مووسا و خضر

مووسا و خضر سه‏لام ل وان بن

«و د‌ه‌ما مووسا گووتی جه‌وانێ (د‌گه‌ل) خوه‌: ئه‌ز ناسه‌كنم حه‌تا ئه‌ز بگھێم جھێ لھه‌ڤ كووم بوونا د‌و به‌حران ئان ئه‌ز ب سالان رێڤه‌ بچم ... ھند‌یكه‌ د‌یوار بوو، ئه‌و یا د‌و كوركێن یه‌تیم بی ل وی باژاری د‌ا و ل بن وێ د‌ا خه‌زنه‌یه‌ك یا وان ھه‌بی و بابێ وان مرووڤه‌ك قه‌نج و صالح بی، ڤێجا خود‌ایێ ته‌ خوه‌ست ئه‌و بگھێن حه‌د‌ێ كه‌مالا خوه‌ و خه‌زنا خوه‌ كو ره‌حمه‌ته‌كه‌ ژ ئالیێ خود‌ایێ ته‌ڤه‌، د‌ه‌رینن. و من ئه‌ڤ كار ژ به‌ر خوه‌ نه‌كرن، ئه‌و «ته‌ئویلا» وێ بی كو ته‌ نه‌كاری تو لسه‌ر وێ صه‌بر بكی. كه‌ھف/ 60-82

ئمام صادق (س): خضر ب پێغه‌مبه‌ری ھاتبی رێكرن، خود‌ێ ته‌عالا ئه‌و رێكر ناڤ قه‌ومێ وی، ڤێجا ئه‌وا گازی كرن ژ ته‌وحید‌ا خود‌ا را و ژ وێ چه‌ند‌ێ را كو باوه‌ریێ ب ئه‌نبیاء و ره‌سوول و كتێبێن وی بینن. موعجزا وی ژی ئه‌ڤ بی كو ل سه‌ر ھه‌ر د‌اره‌ك ھشك و عه‌رد‌ێ بێ گیا روود‌نشتنا شین د‌بوویا و ژ به‌ر ڤێ یێكێ ب «خضر – كه‌سك» ھات ناڤ كرن.

ئمام رضا (س): خضر ژ ئاڤا حه‌یاتێ ڤه‌خاریه‌، ژ به‌ر ڤێ یێكێ ئه‌و ساخه‌ و حه‌تا «صوور» بێ پف كرن، نامرێ.

إنّ الخضرَ شَرِبَ مِن ماءِ الحَياةِ فهُو حَيٌّ لا يَموتُ حتّى يُنفَخَ في الصُّورِ (كمال الدين: 390 / 4).

قصه‌تا مووسا و خضر د‌ قورئانێ د‌ا

ئه‌وی مرووڤێ زانا گووت: ئه‌وا كارێن تو ژ من ببینی تو نكاری راگری و ته‌ئویل و حه‌قیقه‌تا وان تو نزانی. تێ چه‌وا بكاری صه‌بر بكی ل به‌ر وێ تشتا تو پێ نه‌زانی و ته‌ ئاگاھی ژێ نه‌یی؟ ڤێجا مووسا سووز د‌ایێ كو ب ئزنا خود‌ێ ئه‌و صه‌بر بكێ و ل تشته‌كی د‌ا ژی نه‌گوھد‌اری یا وی نه‌كێ. ئه‌وی زانایی ل سه‌ر ئه‌ساسێ خوه‌ست و سووزا وی، گووتێ: ئه‌گه‌ر تو كه‌تی په‌ی من، قه‌ د‌ه‌رحه‌ق تشته‌كی د‌ا ژی نابێ تو ژ من بپرسی، حه‌تا كو ئه‌ز بخوه‌ وێ د‌ه‌رحه‌قێ د‌ا ژ ته‌ را بئاخڤم.

ڤێجا مووسا و ئه‌وێ زانا كه‌تن رێ و چوون، حه‌تا ل گه‌میه‌ك ته‌ژی مرووڤ صوار بوون، مووسا (س) ژ وێ یا د‌ ھزرێ وی زانایی را د‌ه‌رباز د‌بوویا بێ خه‌به‌ر بوو، ئه‌وی زانایی گه‌می كون كر، حه‌تا كو طرسا وێ چه‌ند‌ێ ھه‌بی كو گه‌می بن ئاڤ ببێ، ئه‌ڤێ مه‌سه‌لێ مووسا عه‌جێب گرتی كر و ئه‌و سووزا د‌ایی ژ بیرا وی بر، له‌ومانێ گووتێ: ته‌ گه‌می كون كر د‌ا تو ئه‌وێن صوارێ وێ غه‌رق بكی؟ ته‌ كاره‌ك خراب كر، مرووڤێ زانا گووت: ما من نه‌گووت كو تو نكاری د‌گه‌ل من صه‌بر بكی؟ ئه‌وی ژ به‌ر وێ چه‌ند‌ێ كو سووزا خوه‌ ژ بیر كربی عوزرێ خوه‌ ڤه‌خوه‌ست و گووت: ژ به‌ر وێ یا من ژ بیر كری، من جه‌زا نه‌د‌ه‌ و ژ به‌ر ڤێ ل من نه‌شد‌ینه‌.

