ئمامه‌ت



ئمامه‌ت

پشتی رحله‌تا پێغه‌مبه‌رێ مه‌زنێ ئسلامێ (ص) موهمترین به‌حس كو د كوومه‌لا نوو ئاڤا بوویا ئسلامێ دا ژێ هات ئاخفتن به‌حسا خه‌لافه‌ت و جیگری یا ره‌سوولێ خودێ بی (ص) . كوومه‌كی ل سه‌ر ئه‌ساسێ بیر و هزرا هنه‌ك ژ مه‌زنێن صه‌حابان، خه‌لافه‌تا ئه‌بوبه‌كر قه‌بوول كرن و هنه‌ك دی ژی ل سه‌ر وی باوه‌ریێ مان كو جیگری یا پێغه‌مبه‌ر (ص) گووره‌كی ناساندنا ئه‌وی بخوه‌ (ص) ئمام عه‌لی یه ‌(س). پشتی هنگێ ده‌ستا ئه‌ول ب ناڤێ «عاممه» - ئه‌هلێ سوننه‌ت و جه‌ماعه‌ت– و ده‌ستا دووێ ب ناڤێ «خاصصه» - ته‌شه‌ییوع– هاتن ناس كرن.

نوكتا گووتنێ ئه‌ڤه‌ كو ئختلافا شیعه‌ و سوننیان تنێ ده‌رحه‌ق شه‌خصێ جیگرێ پێغه‌مبه‌ر دا (ص) نینه، به‌لكی د نێرینا هه‌ر ێیكی دا «ئمام» مه‌عنه‌ و مه‌فهووم و جهه‌ك تایبه‌ت هه‌یه‌ كو ئه‌ڤا دو رێچكا ژ هه‌ڤ ڤه‌دقه‌تێنێ. ژ بوونا رووناهی بوونا به‌حسێ ئه‌مێ مه‌عنا ئمام و ئمامه‌تێ باڤێژین به‌ر لێكوولینێ:

«ئمامه‌ت» د لوغه‌ت د‌ا ب ‌مه‌عنا پێشكاری و رێبه‌ری یه ‌و «ئمام» كه‌سه‌كه‌ كو به‌رپرسیاری یا كوومه‌كی د رێكه‌ك مه‌علووم د‌ا لخوه‌ دگرێ. و د ئصطلاحێ دا ئمامه‌ت ب ‌شكلێن موخته‌لف ژێ ھاتیه‌ ئاخفتن.

د نه‌زه‌را ئه‌هلێ سوننه‌ت دا ئمامه‌ت؛ حاكمیه‌ته‌ك دنیایی یه‌ (نه‌ مه‌نصه‌ب و مه‌قامه‌ك ئلاهی) كو ب وێ رێكێ ڤه‌ جامعا موسلمانا تێ ئداره ‌كرن و رێڤه ‌برن. و چكو هه‌ر كوومه‌ك موحتاجێ پێشكار و مه‌زنه‌كی یه، كووما موسلمانا ژی پشتی پێغه‌مبه‌رێ گرانقه‌در (ص) ژ خوه‌ ره‌ ره‌هبه‌رك بژارتن و چكو ژ ڤێ مه‌سه‌لێ را شكله‌ك خاص و تایبه‌ت د دین د‌ا نه‌ھاتیه‌ مه‌علووم كرن، بژارتنا جیگرێ پێغه‌مبه‌ر (ص) دكارێ ب ‌شكلێن موخته‌لف چێبێ؛ وه‌ك: بیر و هزرا زێده‌ترێ (ئه‌كسه‌ریه‌تێ) ئان مه‌زنێن وان و ئان وه‌صیه‌تا خه‌لیفێ پێشدا و ئان حه‌تا ب رێكا سه‌ركه‌تنا عه‌سكه‌ری ڤه.

