موعجزه‌



ج- ئه‌ڤ تشتێن خارقول عاده‌ (نه‌ گوره‌كی عه‌ده‌تێ) دكارن ببن نیشان ژ دورستیا گووتن و گازیا پێغه‌مبه‌ران را، ھنگێ د ئسطلاحێ دا ژێره‌ تێ گووتن «موعجزه‌».

ل ڤێده‌رێ ئه‌مێ ژ قاسێ عونصورێن كو موعجزێ پێك تینن باخڤین:

كار و تشتێن خارقول عاده‌

زێده‌ترێ تشتێن د ڤێ جھانێ دا پێك تێن و چێدبن ب رێكا وان ئه‌سباب و علله‌تا ڤه‌ یه‌ كو پێ جه‌رباندنێن جوور ب جوور تێن زانین و ناس كرن وه‌ك تشتێن فیزیكی و شیمیایێ و رووحی و ره‌وانی. و لێبه‌لێ كێم جاران ھنه‌ك تشت ب ئاوایه‌ك دی چێدبن و پێك تێن كو مرووڤ نكارێ ھه‌می ئه‌سباب و علله‌تێن وێ پێ جه‌رباندنێن حسسی ناس بكێ و بزانێ، و ھنه‌ك نیشان ھه‌نه‌ كو د چێبوونا وان دا ھنه‌ك سه‌به‌بێن دی ھه‌بن، وه‌ك كارێن عه‌جێب كو ژ جادووكه‌ران (مورتازان) چێدبن و زانایێن علمان شاھدیێ ددن كو ئه‌ڤ كارێن ھه‌ گووره‌كی قانوونێن علمێن ماددی و ته‌جربی پێك نایێن. ژ كارێن وھا را تێ گووتن «خارقول عاده‌».

خارقول عاده‌یێن خودایی

كارێن خارقول عاده‌ ب دو قسمان ته‌قسیم دبن:

یێك- كارێن كو ھه‌ر چه‌ند سه‌به‌ب و علله‌تێن وێ یێن مه‌عموولی تنه‌ھن، لێبه‌لێ سه‌به‌بێن وێ یێن نه‌ مه‌عموولی د ئختیارا به‌شه‌ر دا نه‌ و مرووڤ دكارێ پێ ھین كرن و عه‌لماندنێن تایبه‌ت ب ده‌ستخوه‌ ڤه‌ بێنێ، وه‌ك كارێن «مورتازان».

دوو- قسمێ دی ئه‌و كارێن خارقول عاده‌ نه‌ كو پێك ھاتنا وان ب ئزنا خاص و تایبه‌ت یا خودا ڤه‌ گرێدایی یه‌، و ناكه‌ڤێ ده‌ستێ وا كه‌سێن گرێدان و په‌یوه‌ند ب خودێ نه‌یین، ژ به‌ر ڤێ یێكێ دوو تایبه‌تی و خاصیه‌ت ژێرا ھه‌نه‌. 1- عه‌لماندن و عه‌لمین ژێرا نینه‌. 2- چ ھێز و قووه‌تێن خورتتر ژ وێ نینن و سه‌به‌به‌ك دی نكارێ سه‌ر وێ بكه‌ڤێ. ئه‌ڤ خارقول عاده‌ یێن ھه‌ تایبه‌ت و مه‌خصووصێ عه‌ڤدێن بژارتی یێن خودا نه‌ و قه‌ت ناكه‌ڤێ ده‌ستێ كه‌سێن ل په‌ی ھه‌وایێ نه‌فسێ. لێبه‌لێ نه‌ تایبه‌تێ پێغه‌مبه‌را یه‌ و جارنا وه‌لی یێن خودا ژی به‌ھرێ ژێ دگرن، و ژ به‌ر ڤێ یێكێ د ئسطلاحا علمێ كه‌لام دا ژ ھه‌میان را «موعجزه‌» نایێ گووتن، و ده‌ما كاره‌ك وھا ژ كه‌سه‌كی چێبێ كو نه‌ پێغه‌مبه‌ر بێ ژێرا تێ گووتن «كه‌رامه‌ت». چه‌وا كو زانینێن نه‌ عه‌ده‌تی یێن خودایی ژی ته‌نێ «وه‌حی و نوبووه‌ت» نینه‌، و ده‌ما زانینه‌ك وھا ژ كه‌سه‌كی را بێ دایین ژێرا تێ گووتن «ئلھام» و «ته‌حدیس» و ... .

