ژناڤ برنا چه‌ند شوبھان



٢- شوبھا دووێ ئه‌ڤه‌ كو: سوننه‌تا خودێ ب ڤی ئاوایی ھه‌ركیه‌ و جاری بوویه‌ كو ھه‌ر تشته‌كی ب رێكه‌ك خاص و تایبه‌ت ڤه‌ په‌یدا بكێ و چێكێ، و چه‌وا كو ئایه‌تێن قورئانێ كه‌ره‌م دكن سوننه‌تێن خودا گوھه‌رین ژێرا نینه ( ئسرا / ٧٧، ئه‌حزاب/ ٦٢ ، ‌فاتر /٤٣‌ ، فه‌تح /٢٣‌ ). نخوه‌ بێ عه‌ده‌تی (خه‌رقا عه‌ده‌تێ) كو دشوونا گوھه‌رین و ته‌ڤدانا سوننه‌تا خودایی دا تێ حه‌سابێ ب رێكا ڤا ئایه‌تا ڤه‌ تێ نه‌فی كرن و مه‌ردووده‌.

ئه‌ڤ شوبھه‌ وه‌ك شوبھا پێشدا یه‌ پێ ڤێ فه‌رقێ كو ل وێده‌رێ پێ عه‌قل ده‌لیل دھاتا ئانین و ده‌لیلا ل ڤێ ده‌رێ ھاتی ژ قورئانێ یه‌. و جه‌واب ئه‌ڤه‌ كو: مرووڤ نكارێ بێژێ یێك ژ سوننه‌تێن بێ گوھه‌رین یێن خودێ ته‌عالا ئه‌وه‌ كو ژ ھه‌می تشتا را ھه‌ما ئه‌سباب و علله‌تێن مه‌عموولی دانیبن، ئه‌ڤێ گووتنێ ده‌لیل تنه‌ھن. ئه‌ڤ گووتن وه‌ك وێ یه‌ كو كه‌سه‌ك بێژێ: یێك ژ سوننه‌تێن بێ گوھه‌رین یێن خودێ ئه‌وه‌ كو سه‌به‌بێ شه‌وطاندنێ ھه‌ما د ئاگر ته‌نێ دانیه‌! و د به‌ابه‌رێ ڤا گووتنا دا مرووڤ دكارێ ئه‌ڤێ بێژێ كو ھه‌بوونا چه‌ند ئاوایێن علله‌تان ژ مه‌علوولێن موخته‌لف را و ئه‌ڤاھه‌ كو ئه‌سبابێن نه‌ مه‌عموولی بكه‌ڤن شوونا ئه‌سبابێن مه‌عموولی دا تشته‌كه‌ كو ھه‌ر و ھه‌ر د جھانێ دا ھه‌بوویه‌، ژ به‌ر وێ یێكێ گه‌ره‌كه‌ ئه‌و ژ سوننه‌تێن ئلاھی بێ حه‌ساب كرن و گووتنا: «ئه‌سباب ھه‌ما ئه‌سبابێن مه‌عموولی ته‌نێ نه‌»، گه‌ره‌كه‌ ب مه‌عنا گوھه‌رینا سوننه‌تا خودا بێ زانین كو ئایه‌تێن قورئانا پیرووز ئه‌وێ قه‌بوول ناكێ.

