. كه‌سه‌ك ب ناڤێ ئه‌خزه‌ر ھات بالێ، ئه‌وێ ژێ پرسی: خه‌لكێ چ كر؟ كووت: عوسمان، مصری كوشتن. ڤێجا ئه‌وێ گووت: انا لله‌ و انا الیه‌ راجعون، ما ئه‌وێن ھاتین حه‌قیێ د‌خازن و ژ زولمێ نه‌خوه‌شن، تێن كوشتن؟ وللاھی ئه‌م ڤێ یێكێ قه‌بوول ناكین[1].

ھنگێ ئه‌و ب عوسمان نه‌ رازی بی و حه‌ق د‌د‌ا یێن به‌رابه‌رێ وی و شوورشگێران. لێ ڤێجا د‌ په‌ی را د‌ه‌ما یێكی خه‌به‌رێ كوشتنا عوسمان و به‌یعه‌تا خه‌لكێ د‌ گه‌ل عه‌لی سه‌لام لێ بن ژێرا گووت، گازی كر كو من بزڤرینن مه‌د‌ینایێ، عوسمان ب نه‌حه‌قی ھاتیه‌ كوشتن و خوینا وی بخازن[2]. ئه‌گه‌ر حوكم بكه‌ڤێ د‌ه‌ستێ وی د‌ا -یانی عه‌لی- تشته‌ك نامینێ، من ببن، من ببن، وللاھی عوسمان ب زولمی ھاتیه‌ كوشتن و ئه‌زێ په‌ی گرتنا خوینا وی بكه‌ڤم. ڤێجا مێرك گووتێ: ژ به‌ر چ؟! ئه‌ز ب خود‌ێكم، تو یێكه‌مین كه‌س بی كو ته‌ به‌رێ خوه‌ ژێ زڤراند‌، ھه‌ما تو بی كو ته‌ د‌گووتا: ئه‌ڤی نه‌عسه‌لی بكوژن كو كوفران كریه‌. ئه‌وێ گووت: به‌لێ، من گووت و خه‌لكێ ژی گووت، لێ ئه‌ڤ گووتنا من یا پاشی باشتره‌ ژ یا یێكێ. ڤێجا زه‌لام شعره‌ك خوه‌ند‌ ب ڤێ مه‌عنایێ:

ته‌ د‌ه‌س پێكر و ھلێخست و با و باران ھه‌ر د‌و ژ ته‌ نه‌ / تو بی كو ته‌ فه‌رمانا كوشتنا سه‌رووك د‌ا و تو بی ته‌ د‌گووتا مه‌ ئه‌و كه‌تیه‌ كوفرانێ[3].

ھه‌ما ھنگێ زارووكێن ئومه‌ییه‌ كو بازد‌ابین چووبین مه‌كه‌ھێ، ل د‌وورا وێ به‌رھه‌ڤ بوون و ته‌لحه‌ و زوبه‌یر ژی ھاتن و پشتیڤانی ژ ڤێ بیروھزرێ كرن و كه‌تن د‌ كێله‌كا وێ د‌ا، ھه‌ما ژ ڤێد‌ه‌رێ بی كو له‌شكه‌رێ به‌صرێ پێك ھات و ھاوارا ژ عوسمان را زێد‌ه‌ بی و گازیا شه‌رێ د‌گه‌ل عه‌لی بلند‌ بی.

ڤێجا شه‌رێ جه‌مه‌لێ[4] و د‌ په‌ی را ژی شه‌رێ صففینێ چێبین؛ ئه‌ڤ شه‌رێن كو مه‌زن و د‌رێژ بین. ھنگێ بی كو موعاوییه‌ پێ خاپاند‌ن و حیله‌ پیلان مه‌سه‌له‌ گھاند‌ وێ د‌ه‌رێ كو د‌ مه‌سه‌لا حه‌كه‌مییه‌تێ د‌ا حوكم به‌رڤاژیێ قورئانێ بێ د‌ان و د‌ په‌ی را ڤێجا شه‌رێ نه‌ھره‌وانێ چێبی ئه‌و شه‌رێ كو ژد‌یند‌ه‌ر و د‌ژێن ئمامێ موسولمانان ئاگرێ وێ ھلێخستین، ڤێجا ئمام ئه‌و شكاند‌ن و ژ ھه‌ڤ بلاڤ كرن.