ل ڤێده‌رێ رێكا ژ ھه‌ڤ ناس كرنا ڤا ھه‌ر دو خارقول عاده‌یان «ئلاھی و نه‌ ئلاھی» ژی ھات زانین؛ یانی ئه‌گه‌ر كرنا كاره‌ك خارقول عاده‌ بێ ھین كرن و مرووڤ بكارێ بعه‌لمێ، ئان فاعله‌ك دی بكارێ پێشیا وێ بگرێ ئان ئه‌وێ ژ ناڤ ببێ ھنگێ ئه‌و نه‌ ژ قسمێ خارقول عاده‌یێن خودایی یه‌. چه‌وا كو خرابكاری و نه‌دورستیا باوه‌ری و ئه‌خلاقێ كه‌سه‌كی دكارێ نیشانه‌ك دی بێ ژ وێ یێكێ را كو په‌یوه‌ند و گرێدان دگه‌ل خودا نینه‌ و مرووڤ دكارێ ئه‌وێ بكێ نیشاه‌نك ژ شه‌یطانی و نه‌فسانی بوونا كارێ وی را.

موناسبه‌ كو ل ڤێده‌رێ ئه‌م ڤێ ژی بێژین كو: مرووڤ دكارێ بێژێ فاعلێ كارێن خارقول عاده‌یێن ئلاھی خودێ ته‌عالا یه‌ (خێنجی ژ وێ فاعلییه‌تا نسبه‌ت ب مه‌خلووقان ھه‌میان ھه‌یی)ژ ڤێ نێرینێ ڤه‌ كو پێك ھاتنا وان ب ئزنا خاص و تایبه‌تا خودا ڤه‌ گرێدایی یه‌؛ [2] و ھه‌ر وھا مرووڤ دكارێ نسبه‌تا وێ بدێ بال واسطا ڤه‌ ژ مه‌لائیه‌كت و پێغه‌مبه‌ران، ب وێ نێرینێ كو واسطه‌ نه‌ ئان فاعلێ قه‌ریبن، وه‌ك چه‌وا قورئانا پیرووز نسبه‌تا ساخ كرنا مریان و شفا دانا نه‌خوه‌شان و چێكرنا فرندان دایی بال حه‌زره‌تێ عیسا ڤه‌ (س) [3] و د ناڤبه‌ینا ڤا ھه‌ر د و نسبه‌تا دا دژاتی و ته‌عاروزه‌ك نینه‌، چكو فاعلییه‌تا ئلاھی د درێژیا فاعلییه‌تا عه‌ڤدا دا یه‌.