د ھه‌ر حالی دا ئایه‌تێن پیرووز كو گوھه‌رین و ته‌غییرێ د سوننه‌تێن خودایی دا قه‌بوول ناكێ ئه‌گه‌ر ب ڤی ئاوایی بێن ته‌فسیر كرن كو چ ئه‌سبابێن نه‌ مه‌عموولی ناكه‌ڤن شوونا ئه‌سباب و علله‌تێن عاددی و مه‌عموولی دا، ئه‌ڤ ته‌فسیره‌ك بێ ده‌لیله‌، به‌لكی ئه‌ڤ ژی بێ گووتن كو: ئایه‌تێن زه‌حفی كو نیشان ددن موعجزه‌ و كارێن خارقول عاده‌ قه‌ومینه‌، ده‌لیله‌ك قه‌وی و بھێزه‌ د دژێ ئه‌ڤێ ته‌فسیر و شیرووڤه‌ كرنێ دا. و ته‌فسیرا دورستا ئه‌ڤا ئایه‌تان گه‌ره‌كه‌ د كتێبێن ته‌فسیرێ دا بێ دیتن، لێبه‌لێ ب كورتی ئه‌م ڤێ بێژین كو: ئه‌ڤ ده‌ستا ھه‌ ژ ئایه‌تێن پیرووز، لپه‌ی ڤێ مه‌سه‌لێ نه‌ كو بێژن مه‌علوول ژ علله‌تا خوه‌ پاش ناكه‌ڤێ (ئه‌گه‌ر علله‌ت ھات مه‌علوول ژی تێ) و نابێژن كو چه‌ند علله‌تی و كه‌تنا علله‌تا نه‌ مه‌عموولی د شوونا علله‌تا مه‌عموولی دا چێنابێ. به‌لكی مرووڤ بكارێ ئه‌ڤێ ژی بێژێ كو قاسێ یه‌قینێ كو ئه‌ڤ ئایه‌ت به‌حسێ دكن ھه‌ما ئه‌سه‌ر دانینا ئه‌سباب و علله‌تێن غه‌یرێ مه‌عموولی و نه‌عاددی نه‌.

٣‌- شوبھا سسێ ئه‌ڤه‌ كو: د قورئانا پیرووز دا ھاتیه‌ كو گه‌له‌ك جاران خه‌لكێ ئانینا موعجزێ و كرنا كارێن خارقول عاده‌ ژ پێغه‌مبه‌ر (ص) خوه‌ستنه‌، لێبه‌لێ ئه‌وی خوه‌ به‌ره‌ نه‌كریه‌ وقه‌بوول نه‌كریه ( ئه‌نعام / ٣‌٧ ، ١٠٩ ، یوونس / ٢٠ ، ره‌عد‌ / ٧ ، ئه‌نبیا /٥) ‌. و ئه‌گه‌ر ئانینا موعجزان رێكه‌كه‌ ژ سابت كرنا پێغه‌مبه‌ریێ را، چره‌ پێغه‌مبه‌رێ گرانقه‌در (ص) ژ ڤێ رێكێ ئستفاده‌ نه‌كریه‌؟

جه‌واب ئه‌ڤه‌ كو ئایه‌تێن ب ڤێ پێكێ په‌یوه‌ند و گرێدانا وان ھه‌یه‌ ب وان داخازا ڤه‌ كو پشتی ته‌مام بوونا ده‌لیلێ و سابت بوونا پێغه‌مبه‌ریا وی حه‌زره‌تی ب سێ رێكا ڤه‌، (نیشانێن دورستیێ، مزگینیا پێغه‌مبه‌رێن پێشیێ دا و ئانینا موعجزێ) دخوه‌ستان و ئه‌ڤ خوه‌ستا وان نه‌ ژ بو ئه‌شكه‌ره‌ بوونا حه‌قیقه‌تێ بوو به‌لكی ژ به‌ر ھنه‌ك ئه‌غرازان و ركه‌به‌رانیێ بوو.[1] و حكمه‌تا ئلاھی ل سه‌ر وێ سه‌كنی بوو كو ژ ڤان خوه‌ستا را جه‌وابه‌ك نه‌یێ دایین.

