گرێدانا دوبه‌ره‌كیا ئیمان و عه‌مه‌ل

وه‌لحاصل: ئیمان د ئه‌صلێ خوه‌ دا ل به‌ر خوه‌ گرێ ڤێ چه‌ندێ یه‌ كو لازمیێن وێ بجی بێن و قاس و مقدارێ ئه‌ڤێ ته‌ئسیرێ ژی گرێدایی یه‌ ب زه‌حفی و زه‌عێفیا وێ ڤه‌ و پاشی را ئراده‌ و بریارا مرووڤه‌ كو دبێ سه‌به‌بێ كرن ئان نه‌كرنا كاره‌كی.

په‌یوه‌ندا عه‌مه‌ل دگه‌ل ئیمانێ

عه‌ه‌لێ ئختیاری ئان باش Ùˆ رێككه‌تی یه‌ دگه‌ل ئیمانێ، ئان Ú˜ÛŒ نه‌باش Ùˆ موخالفێ به‌رووكێ ئیمانێ یه‌. شكلێ ئه‌ول ئیمانێ قه‌وی Ùˆ دل رووناھی دكێ Ùˆ شكلێ دووێ دبێ سه‌به‌بێ زه‌عێفیا ئیمانێ Ùˆ طاری بوونا دل. Ú¤ÛŽ گووره‌كێ كارێ قه‌نج كو Ú˜ مرووڤێ موئمن چێدبن ھه‌رچه‌ند Ú˜ ئیمانێ سه‌ركانی گرتنه‌ Ù„ÛŽ دبن سه‌به‌بێ قووه‌ت Ùˆ جیگریا ئیمانێ Ùˆ رێكێ Ú˜ كرنا كارێن قه‌نج یێن دی ره‌ Ú˜ÛŒ ڤه‌دكن. Ùˆ مرووڤ دكارێ ئه‌سه‌را عه‌مه‌لێ قه‌نج  سه‌ر كامل كرنا ئیمانێ Ú˜ Ú¤ÛŽ ئایه‌تێ فێھم بكێ (فاطر / 10): « إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ - گووتنا (باوه‌ریا) باش ب ئالیێ خودێ ڤه‌ بلند دبێ Ùˆ كار Ùˆ عه‌مه‌لێ قه‌نج ئه‌وێ بلند دكێ» (گووره‌كی Ú¤ÛŽ مه‌عنێ: ضمیر فاعلی بو «العمل الصالح» Ùˆ یا مه‌فعوولی بو «الكلم الطیب» دزڤرێ).

ھه‌ر وھا د گه‌له‌ك ئایه‌تا دا به‌حسا زێده‌ بوونا ئیمانێ و رووناھی یا ھدایه‌تێ ژ قه‌نجكارا ره‌ ھاتیه‌ كرن: (بنێرن: ئالێ عمران / 173، ئه‌نفال / 2، ته‌وبه /‌ 124، كه‌ھف / 13، مه‌ریه‌م / 76، ئه‌حزاب / 22، موحه‌ممه‌د / 17، مودده‌سسر / 31).

ژ ئالیێ دی ڤه‌ ڤێجا ئه‌گه‌ر خوه‌ستێن مرووڤ بوون سه‌به‌ب كو كارێن به‌رڤاژیێ به‌رووكێ ئیمانێ بێن كرن یانی كارێن نه‌باش ژ مرووڤ چێبن و ئیمانا وی نه‌ ئه‌وقاس بھێز بێ كو نه‌ھێلێ ئه‌و كار بێن كرن ھنگێ كێم كێم ئیمان زه‌عێفتر دبێ و رێك ژ كرنا گونه‌ھێن دی را ڤه‌بێ و ئه‌گه‌ر ھه‌ما ب ڤی ئاوایی ده‌وام بكێ وێ رێك ژ گونه‌ھێن مه‌زنتر ره‌ ڤه‌بێ و ته‌كرار و دوباره‌ ببێ و پاشی را چێدبێ ئه‌لعه‌یازو بالله‌ ئه‌صل و ئه‌ساسێ ئیمانێ باڤێژێ به‌ر زه‌وال و ژناڤچوونێ و ئه‌وێ ب كوفر و نفاق بگوھێزێ.

قورئانا پیرووز ده‌رحه‌ق وا یێن دووماھیكێ را گھایین نفاقێ وھا كه‌ره‌م دكێ: «فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ - لپه‌ی وێ بێ سووزیا وان دگه‌ل خودێ و ده‌ره‌وگووتنێن وا ره‌ نفاقه‌ك د دلێ وا ده‌ جی كر حه‌تا رووژا كو رابه‌رێ وی ببن» (ته‌وبه /‌ 77).

