حه‌دیسی غه‌دیری خوم



ته Ø¨Ù‡ Ø±Ø§Ù†Ù‰ Ùˆ ئه وانى ØªØ± به به ÚµÚ¯Ù‡ ÙŠÙ‡ Ùƒ كه له Ø³Ù‡ Ø±Ù‰ يه Ùƒ قسه ن، له زه ÙŠØ¯ كورى ئه Ø±Ù‚Ù‡ Ù… ده Ú¯ÛŽØ±Ù†Ù‡ وه كه پێغه Ù…به Ø± له ژێر داره ÙƒØ§Ù†Ù‰ غه Ø¯ÙŠØ±Ù‰ خوم خوتبه Ù‰ دادا Ùˆ فه Ø±Ù…ووى: ئه Ù‰ خه ÚµÙƒÙŠÙ†Ù‡! نزيكه كه من بۆلاى خوا بانگ هێشتن بكرێم Ùˆ منيش ئه Ù… بانگهوازه قه Ø¨ÙˆÚµ بكه Ù…ØŒ من به Ø±Ù¾Ø±Ø³Ù… Ùˆ له ÙˆÛŽ Ù„ÛŽÙ… Ø¯Ù‡ Ù¾Ø±Ø³Ù†Ù‡ وه، ئێوه Ø´ به Ø±Ù¾Ø±Ø³Ù† Ùˆ لێتان ده Ù¾Ø±Ø³Ø±ÛŽØªÙ‡ وه، له ÙˆÛŽ Ú† ده ÚµÛŽÙ†ØŸ گوتيان: شايه Ø¯Ù‰ ئه Ø¯Ù‡ ÙŠÙ† كه ره Ø³Ø§ÚµÙ‡ ØªÙ‡ ÙƒÙ‡ ت راگه ÙŠØ§Ù†Ø¯ Ùˆ بانگه Ø´Ù‡ ت بۆكردووه، بۆجيهاد چوويى Ùˆ ئامۆژگاريت كردووه خوا جه Ø²Ø§Ù‰ چاكه ت بداته وه. پێغه Ù…به Ø± فه Ø±Ù…ووى: مه Ú¯Ù‡ Ø± ئێوه شايه Ø¯Ù‰ ناده Ù† كه «لا اله الا الله Ùˆ ان محمد عبده Ùˆ رسوله» Ùˆ به Ù‡Ù‡ Ø´Øª Ùˆ ئاور Ùˆ مه Ø±Ú¯ Ùˆ ژيانى دواى مردن هه Ù‚Ù‡ Ùˆ بێگومان رۆژى په Ø³ÚµØ§Ù† دێ Ùˆ خوا مردووه ÙƒØ§Ù† زيندو ده ÙƒØ§ØªÙ‡ وه؟ گوتيان: به ÚµÛŽ! شايه Ø¯Ù‰ ئه Ø¯Ù‡ ÙŠÙ‡ Ù†. له Ù… كاته Ø¯Ø§ پێغه Ù…به Ø± فه Ø±Ù…ووى: خوايه! ئاگادار به. دوايه گوتى: «خه ÚµÙƒÙŠÙ†Ù‡! خوا مه ولاى منه Ùˆ منيش مه ولاى ئيماندارانم Ùˆ من له خۆيان بۆئه وان شياوترم «فمن كنت مولاه فهذا مولاه، (يعنى علياً) اللهم وال من والاه Ùˆ عاد من عاداه ده ÙŠØ¬Ø§ من مه ولاى هه Ø±ÙƒÙ‡ س بم، ئه Ù…Ù‡ (يانى عه Ù„Ù‰) مه ولايه ØªÙ‰. خوايه ئه وه Ù‰ خۆشتى ده ÙˆÛŽ خوشت بوێ، ئه وه Ù‰ دوژمنيه ØªÙ‰ØŒ دوژمنايه ØªÙ‰ له Ú¯Ù‡ Úµ دا بكه».

