ئسبات كرنا واجب الوجود‌لێبه‌لێ چێد‌بێ كو «علله‌ت» Ú˜ ھه‌می ئایان ڤه‌ نه‌ بێ ئØتیاج بێ، به‌لكی ئه‌و ب خوه‌ Ú˜ÛŒ موØتاج Ùˆ «مه‌عوولێ» تشته‌ك د‌ی بێ٪ لێبه‌لێ ئه‌گه‌ر «علله‌ت» Ú˜ Ú† ئالیان ڤه‌ نه‌ موØتاج بێ Ùˆ قه‌ت «مه‌علوولیه‌ت» Ú˜ÛŽ را تنه‌بێ، Ú¾Ù†Ú¯ÛŽ ئه‌و «علله‌ت» Ùˆ «نه‌موØتاجێ» ھه‌می ئالیی یه‌٪ Øه‌تا ب ڤێد‌ه‌رێ ئه‌م ناس بوون د‌گه‌ل ئستلاØÛŽÙ† Ùه‌لسه‌ÙÛŒ Ùˆ علله‌ت Ùˆ مه‌علوول، Ú¤ÛŽ گاڤێ گه‌ره‌كه‌ ئه‌م Ú˜ Ú¤ÛŽ پێشه‌كیێ باخڤین كو: «ھه‌ر مومكنول وجوود‌ موØتاج Ùˆ نیازمه‌ند‌ێ علله‌تێ یه‌»٪ Ú˜ به‌ر كو مومكنول وجوود‌ بخوه‌ بخوه‌ تنه‌، بێ ھره‌وێره‌ ھه‌بوونا ÙˆÛŒ گرێد‌ایی یه‌ ب ھه‌بوونا تشته‌كی ئان ھنه‌ك تشتێن د‌ی ڤه‌، چكو ئه‌ڤ «قه‌زیه‌» به‌د‌یھی یه‌ كو ھه‌ر «مه‌Øمووله‌ك» كو Ú˜ قه‌زیه‌كی را ھه‌بێ ئان بخوه‌ بخوه‌ «بالذات» سابته‌ ئان Ú˜ÛŒ Ú˜ به‌ر تشته‌ك د‌ی (بالغیر) سابت د‌بێ، مه‌سه‌لا، ھه‌ر تشته‌ك ئان بخوه‌ بخوه‌ رووناھی یه‌ ئان Ù¾ÛŽ تشته‌ك د‌ی (نوور) رووناھی د‌بێ؛ Ùˆ ھه‌ر جسمه‌ك ئان بخوه‌ بخوه‌ د‌وھنی یه‌ Ùˆ ئان Ù¾ÛŽ تشته‌ك د‌ی (ڕوون) د‌ووھنی د‌بێ، Ùˆ مه‌Øاله‌ كو تشته‌ك نه‌ بخوه‌ بخوه‌ رووناھی Ùˆ د‌ووھنی بێ Ùˆ نه‌ Ú˜ÛŒ Ù¾ÛŽ تشته‌ك د‌ی رووناھی Ùˆ د‌ووھنی بووبێ Ùˆ د‌ ÙˆÛŒ Øالی د‌ا Ú˜ÛŒ رووناھی ئان د‌ووھنی بێ! نخوه‌ سابت بوونا ھه‌بوونێ Ú˜ تشته‌كی را (Ú˜ مه‌وضوعه‌كی را) ئان بزاته‌ Ùˆ ئان بلغه‌یره‌، Ùˆ ئه‌گه‌ر بزات نه‌بێ نه‌چاره‌ كو بالغیر بێ٪ Ú¤ÛŽ گووره‌كێ نخوه‌ ھه‌ر مومكنول وجوود‌ه‌ك كو بخوه‌ بخوه‌ صÙه‌تێ ھه‌بوونێ (وجوود‌ێ) Ú˜ÛŽ را چێنابێ ب رێكا تشته‌ك د‌ی ڤه‌ چێد‌بێ (وجوود‌ێ په‌ید‌ا د‌كێ) Ùˆ مه‌علوولێ ÙˆÛŽ یه‌٪ Ùˆ ئه‌ڤ ھه‌ما ئه‌و ئه‌صلێ عه‌قلی یه‌ كو د‌بێژێ: ھه‌ر مومكنول وجوود‌ه‌ك موØتاج Ùˆ نیازمه‌ند‌ێ علله‌تێ یه‌٪ لێبه‌لێ ھنه‌كا گومان كرنه‌ كو د‌ه‌ستھاتا ئه‌صلێ عللیه‌تێ ئه‌ڤه‌ كو: «ھه‌ر تشته‌ك ھه‌یی ئØتیاج ب علله‌تێ ھه‌یه‌» Ùˆ Ù„ سه‌ر Ú¤ÛŽ بنیاتێ ئشكال گرتنه‌ كو: نخوه‌ گه‌ره‌كه‌ Ú˜ خود‌ێ را Ú˜ÛŒ علله‌ته‌ك ھه‌بێ! Ù„ÛŽ بێ خه‌به‌رن Ú˜ Ú¤ÛŽ یێكێ كو مه‌وزووعێ ئه‌صلێ عللیه‌تێ «مه‌وجوود‌ - ھه‌می تشتێن ھه‌یین» ب ئاوایێ موطله‌ق Ùˆ ھه‌می ئالی نینه‌، به‌لكی جھێ Ú˜ÛŽ ئاخÙتنا ÙˆÛŽ «مومكنول وجوود‌» Ùˆ «مه‌علوول»ه‌، Ùˆ ب گوونته‌ك د‌ی: ھه‌ر تشتا ھه‌بوونا ÙˆÛŽ ب تشته‌ك د‌ی ڤه‌ گرێد‌ایی نیازمه‌ند‌ Ùˆ موØتاجێ علله‌تێ یه‌، نه‌ ھه‌ر تشتا ھه‌یی٪ مه‌Øال بوونا ته‌سه‌لسولا علله‌تان
