حه‌ضره‌تێ صالح (س)

حه‌ضره‌تێصالح (س)

«ب ئالیێ (قه‌ومێ) سه‌موود‌ ڤه‌، مه‌ براد‌ه‌رێ وان صالح رێكر، گووت: ئه‌ی قه‌ومێ من! عباد‌ه‌تێ خود‌ێ بكن، نینن ژ ھه‌وه‌ ره‌ چ ئلاھ ژ خێنجی وی، نیشانه‌ك ئه‌شكه‌ره‌ ژ ئالیێ خود‌ایێ ھه‌وه‌ ڤه‌ ژ ھه‌وه‌ ره‌ ھات؛ ئه‌ڤاھه‌ د‌ه‌ڤا مێ یا خود‌ا یه‌، ژ ھه‌وه‌ ره‌ نیشان و ئایه‌ته‌»

ھوود‌ /61-68؛ حجر /80-84؛ شوعه‌راء /141 – 159؛ نه‌مل /45-53؛ فوصصله‌ت /17-18؛ زاریات /43-45؛ قه‌مه‌ر /23-32؛ حاققه‌ /4-5؛ فه‌جر /9 و شه‌مس /11-15

ئمام عه‌لی (س): گه‌لی مرووڤنو! رازی بوونا ژ كاره‌كی و رازی نه‌بوونا ب وێ، خه‌لكێ د‌گھێنێ ھه‌ڤ. مرووڤه‌كی تنێ د‌ه‌ڤه‌مێ یا قه‌ومێ سه‌موود‌ كوشت، لێبه‌لێ خود‌ێ عه‌زاب سه‌ر ھه‌میان د‌ا رێكر، چكو ئه‌و ھه‌می ب وی كاری رازی بوون. خود‌ێ د‌بێژێ: «ئه‌وا ئه‌و د‌ه‌ڤه‌ كوشتن ڤێجا پووشمان بوون» (شوعه‌راء/157). د‌ په‌ی د‌ا وه‌ك چه‌وا صنگێ ھیسنێ كو ھاتبێ صوور كرن د‌ عه‌رد‌ێ نه‌رم د‌ا د‌چێ خارێ، د‌ عه‌رد‌ێ د‌ا چوو خارێ و د‌ه‌نگه‌ك وه‌ك عوورینا گا، ژێ ھات.

1.       أيُّها النّاسُ، إنّما يَجمَعُ النّاسَ الرِّضى والسُّخطُ، وإنّما عَقَرَ ناقَةَ ثَمودَ رجُلٌ واحِدٌ فعَمَّهُمُ اللّه‏ُ بالعَذابِ لَمّا عَمُّوهُ بالرِّضا، فقالَ سبحانَهُ: «فعَقَرُوها فأصْبَحُوا نادِمينَ (الشعراء: 157).» فما كانَ إلاّ أن خارَت أرضُهُم بالخَسفَةِ خُوارَ السِّكَّةِ الُمحْماةِ في الأرضِ الخَوَّارَةِ (نهج البلاغة: الخطبة 201).

ئه‌بوو مه‌طه‌ر: د‌ه‌ما ئبن مولجه‌مێ فاسق ئه‌و د‌ه‌رب ل میرێ باوه‌رد‌اران (س) د‌ا، ئمام حه‌سه‌ن (س) گووتێ: ئه‌ز وی بكوژم؟ كه‌ره‌م كر: نا، لێبه‌لێ زیند‌ان بكن، ئه‌گه‌ر ئه‌ز مرم، ئه‌وی بكوژن، و د‌ه‌ما ئه‌ز مرم، من ل ڤێ پشتێ ل جیێ قه‌برا براد‌ه‌رێن من ھوود‌ و صالح قه‌بر بكن. (البحار: 11 / 379 / 4).

به‌حسا صالح (س) و قه‌ومێ وی سه‌موود‌

قه‌ومێ سه‌موود‌ ب شكل و ره‌سمێ طایفه‌ و قه‌بیلان د‌ژیان؛ یانی مه‌زن و پیرێن وان سه‌ر وان حوكم د‌كران. د‌ وی باژاری د‌ا كو صالح (س) ھات رێكران د‌ا، نه‌ھ كووم ھه‌بوون كو د‌ عه‌رد‌ێ د‌ا خرابی و فه‌ساد‌ چێد‌كران و نه‌ ئه‌ھلێ صه‌لاح و د‌ورستكرن و ئاڤا كرنێ بوون (نه‌مل/48) ئه‌ڤی قه‌ومی لسه‌ر عه‌رد‌ێ سه‌ری ھلانین و زێد‌ه‌گاڤی كرن و پوت په‌ره‌ستین و سه‌ركێشی و زوڵم ژ حه‌د‌ێ وێ د‌ه‌رباز كرن.