لێبه‌لێ شیعه‌ كو ئمامه‌تێ ده‌واما رێكا پێغه‌مبه‌ریێ و ئمام حوججه‌تا خودێ د ناڤ خه‌لکێ د‌ا زانێ، ل سه‌ر ڤێ باوه‌ریێ یه‌ كو ئمام تنێ ب رێكا كفش كرنا ئلاهی ڤه‌ چێد‌بێ كو ل سه‌ر زمانێ پێغه‌مبه‌رێ ئینه‌رێ وه‌حیێ ڤه‌ تێ ناساندن. ئه‌ڤاهه ‌ژ به‌ر وی جهێ بلندێ ئمامه‌تێ یه‌ د فكرا شیعه‌تیێ د‌ا كو نه ‌تنێ ئمام سه‌رپه‌ره‌ستێ كوومێ و مودیر و رێڤه‌به‌رێ جامعا موسلمانا زانێ، به‌لكی خێنجی وێ، به‌یانكه‌رێ حوكمێن خودێ و موفه‌سسرێ قورئانێ و ره‌هبه‌رێ رێكا به‌خته‌وه‌ریێ ژی حه‌ساب دكێ. ب به‌یانه‌ك دی، د فه‌رهه‌نگا شیعه‌تیێ د‌ا ئمام مه‌رجه‌عێ كار و بارێ خه‌لكێ یه‌ د دو پشكێن دین و دنیایێ دا، نه‌وه‌ك چه‌وا ئه‌هلێ سوننه‌ت باوه‌ر دكن كو به‌رپرسیاری یا خه‌لیفه‌ تنێ حوكمه‌ت كر‌ن و رێڤه‌برنا دنیا خه‌لكێ یه.

ئحتیاجی یا ب ئمام

پشتی كو بیر و هزر ڤێ ده‌رحه‌قێ دا رووناهی بوون، د جی دا یه ‌ئه‌ڤ پرسیار بێ جه‌وا بدان كو د‌ گه‌ل هه‌بوونا قورئان و سوننه‌تا پێغه‌مبه‌ر (ص) ج ئحتیاج ب ئمام و ره‌هبه‌رێ دینی هه‌یه‌ –وه‌ك چه‌وا شیعه‌ باوه‌ر دكن - ؟

ژ بونا لازمیا هه‌بوونا ئمام ده‌لیلێن زه‌حفی هه‌نه، لێ ئه‌مێ تنێ ئشاره‌ بكین بال ده‌لیله‌ك ساده‌ و رحه‌تڤه: هه‌ما ئه‌و ده‌لیلا كو ئحتیاجی یا ب پێغه‌مبه‌ریێ نیشان ددێ ئه‌ڤێ ژی نیشان دد‌ێ كو خه‌لك موحتاجێ «ئمامن» ژی. چكو ژ ئالیه‌كی ڤه‌ ئسلام ئاخرین دین و پێغه‌مبه‌رێ ئسلامێ حه‌زره‌تێ موحه‌ممه‌د‌ (ص) ئاخرین پێغه‌مبه‌ره‌ ژ ئالیێ خودا ڤه، ڤێ گووره‌كێ گه‌ره‌كه‌ ئسلام جه‌وابده‌رێ هه‌می ئحتیاجی یێن به‌شه‌ر بێ حه‌تا رووژا قیامه‌تێ. ژ ئالیێ دیڤه ‌ژی قورئانا پیرووز ئه‌ساسێن گشتی یێن حوكمێن ئلاهی گووتنه‌ و به‌یانكرنا وێ و شیرووڤه‌ كرنا وێ هشتیه‌ ب هێڤی یا پێغه‌مبه‌ر ڤه (ص) .[i] لێبه‌لێ ئه‌شكه‌ره‌ یه‌ كو پێغه‌مبه‌ر (ص) د زه‌مانێ خوه ‌دا گووره‌كی ئحتیاجی یا زه‌مانێ خوه‌ ب ناڤێ رێبه‌رێ ئسلامێ ئه‌حكامێن ئلاهی به‌یان كریه ‌و ژ خه‌كێ را گووتیه‌ و لازمه‌ ژ وی را جیگرێن لایق هه‌بن كو وه‌ك وی ب ‌به‌حرا بێ بنی یا علمێ خودێ ڤه‌ گرێدایی بن، دا كو ئه‌وا پێغه‌مبه‌ر (ص) به‌یان كری ژ خه‌لكێ را بێژن و د هه‌ر زه‌مانی دا ئحتیاجی یێن كومه‌لا ئسلامی ژ حالێ راكن.

ھه‌ر وھا ئمام (س) نووبه‌دارێ میراسا د جی دا مایی یا پێغه‌مبه‌ران (ص) ھه‌ر وھا به‌یانكه‌ر و موفه‌سه‌رێن حه‌قیقی یێن قورئانا پیرووزن دا كو دینێ خودێ ژ ته‌حریف و گوهه‌رینێ بێ پارازتن و ئه‌ڤ سه‌ركه‌هنی یا زه‌لال حه‌تا رووژا قیامه‌تێ پاك و پاقژ بهێلێ.



1 2 3 4 5 6 next