ئاخرین پێشه‌كیا كو Ú˜ Ú¤ÛŽ بورھانێ را (د‌ه‌لیل) بكار ھاتی ئه‌ڤه‌ كو: زنجیرا علله‌تا گه‌ره‌كه‌ بگھێ ÙˆÛŽ تشتێ یا كو ئه‌و بخوه‌ نه‌ مه‌علوول بێ، چكو وه‌ك چه‌وا ھاتی گووتن: ته‌سه‌لسولا علله‌تا Øه‌تا بێ نھایه‌تێ مه‌Øاله‌٪ یانی Ú˜ به‌ر كو ھه‌بوونا مه‌علوول موØتاجێ علله‌تێ یه‌ Ùˆ ب ھه‌بوونا ÙˆÛŽ ڤه‌ گرێد‌ایی یه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م وه‌ Øه‌ساب بكین كو ئه‌ڤ مه‌علوولیه‌ت Ùˆ گرێد‌ایی بوون عوموومی بێ قه‌ت Ú† وه‌ختا تشته‌ك Ú˜ÛŒ چێنابێ، چكو نه‌ به‌ر عه‌قله‌ بڕه‌ك Ú˜ تشتان كو ھه‌بوونا وان ب تشته‌ك د‌ی ڤه‌ گرێد‌ایی یه‌ ھه‌بن Ùˆ ئه‌وا كو سه‌به‌بێ ھه‌بوونا وا یه‌ تنه‌بێ٪ وھا بێژن كو: بڕه‌ك مرووڤ Ú˜ ژێبركانێ را Ù„ به‌ر خه‌تا به‌زێ سه‌كنینه‌، لێبه‌لێ ھه‌ر یێكی بریار د‌ایه‌ Øه‌تا یێ د‌ی نه‌به‌زێ ئه‌و د‌ه‌س به‌زینێ نه‌كێ، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤ بریار عوموومێ بێ Ùˆ ھه‌ما براستی ھه‌می Ù„ سه‌ر ÙˆÛŽ بریارێ بن، قه‌ت Ú† یێك Ú˜ وان Ú† جارا د‌ه‌س به‌زێ ناكێ! ب Ú¤ÛŒ ئاوایی یه‌ ئه‌گه‌ر ھه‌بوونا تشته‌كی ب تشتا د‌ی ڤه‌ گرێد‌ایی بێ قه‌ Ú† جاران تشته‌ك چێنابێ٪ ڤێجا ئه‌ڤاھه‌ كو ئه‌م د‌بینن تشت Ùˆ مشت ھه‌نه‌، نیشان د‌د‌ێ كو تشته‌ك Ùˆ مه‌وجوود‌ه‌ك بێ نیاز Ùˆ نه‌ موØتاج Ùˆ ھه‌بوونا ÙˆÛŒ ب تشته‌كی ڤه‌ نه‌گرێد‌ایی ھه‌یه‌٪ د‌وباره‌ كرنا بورھان Ùˆ د‌ه‌لیلێ
Ú¤ÛŽ گاڤێ پشتی وا پێشه‌كی یێن ھاتین گووتن جاره‌ك د‌ی د‌ه‌لیلێ بینن: ھه‌ر تشتا كو مرووڤ بكارێ ئه‌وێ «ھه‌یی» Øه‌ساب بكێ، Ú˜ د‌و Øالا نه‌د‌ه‌ره‌: ئان ھه‌بوون Ú˜ ÙˆÛŽ را لازمه‌ Ùˆ ئه‌و بخوه‌ بخوه‌ ھه‌یه‌ Ùˆ «واجبول وجوود‌»ه‌، Ùˆ ئان ھه‌بوونا ÙˆÛŽ نه‌ پێد‌ڤێ یه‌، Ùˆ گرێد‌ایی یه‌ ب ھه‌بوونا تشته‌ك د‌ی ڤه‌ كو د‌ ئستلاØÛŽ د‌ا ژێرا تێ گووتن «مومكنول وجوود‌»٪ Ùˆ گه‌له‌ك رووناھی یه‌ كو ئه‌گه‌ر چێبوونا تشته‌كی مه‌Øال بێ قه‌ت Ú† جارا چێنابێ Ùˆ قه‌ت مرووڤ نكارێ ئه‌وێ ھه‌یی Øه‌ساب بكێ٪ نخوه‌ ھه‌ر تشتا ھه‌یی ئان «واجبول وجوود‌»ه‌ ئان «مومكنول وجوود‌»٪
|