ئمام عه‌لی به‌رپرسیاریا خوه‌ ب باشترین شكل ب جی ئانی و ل سه‌ر رێچك و مه‌شیا ره‌سوولێ خود‌ێ صه‌لات و سه‌لام ل وی و ئالێ وی گاڤا خوه‌ ئاڤێت و عه‌د‌اله‌ت و د‌ورستی د‌ ناڤ ئوممه‌تێ د‌ا ھشت و شه‌ھید‌ بی و ژ ڤێ د‌ونیایێ چوو بو جھانا مانێ، د‌وروود‌ و سه‌لامێن خود‌ا سه‌ر وی بن.

په‌ی را كورێ وی حه‌سه‌ن سه‌لام لێ بن پێ گووتنا بابێ خوه‌ و جڤیانا موسلمانا ل سه‌ر به‌یعه‌تا وی كه‌ت شوونا ئمام عه‌لی د‌ا سه‌لام لێ بن. ئه‌و گولا بێھنخوه‌شا ره‌سوولێ خود‌ا و ژ زوریه‌تا وی بی صه‌لات و سه‌لام ل وی و ئالێ وی كو ناڤ ئوممه‌تێ د‌ا مابی. موعاوییه‌ گه‌ل وی ژی كه‌ت شه‌ر و د‌ه‌وام د‌ا حیله‌پیلان و خاپاند‌نێ د‌ا كو خه‌لكێ ژ وی ڤه‌كێ و د‌ه‌ربا خوه‌ یا نھایی د‌ه‌ینییێ و مه‌سه‌لێ ب فه‌ید‌ا خوه‌ خلاس بكێ.

ژ ته‌یبیرا د‌ورست یا ئمام حه‌سه‌ن سه‌لام لێ بن ئه‌و بی كو ژ به‌ر موعاوییه‌ د‌ه‌ینێ و ب لھه‌ڤھاتنێ رازی ببێ د‌ا موعاوییه‌ د‌ حه‌د‌د‌ێ خوه‌ د‌ا بسه‌كنێ. چكو ئه‌گه‌ر موعاوییه‌ ب ئاوایه‌ك ته‌مام سه‌ر بكه‌تا وێ د‌ حه‌یف ھلانینێ د‌ا ئه‌و بكرا یا كو ئه‌وێن سه‌ر د‌ژمنێ خوه‌ د‌كه‌ڤن ڤێجا خوه‌ ژ چ كاری ڤه‌ناد‌ن د‌كن. لێ ڤێجا د‌ ڤێ لھه‌ڤھاتنێ د‌ا ئمام حه‌سه‌ن سه‌لام لێ بن ھنه‌ك شه‌رت و مه‌رج د‌انین به‌ر كو ببن ئاسته‌نگ و د‌یوار د‌ ناڤبه‌ینا وی و ڤیانێن وی د‌ا، وه‌لێ كر كو نه‌كارێ وه‌ك وی خۆرتێ سه‌ركه‌تی بێ كو تشتا د‌خازێ د‌كێ. لێ د‌یسا ژی ھه‌بوونا ئمام حه‌سه‌ن ژێرا گران و نه‌خوه‌ش بی ڤێجا ب رێكا ژه‌حرید‌انێ ڤه‌ ئه‌و كوشت[5]. انا لله‌ و انا الیه‌ راجعوون. پێ ڤێ یێكێ موعاوییه‌ گھا مه‌خسه‌د‌ا خوه‌. وان ربك لبالمرصاد‌.

[1] ته‌زكیره‌تول خه‌واص، په‌ر ێ 64