رووناھی كرن: ھه‌ده‌ف ژ ئانینا موعجزان – كو تشته‌ك ئستسنایی یه‌ د سیسته‌ما جھانێ دا، و جارنا ل سه‌ر داخازا خه‌لكێ (وه‌ك ده‌ڤا حه‌زره‌تێ صالح سه‌لامێن خودێ لێ بن) و جارنا ھه‌ما بێ خوه‌ستن (وه‌ك موعجزێن حه‌زره‌تێ عیسا – سه‌لام لێ بن-) پێك دھاتان – ناساندنا پێغه‌مبه‌رێن خودێ و ته‌مام كرنا ده‌لیلێ بوو، نه‌ ژ وی قاسی را بوو كو مه‌جبوور ببن ژ قه‌بوول كرنا ده‌عوه‌ و گازیا پێغه‌مبه‌ران را سه‌لامێن خودێ ل وان بن و ل به‌ر وان ته‌سلیم ببن و ھه‌ر وھا نه‌ ژ وی قاسی را بوو كو پێ ته‌ڤھه‌ڤ كرنا ئه‌سباب و علله‌تێن مه‌عموولی، خه‌لكێ سه‌رگه‌رم و مژوول بكن. و ئه‌ڤ ھه‌ده‌فا ھه‌ دكێ لازمێ خوه‌ كو جه‌وابا ھه‌ر داخازه‌كی نه‌یێ دایین، به‌لكی جه‌واب دانا ھنه‌كا ژی خلافێ حكمه‌تێ و نه‌قزا غه‌ره‌زێ (ژ ناڤ برنا ھه‌ده‌فێ) بێ. وه‌ك وا تشتێن كو حه‌قێ بژارتنێ ژ خه‌لكێ دگرتا و خه‌كل تێخستان طه‌نگی دا كو گازی و ده‌عوه‌تا پێغه‌مبه‌ران (س) ب خورتی قه‌بوول بكن؛ و ئان ئه‌و داخازێن ژ به‌ر ركه‌به‌رانیێ ئان ھنه‌ك غه‌ره‌زێن دی و نه‌ ژ په‌یدا كرنا حه‌قیقه‌تێ را دخوه‌ستان. چكو ھنگێ وێ موعجزه‌ ببوویان طه‌ڤزووك و وێ خه‌لك ژ مژوولاھی را بھاتان و ته‌ماشا بكران و ئان ژی وێ ژ فه‌یدێن شه‌خصی را خوه‌ بدان دوورا پێغه‌مبه‌ر، و ژ ئالیێ دی ڤه‌ ژی ڤێجا وێ ده‌رگه‌ھێ ئمتحان و جه‌رباندن و بژارتنا ئازاد بھاتا گرتن و وێ خه‌لك نه‌ ژ دل و ژ به‌ر سه‌به‌بێن دژوار و خورتی و ئجباری بكه‌تان په‌ی پێغه‌مبه‌ران – سه‌لامێن خودێ ل وان بن- و ئه‌ڤ ھه‌ر دو ژی خلاف و به‌رڤاژیێ ھه‌ده‌فا ئانینا موعجزان بوو.

لێ ڤێجا د جیێن دی دا و ده‌ما حكمه‌تا ئلاھی بكرا لازمێ خوه‌، ھنگێ داخازا وان قه‌بوول دكران، چه‌وا كو گه‌له‌ك موعجزه‌ ژ پێغه‌مبه‌رێ مه‌ ژی صه‌لات و سه‌لامێن خودێ لێ بن، خویا بوونه‌ و گه‌له‌ك ژ وان ب نه‌قلا موته‌واتر سابت بوونه‌. و سه‌ر ھه‌میا را موعجزا ئانینا قورئانا پیرووزه‌ كو ژ ھه‌ر و ھه‌ر را ھه‌یه‌. و به‌حسا وێ، وێ بێ كرن د ده‌رسێن ھێژ بێ دا (ده‌رسا 32 و 33).

٤- شوبھا چارێ: چكو موعجزه‌ ب ئزنا خاص و تایبه‌تا خودێ ڤه‌ گرێدایی یه‌ د كارێ نیشانه‌ك بێ ژ ھه‌بوونا په‌یوه‌ند و گرێدانه‌ك تایبه‌ت د ناڤبه‌ینا خودێ و وی یێ موعجزه‌ ئانیی دا، ب ڤێ ده‌لیلێ كو ئه‌و ئزنا مه‌خصووص داییێ و ب گووتنه‌ك دی: كارێ خوه‌ ب رێكا وی ڤه‌ و ب ده‌ستێ وی پێك ئانیه‌. لێبه‌لێ ڤێجا گووره‌كی عه‌قل ئه‌ڤ په‌یوه‌ند و گرێدان ناكێ لازمێ خوه‌ كو په‌یوه‌ند و گرێدانه‌ك دی ژی د ناڤبه‌ینا خودێ و ئینه‌رێ موعجزێ دا ھه‌بێ ب ڤێ مه‌عنێ كو خودێ وه‌حیێ رێكێ و ئینه‌رێ موعجزێ ئه‌وێ وه‌حیێ بگرێ. نخوه‌ مرووڤ نكارێ بێژێ كو موعجزه‌ ده‌لیله‌ك عه‌قلی یه‌ ژ دورستیا ده‌عوا پێغه‌مبه‌ریێ را، و چقاس مرووڤ خوه‌ بشدێنێ ژی ژ ڤێ پێڤه‌ نایێ حه‌ساب كرن كو: ده‌لیله‌ك ئحتمالی بێ و ژ بونا قانع كرنێ را بێ.