پاشان فه Ø±Ù…ووى: خه ÚµÙƒÙŠÙ†Ù‡! من له Ù¾ÛŽØ´ ئێوه Ø¯Ø§ ده Ø±Û†Ù… Ùˆ ئێوه له حه وزى كه وسه Ø± دێنه لاى من، حه وزێكه كه دريژايى ÙŠÙ‡ ÙƒÙ‡ Ù‰ زۆرتر له مه وداى نێوان به Ø³Ø±Ø§Ùˆ سه Ù†Ø¹Ø§ÙŠÙ‡. له لاى ئه Ù… حه وزه به راده Ù‰ ئه Ø³ØªÛŽØ±Ù‡ ÙƒØ§Ù†Ù‰ ئاسمان قاپ Ùˆ قاچاغى زێوينى لێيه. كاتێ هاتنه لاى من سه Ø¨Ø§Ø±Ù‡ ت به سقله ÙŠÙ† (ثقلين) پرسيارتان لێده ÙƒÙ‡Ù… كه له پاش من Ú†Ù„Û†Ù† له Ú¯Ù‡ ÚµÙŠØ§Ù† جوڵانه وه: سقلى Ú¯Ù‡ وره، كتێبى خوايه كه لايه ÙƒÙ‰ له ده Ø³ØªÙ‰ خوا دايه Ùˆ لايه ÙƒÙ‡ Ù‰ ديكه Ù‰ له Ø¨Ù‡ Ø± ده Ø³ØªÙ‰ ئێوه Ø¯Ø§ØŒ پشت به Ùˆ ببه Ø³ØªÙ†ØŒ چونكه رێگا ون ناكه Ù† Ùˆ ئاڵ Ùˆ گۆرى تێدا ناكرێ، سقلى ديكه Ø´ØŒ بنه Ù…اڵه ÙƒÙ‡ Ù…ه، خواى له ØªÙŠÙ Ùˆ ئاگادار، Ù¾ÛŽÙ‰ راگه ÙŠØ§Ù†Ø¯ÙˆÙˆÙ… كه ئه Ù… دووانه هه ØªØ§ كاتێ لاى حه وزى كهوسه Ø±ØŒ دێنه لام، له يه Ùƒ جوێ نابنه وه».- ئه Ù…Ù‡ عه ÙŠÙ†Ù‰ حه Ø¯ÙŠØ³Ù‡ ÙƒÙ‡ ÙŠÙ‡ كه ته Ø¨Ù‡ Ø±Ø§Ù†Ù‰ØŒ كورى جه Ø±ÙŠØ±ØŒ حه ÙƒÙŠÙ… ترمزى له زه ÙŠØ¯ كورى ئه Ø±Ù‚Ù‡ Ù…Ù‰ ده Ú¯ÛŽØ±Ù†Ù‡ وه، كورى حه Ø¬Ù‡ Ø± Ùˆ هێندێتر هه Ø± به Ù… شێوه ÙŠÙ‡ له ته Ø¨Ù‡ Ø±Ø§Ù†Ù‰ ده Ú¯ÛŽØ±Ù†Ù‡ وه Ùˆ به دروستى ده Ø²Ø§Ù†Ù†ØŒ بروانه صواعق، Ù„ 25.