ھه‌رد‌وكا د‌ه‌وام د‌ان رێكا خوه‌ حه‌تا گھان جه‌وانه‌كی، ڤێجا مرووڤێ زانا، لێد‌ا ئه‌و كوشت. مووسا نه‌كاری خوه‌ راگرێ حه‌تا لێ شكاند‌ و گووت: ته‌ كه‌سه‌ك بێ گونه‌ھ بێ‌ی وێ چه‌ند‌ێ كو قه‌تله‌ك كربێ كوشت؟ ھه‌ما براستی كارێ ته‌ كرێت بی. مرووڤێ زانا د‌یسا گووت: ما من نه‌گووت، تو نكاری خوه‌ راگری و د‌گه‌ل من صه‌بر بكی؟ ڤێ جارێ ئێد‌ی ئه‌وی عوزره‌ك نه‌بی كو بێنێ، د‌ا كو ب وێ رێكێ ڤه‌ ژێ جد‌ا نه‌بێ، چكو نه‌رازی بوو ب جد‌اھیێ، له‌ومانێ ژێ خوه‌ست كو ھه‌ڤاله‌تی یا وی پێ پرسیاره‌ك د‌ی شه‌رط كری بێ؛ كو ئه‌گه‌ر جارا سسێ ژی پرسیاره‌ك كر، ژێ جد‌ا ببێ. مووسا ب ڤی ئاوایی موھله‌ت خوه‌ست گووتێ: ئه‌گه‌ر ژ ڤێ پێڤه‌ من پرسیار ژ ته‌ كر، ئێد‌ی ھه‌ڤاله‌تی یا من نه‌كه‌ و ھنگێ ژ ئالیێ منڤه‌ بێ شك تو مه‌عزووری. مرووڤێ زانا ژی قه‌بوول كر.

ئه‌وا ھه‌رد‌وكا د‌ه‌وام د‌ان رێكا خوه‌ حه‌تا گھان گوند‌ه‌كی، پر ژی برسی (برچی) بوون، ڤێجا خارنه‌ك ژ ئه‌ھلێ گوند‌ خوه‌ستن، كه‌سی ژ وا خارن نه‌د‌ا وان و ئه‌و مێھڤان نه‌كرن، وێ بێھنێ د‌یواره‌ك د‌یتن كو لبه‌ر ھه‌رفینێ بوو، ب ئاوایه‌ك وه‌ره‌نگ كو خه‌لكێ خوه‌ نێزیك نه‌د‌كران، مرووڤێ زانا د‌یوار سه‌راست كر. مووسا (س) گووت ئه‌گه‌ر ته‌ بخوه‌ستا، ته‌ د‌كاریا كو ژ به‌ر ڤی كاری ڤه‌ تو ئوجره‌ت و كرھه‌كی بسطینی د‌ا مه‌ ب وێ رێكێ ڤه‌ خوه‌ تێر بكرا، چكو ئه‌م موحتاجێ وێ نه‌ و ئه‌ڤی خه‌لكی ژی ئه‌م مێھڤان نه‌كرن.

ڤێجا مرووڤێ زانا گووت: ئه‌ڤ، ئێد‌ی بو سه‌به‌بێ جد‌اھی یا من و ته‌، نھا ڤێجا ئه‌زێ حه‌قیقه‌تا وێ یا ته‌ نه‌كاریی تو راگری و ل سه‌ر صه‌بر بكی، ژ ته‌ را بێژم، پاشێ گووت: ھند‌یكه‌ گه‌می بوو، ئه‌و گه‌میا ھنه‌ك ژار و به‌له‌نگازان بوو كو پێ وی ژ خوه‌ ره‌ لسه‌ر به‌حرێ د‌شخولیان و ژیانا خوه‌ د‌ه‌رباز د‌كران، چكو ل وی ملێ وان پاد‌شاھه‌ك ھه‌بی كو گه‌می ب زووری د‌گرتان، له‌ومانێ من ئه‌و كون كر كو عه‌یبد‌ار بێ و پاشا د‌لێ خوه‌ نه‌بێ.

لێ، ئه‌و جه‌وان بخوه‌ كافر بی و د‌ێ و بابێن وی ئه‌ھلێ ئیمانێ بوون و ئه‌گه‌ر ئه‌و ساخ بمانیا وێ پێ كوفر و زێد‌ه‌گاڤی یا خوه‌ ئه‌و ژ رێ د‌ه‌رانیان، ڤێجا ره‌حمه‌تا ئلاھی ژ وان را ئه‌و بی و د‌ه‌ستوور د‌ا من كو ئه‌ز وی بكوژم د‌ا خود‌ا شوونا وی د‌ا كوره‌ك پاكتر و د‌لووڤانتر بد‌ێ وان و من ژی ئه‌و كوشت.

د‌یوار ژی یا د‌و زارووكێن یه‌تیم بوو د‌ ڤی گوند‌ی د‌ا، بن د‌یوار د‌ا خه‌زنه‌یه‌ك یا وان ھه‌بی و چكو بابێ وان مرووڤه‌ك قه‌نج و د‌ورستكار بی، ژ به‌ر پاكی یا بابێ وان، خود‌ێ ل وان ھات ره‌حمێ و د‌ه‌ستوور د‌ا من كو ئه‌ز وی د‌یواری چێكم، د‌ا ل سه‌ر خوه‌ راوه‌ستێ و ئه‌و د‌و زارووك بالغ و مه‌زن ببن و خه‌زنا خوه‌، د‌ه‌رینن. ئه‌گه‌ر د‌یوار بھه‌رفیا وێ خه‌زنه‌ بخوه‌یھا و خه‌لكێ وێ ئه‌و ژ خوه‌ را ببران و تالان بكران.

و گووت: من ژ به‌ر خوه‌ د‌ا ئه‌و كار نه‌كرن، به‌لكی فه‌رمانا ئلاھی بوو و سررا وی ژی ئه‌و بی من ژ ته‌ را گووت. د‌ په‌ی د‌ا ژی ژ مووسا (س) قه‌تیا و جد‌ا بوو.

تفسير الميزان: 13/350