جه‌واب ئه‌ڤه‌ كو كارێ خارقول عاده‌ - ھه‌رچه‌ند خارقول عاده‌یێ ئلاھی بێ- بخوه‌ بخوه‌ نابێ ده‌لیل Ú˜ ھه‌بوونا په‌یوه‌ندا وه‌حیێ را، Ùˆ Ú˜ به‌ر Ú¤ÛŽ یێكێ مرووڤ نكارێ كه‌راماتێن وه‌لیێن خودێ بكێ ده‌لیلا پێغه‌مبه‌ریێ Ú˜ وان را، Ù„ÛŽ خه‌به‌ردان ده‌رحه‌ق كه‌سه‌كی دا یه‌ كو ده‌عوا پێغه‌مبه‌ریێ دكێ Ùˆ موعجزه‌ Ú˜ دورستیا ده‌عوا خوه‌ را ئانیه‌. ئه‌گه‌ر فه‌ره‌زا ئه‌ڤی مرووڤی ب ده‌ره‌و ده‌عوا پێغه‌مبه‌ر یێ بكرا  [2] – یانی مه‌زنترین Ùˆ پیسترین گونه‌ھ بكرا كو سه‌به‌بێ پیسترین خرابیێن دونیا Ùˆ ئاخره‌تێ یه‌ - قه‌ت نه‌دبوویا لایقێ ئه‌وێ په‌یوه‌ند Ùˆ گرێدانێ دگه‌ل خودێ ته‌عالا Ùˆ حكمه‌تا خودێ قه‌بوول نه‌دكرا كو ئه‌وێ موعجزێ بێنێ Ùˆ ببێ سه‌به‌بێ Ù„ رێ وندا كرنا خه‌لكێ Ùˆ ئه‌وا Ú˜ رێ ده‌رێنێ (حاققه‌ / ٤٤ – ٤٦ ).

وه‌لحاصل: عه‌قل ب باشی پێ دحه‌سھێ كو ئه‌و كه‌س لایقێ په‌یوه‌ند و گرێدانێ یه‌ دگه‌ل خودایێ موته‌عال كو بكارێ موعجزان بێنێ، ئه‌وێ كو خیانه‌تێ ل مه‌ولا و خوه‌یێ خوه‌ نه‌كێ و رێكا نه‌دورست و به‌ختره‌شیێ نه‌دێ به‌ر به‌نده‌ و عه‌ڤدێن وی.

نخوه‌ ئانینا موعجزه‌ یێ ده‌لیله‌ك بررا یا عه‌قلی یه‌ ل سه‌ر دورستیا ده‌عوا پێغه‌مبه‌ریێ.


[1] - بنێرن: ئه‌نعام / ٣‌٥ ،١٢٤ ، تاھا / ١٣‌٣‌ ، صاففات / ١٤ ، قه‌مه‌ر / ٢، شوعه‌را / ٣‌ ، ٤ ، ١٩٧ ، ئسرا / ٥٩ ، رووم / ٥٨

[2] - ئه‌نعام / ٢١ ، ٩٣‌ ، ١٤٤ ، ئه‌عراف / ٣‌٧ ، یوونس / ١٧ ، ھوود‌ / ١٨ ، كه‌ھف / ١٥ ، عه‌نكه‌بووت / ٦٨ ، شوورا / ٢٤



back 1 2