حاكميش له موسته Ø¯Ø±Ù‡ Ùƒ دا له Ø¨Ø§Ø³Ù‰ (مناقبى عه Ù„Ù‰) دا، له دوو رێگاى دروستى گونجا Ùˆ له Ú¯Ù‡ Úµ مه Ø±Ø¬Ù‰ موسليم Ùˆ بوخارى له زه ÙŠØ¯ كورى ئه Ø±Ù‚Ù‡ Ù… ده Ú¯ÛŽØ±ÛŽØªÙ‡ وه: كاتێ پێغه Ù…به Ø± له حه Ø¬Ù‰ ماڵ ئاوايى (حجة الوداع) Ú¯Ù‡ Ø±Ø§ÙˆÙ‡ Ùˆ له غه Ø¯ÙŠØ±Ù‰ خوم گيرساوه، ده Ø³ØªÙˆØ±Ù‰ دا هه ØªØ§ گسك له ژێر داره ÙƒØ§Ù† بده ن، پاشان فه Ø±Ù…ووى: من بۆلاى خوا بانگ هێشتن كراوم Ùˆ قه Ø¨ÙˆÙˆÚµÙ… كردووه من دوو شتى پر بايه Ø®ØªØ§Ù† بۆبه Ø¬ÛŽØ¯ÛŽÚµÙ… كه يه ÙƒÙŠØ§Ù† له وى ديكه Ú¯Ù‡ وره ØªØ±Ù‡: «كتێبى خوا Ùˆ بنه Ù…اڵه ÙƒÙ‡ Ù…ØŒ بزانن له پاش من Ú†Û†Ù† له Ú¯Ù‡ Úµ ئه وانه ده Ø¬ÙˆÚµÛŽÙ†Ù‡ وه، هه ØªØ§ كاتێ دێنه لام، ئه Ù… دووانه له يه Ùƒ جوێ نابنه وه» پاشان فه Ø±Ù…ووى: خوا مه ولاى منه Ùˆ منيش مه ولاى هه Ù…وو ئيماندارانم، دوايه ده Ø³ØªÙ‰ عه Ù„Ù‰ گرت Ùˆ گوتى: «فمن كنت مولاه فهذا وليه» خوايه! هه Ø±ÙƒÙ‡ س ئه وى خۆش ويست خۆشت بوێ Ùˆ هه Ø±ÙƒÙ‡ س دوژمنايه ØªÙ‰ له Ú¯Ù‡ Úµ كرد، دوژمنى به.

حاكم حه Ø¯ÙŠØ³Ù‡ ÙƒÙ‡ Ù‰ هه Ø± به درێژى هێناوه، به ÚµØ§Ù… زه Ù‡Ù‡ Ø¨Ù‰ له كورته Ù‰ موسته Ø¯Ø±Ù‡ Ùƒ Ø¯Ø§ هه Ù…ووى نه Ù‡ÛŽÙ†Ø§ÙˆÙ‡. حاكم جارێكى ديكه Ø´ له بابى باسى زه ÙŠØ¯ كورى ئه Ø±Ù‚Ù‡ Ù… دا هێناويه ØªÙ‰ Ùˆ به دروستى ده Ø²Ø§Ù†Ù‰. زه Ù‡Ù‡ Ø¨ÙŠØ´ – به Ùˆ سه Ø±Ø³Ù‡ Ø®ØªÙ‰ ÙŠÙ‡ وه - له كتێبى كورته Ù‰ موسته Ø¯Ø±Ù‡ Ùƒ دا به دروستى ده Ø²Ø§Ù†ÛŽØŒ تكايه چاو له وانه بكه.

ئيمام ئه Ø­Ù…Ù‡ Ø¯Ù‰ حه Ù†Ø¨Ù‡ Ù„ له زه ÙŠØ¯ كورى  Ø¦Ù‡ Ø±Ù‚Ù‡ Ù… ده Ú¯ÛŽØ±ÛŽØªÙ‡ وه كه: له Ú¯Ù‡ Úµ پێغه Ù…به Ø± له ده Ø´ØªÛŽÙƒØ§ دابه Ø²ÙŠÙ† كه غه Ø¯ÙŠØ±Ù‰ خوميان Ù¾ÛŽ ده Ú¯ÙˆØªØŒ ده Ø³ØªÙˆØ±Ù‰ نوێژى دا، به Ùˆ Ú¯Ù‡ Ø±Ù…ايه نوێژى كرد، بۆپێغه Ù…به Ø± پارچه ÙŠÙ‡ ÙƒÙŠØ§Ù† خسته سه Ø±Ø¯Ø§Ø±ÛŽØŒ هه ØªØ§ ببێته سێبه Ø±. پێغه Ù…به Ø± خوتبه Ù‰ دابه Ø³Øª Ùˆ فه Ø±Ù…ووى: ئايا نازانن Ùˆ شايه Ø¯Ù‰ ناده Ù† كه من بۆهه Ø± ئيماندارێ له خۆى شياوترم؟ گوتيان: به ÚµÛŽ. فه Ø±Ù…ووى: ده ÙŠØ¬Ø§ هه Ø±ÙƒÙ‡ س من مه ولاى ئه وم، عه Ù„Ù‰ مه ولايه ØªÙ‰ØŒ خوايه! ئه وه Ù‰ خۆشى ده ÙˆÛŽ خۆشت بوێ، وه ئه وه Ù‰ دوژمنايه ØªÙ‰ له Ú¯Ù‡ Úµ ده ÙƒØ§ دوژمنى به».