تایبه‌تی یێن موعجزێن پێغه‌مبه‌ران

گووتنا سسێ كو د ته‌عریفا موعجزێ دا ئشاره‌ پێ ھات كرن ئه‌ڤ بوو كو: موعجزێن پێغه‌مبه‌ران نیشانا دورستیا ده‌عوه‌ و گازیا وا یه‌، ژ به‌ر ڤێ یێكێ ئه‌م دكارین بێژین موعجزه‌ یانی ئه‌و كارێ خارقول عاده‌ كو ب ئزن و ئجازا خاص و تایبه‌ت یا خودا ژ وی قاسی را كو ببێ ده‌لیلا پێغه‌مبه‌ریا پێغه‌مبه‌ران، پێك تێ. و پێ ته‌عمیما د مه‌فھوومێ وێ دا ئه‌وا كارێن خارقول عاده‌یێن كو دبن ده‌لیل ل سه‌ر ئمامه‌تێ ژی دگرێ به‌ر خوه‌ كو ژێرا تێ گووتن «كه‌رامه‌ت»، و ئه‌ڤاھه‌ ل به‌رابه‌رێ وان خارقول عاده‌ یا ده‌ نه‌ كو ب ھێز و قوایێن شه‌یطانی و نه‌فسانی پێك تێن وه‌ك سحر و كه‌ھانه‌ت و كارێن مورتازان؛ ئه‌و كارێن كو ھه‌م قابلێ ھین كرن و عه‌لمینێ یه‌ و ھه‌م ژ به‌ر ھێز و قووه‌ته‌ك پتر، بن دكه‌ڤن؛ و ب گشتی مرووڤ دكارێ نه‌ خودایی بوونا وان ب رێكا خرابی و نه‌دورستیا باوه‌ری و ئه‌خلاقێ خوه‌ یێ وان ڤه‌ بزانێ و پێ بحه‌سھێ.

نوكتا كو گه‌ره‌كه‌ ل ڤێده‌رێ بێ گووتن ئه‌ڤه‌ كو: ئه‌و تشتا موعجزێن پێغه‌مبه‌ران راسته‌راست سابت دكێ، ئه‌و راستگوو بوونا وا یه‌ د ده‌عوه‌ و گازیێ دا، لێ ڤێجا دورستیا ناڤه‌رووكا رساله‌ت و په‌یامێ و لازم بوونا گوھداری كرنا وان و په‌یكه‌تنا فه‌رمانا وان، ئه‌ڤاھه‌ ژی ب ئاوایێ غه‌یرێ موسته‌قیم و بالواسطه‌ سابت دبێ. و ب گووتنه‌ك دی: پێغه‌مبه‌ریا پێغه‌مبه‌ران سه‌لامێن خودێ ل وان بن پێ ده‌لیلا عه‌قلی و موعته‌به‌ر بوونا ناڤه‌رووكا په‌یامێن وان پێ ده‌لیلا «ته‌عه‌ببودی» سابت دبێ. [4]

[1] - ئایه‌ت كو ب مه‌عنا نیشانه‌ ھه‌م ژ موعجزێ را بكار ھاتیه‌. و د‌ جیێن د‌ی د‌ا ژی ژ نیشانێن علم و قود‌ره‌ت و حكمه‌تا ئلاھی را چ عاد‌د‌ی و چ نه‌عاد‌د‌ی را ئایه‌ت ھاتیه‌ گووتن.

[2] - بنێرن: ره‌عد‌ / ٢‌٧ ، غافر / ٧٨ = ... وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ فَإِذَا جَاء أَمْرُ اللَّهِ قُضِيَ بِالْحَقِّ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْمُبْطِلُونَ.

[3] - بنێرن: ئالێ عمران / ٤٩ ، مائد‌ه‌ / ١١٠ = إِذْ قَالَ اللّهُ يَا عِيسى ابْنَ مَرْيَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِي عَلَيْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَيَّدتُّكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِي الْمَهْدِ وَكَهْلاً وَإِذْ عَلَّمْتُكَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَالتَّوْرَاةَ وَالإِنجِيلَ وَإِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ بِإِذْنِي فَتَنفُخُ فِيهَا فَتَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِي وَتُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ بِإِذْنِي وَإِذْ تُخْرِجُ الْمَوتَى بِإِذْنِي وَإِذْ كَفَفْتُ بَنِي إِسْرَائِيلَ عَنكَ إِذْ جِئْتَهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ إِنْ هَـذَا إِلاَّ سِحْرٌ مُّبِينٌ.

[4] - بنێرن د‌ه‌رسا / ٤ و ٢١ ژ ڤێ كتێبێ.



back 1 2 3