د‌ه‌ما سه‌موود‌ خود‌ایێ خوه‌ ژ بیر كرن و زوڵم ژ حه‌د‌ێ وێ د‌ه‌رانین، خود‌ێ صالح پێغه‌مبه‌ر ژ وان را رێكر؛ ئه‌و ژ ‌ماله‌ك بقه‌د‌ر و مه‌زن بو و ب عه‌قلمه‌ند‌ی و شه‌ھره‌زایی یێ مه‌شھوور بوو (ھوود‌ /62 و نه‌مل /49) صالح،قه‌ومێ خوه‌ ژ خود‌ا په‌رێسی و ته‌ركا په‌ره‌ستنا پوتان را گازی كر و ژ وان خوه‌ست كو د‌ ناڤ كوومه‌لێ د‌ا ب عه‌د‌اله‌ت و قه‌نجیێ رابن و ته‌ركا خوه‌ سه‌را گرتنێ بكن و زێد‌ه‌گاڤیان نه‌كن و سه‌رھلنه‌د‌ن و ئه‌و ژ عه‌زاب طرساند‌ن و ھه‌بوونا طرس و خه‌طه‌رێ گھاند‌ گوھێ وان (ھوود‌، شوعه‌راء، شه‌مش و ...).

پاشێ ئه‌و حیچ بوون و د‌ه‌س ئاڤێتن حیلان و به‌خت ره‌شترین كه‌س كرن مه‌ئموور كو د‌ه‌ڤه‌مێ یێ بكوژێ و كوشت. ئه‌وا گووتن صالح: ئه‌گه‌ر تو راست د‌بێژی ئه‌وا ته‌ وه‌عد‌ه‌ د‌ایی مه‌، بینه‌ جی. صالح (س) گووت: سێ رووژا د‌ مالێن خوه‌ د‌ا بمینن و كه‌یف بكن، ئه‌ڤ وه‌عد‌ه‌ نایێ بد‌ه‌ره‌و ئێخستن (ھوود‌ /65).

پاشێ ژی د‌گه‌ل ھه‌ڤ رێك كه‌تن و صووند‌ خارن كو بشه‌ڤ ھێرشێ ببن سه‌ر صالح و كه‌سێن وی و پێره‌ ژی بێژن خوه‌یێ وی كو: ئه‌م نه‌ ل وێ د‌ه‌رێ بوون و د‌ زه‌مانێ كوشتنا مرووڤێن وی د‌ا نه‌حازر بوون و ئه‌م راست د‌بێژن. ئه‌و د‌ه‌ست بكار بوون و خود‌ا ژی د‌ه‌ست بكار بوو و ئه‌و ژ ڤێ یێكێ بێ خه‌به‌ر بوون (نه‌مل /50) و د‌حاله‌كی د‌ا كو د‌نێریان، صاعقێ (زاریات /44) و زه‌لزه‌لێ و د‌ه‌نگێ بلند‌ ئه‌و گرتن و ئه‌و د‌ مالێن خوه‌ د‌ا ژ ناڤ چوون. ڤێجا صالح (س) به‌رێ خوه‌ ژ وان زڤراند‌ و گووت: «ئه‌ی قه‌ومێ من! من په‌یاما خود‌ایێ خوه‌ ژ ھه‌وه‌ را گووت و من خێر و باشی یا ھه‌وه‌ خوه‌ست لێبه‌لێ ھوون حه‌ژ مرووڤێن خێرخاز ناكن» (ئه‌عراف /79 و ھوود‌ /67) و خود‌ێ ئه‌و كه‌سێن ئیمان ئانی بوون و ئه‌ھلێ ته‌قوایێ بوون، خلاس كرن (فوصصله‌ت /18) و پاش ھه‌لاكه‌تا قه‌ومێ سه‌موود‌، موناد‌ی یێ ئلاھی گازی كر: ھه‌یھێ! سه‌موود‌ی ب خود‌ایێ خوه‌ كافر بوون، ھه‌یھێ! ژ ناڤ بچێ قه‌ومێ سه‌موود‌. تفسير الميزان: 10 / 317.