و كه‌ره‌م دكێ: «ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاؤُوا السُّوأَى أَن كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُون - ڤێجا دووماھیكا كارێ وا یێن پیسترین گونه‌ھ دكران بوو ئه‌ڤ كو ئایه‌تێن خودێ ئنكار دكران و طه‌ڤزێ خوه‌ پێ دكران» (رووم / ١٠).

ھه‌ر وھا د گه‌له‌ك ئایه‌تا ده‌ به‌حسا زێده‌ كرنا كوفر و طاریتی و دلره‌قیا گونه‌ھكاران كریه‌. (بنێرن: به‌قه‌ره‌ / 10، ئالێ عمران / 90، نساء / 137، مائده‌ / 68، ته‌وبه‌ / 37، ئسراء 82،60، صه‌ف / 5، نووح 24).

نه‌تیجه‌ و ده‌ستھات

پێ به‌رچاڤ گرتنا گرێدانا دوبه‌ره‌كی یا ئیمان و عه‌مه‌لێ باش و قه‌نج و ئه‌سه‌را وان د به‌خته‌وه‌ریا مرووڤ دا، مرووڤ دكارێ ژیانا به‌خته‌وه‌رانه‌ و ب سه‌عاده‌ت ته‌شبیھ بكێ ب داره‌كی (ئبراھیم 24 – 27) كو ئیمانا ب خودایێ ته‌ك و ته‌نێ و ئیمانا ب ھنارتی و په‌یامێن وی و ئیمانا ب رووژا خێر و جه‌زادانێ؛ رووژا قیامه‌تێ، ره‌ھ و ریشێن وێ دارێ نه‌، و قورمێ وێ ھه‌ما بریارا گشتی یه‌ ب عه‌مه‌لێ ب له‌وازمێن وی و چق و به‌رگێ وێ ئه‌و كار و عه‌مه‌لێ قه‌نجن كو قووه‌تا خوه‌ ژ ره‌ھ و ریشێن دارێ دگرن و فێكیێ وێ ژی به‌خته‌وه‌ریا ھه‌ر و ھه‌ر و دائمی یه‌. و ئه‌گه‌ر ره‌ھ و ریشه‌ تنه‌بێ قورم و چق و به‌رگ چێنابن و فێكیه‌ك ژی پێڤه‌ نایێ.

لێ نه‌ وه‌ره‌نگه‌ كو ھه‌بوونا ره‌ھ و ریشێ دائم بكێ لازمێ خوه‌ كو چق و به‌لگێن موناسب ھه‌بن و فێكیه‌ك باش بدێ. به‌لكی جارنا ژ به‌ر شه‌رط و مه‌رجێن نه‌باش و ژه‌یدا بوونا ئافه‌تان چق و به‌لگێن لازم پێڤه‌ نه‌یێن و نه‌ ھه‌ما فێكیه‌ك باش نه‌دێ به‌لكی جارنا دبێ سه‌به‌ب كو دار ب خوه‌ ژی ھشك ببێ.

ھه‌ر وھا چێدبێ ژ به‌ر په‌یوه‌ندا كو ب قورم ئان چق و حه‌تا جارنا ژی ب ره‌ھ و ریشێ دارێ ڤه‌ داتینن ھنه‌ك تشتێن دی ژێ چێبن و جارنا ژی ته‌بدیل ببێ ب داره‌ك دی و ئه‌ڤاھه‌ ھه‌ما ته‌بدیلا ئیمانێ ب كوفرێ (ئرتداد) یه‌.

وه‌لحاصل: باوه‌ریا ب تشتێن ھاتی گووتن سه‌به‌بێ ئه‌صلی یێ به‌خته‌وه‌ریا مرووڤه‌، لێ ئه‌سه‌را كاملا ڤی عامل و سه‌به‌بی ب كێشانا مه‌واددێن لازم یێن غه‌زایی ڤه‌ گرێدایی یه‌ كو ژ رێكا كارێن قه‌نج ڤه‌ چێدبێ و ژناڤبرنا ئافه‌تا ژی ب رێكا خوه‌ ڤه‌دانا ژ گونه‌ھا ڤه‌ یه‌.

و ته‌ركا واجبا و كرنا حه‌رامان ره‌ھ و ریشا ئیمانێ زه‌عێف و لاواز دكێ و جارنا ژی دبێ سه‌به‌بێ ھشك بوونا وێ، چه‌وا كو په‌یوه‌ندا باوه‌ریێن نه‌دورست دبێ سه‌به‌بێ گوھه‌رینا ماھییه‌تا وێ.