نه Ø³Ø§ÙŠÙ‰ له زه ÙŠØ¯ كورى ئه Ø±Ù‚Ù‡ Ù…  Ø¯Ù‡ Ú¯ÛŽØ±ÛŽØªÙ‡ وه: كاتێ پێغه Ù…به Ø± له حه Ø¬Ù‰ ماڵئاوايى (حجة الوداع) Ú¯Ù‡ Ø±Ø§ÙˆÙ‡ Ùˆ له غه Ø¯ÙŠØ±Ù‰ خۆم گيرسانه وه، ده Ø³ØªÙˆØ±Ù‰ دا هه ØªØ§ ژێرداره ÙƒØ§Ù†Ù‰ ئه ÙˆÛŽ بماڵين، پاشان فه Ø±Ù…ووى: وا دياره من بۆلاى هه Ù‚ بانگ هێشتن كراوم Ùˆ قه Ø¨ÙˆÚµÙ… كردووه. من له Ù†ÛŽÙˆ ئێوه Ø¯Ø§ دوو شتى پر بايه Ø® به Ø¬ÛŽØ¯ÛŽÚµÙ… كه يه ÙƒÙŠØ§Ù† له وى ديكه Ú¯Ù‡ وره ØªØ±Ù‡: كتێبى خوا Ùˆ بنه Ù…اڵه ÙƒÙ‡ Ù…ØŒ له دواى من ئاگاتان له جووڵانه وه ØªØ§Ù† له Ú¯Ù‡ Úµ ئه واندا ببێ، ئه Ù… دووانه هه ØªØ§ لاى حه وزى كه وسه Ø± دێنه لام له يه Ùƒ جوێ نابنه وه» پاشان فه Ø±Ù…ووى: «خوا مه ولاى منه Ùˆ من مه ولاى هه Ø± ئيماندارێكم» دوايه ده Ø³ØªÙ‰ عه Ù„Ù‰ گرت Ùˆ فه Ø±Ù…ووى: «هه Ø±ÙƒÙ‡ س من وه Ù„Ù‰ ئه وم، عه Ù„Ù‰ وه Ù„Ù‰ ÙŠÙ‡ ØªÙ‰Â» خوايه! ئه وه Ù‰ خۆشى ده ÙˆÛŽØŒ خۆشت بوێ، ئه وه Ù‰ دوژمنيه ØªÙ‰ دوژمنى به».

ئه Ø¨ÙˆØªÙˆÙÙ‡ ÙŠÙ„ ده ÚµÛŽ: به زه ÙŠØ¯Ù… گوت ئايا ئه Ù…Ù‡ ت له پێغه Ù…به Ø± بيستووه؟ وڵامى داوه: ئه وه Ù‰ له بن ئه Ùˆ دارانه بوون به چاوى خۆيان ئه ويان دى Ùˆ ئه Ù… قسه ÙŠØ§Ù† له Ùˆ بيست.

موسليم كه كتێبى سه Ø­ÙŠØ­ له باسى فه Ø²ÙŠÙ„Ù‡ ØªÙ‡ ÙƒØ§Ù†Ù‰ عه Ù„Ù‰ دا له رێگاى جۆراوجۆره‌وه ئه‌م حه‌ديسه‌ى له زه ÙŠØ¯ كورى ئه Ø±Ù‚Ù‡ Ù… گێراوه ØªÙ‡ وه، به ÚµØ§Ù… كورتى كردۆته وه Ùˆ هه Ù…ووى نه Ù‡ÛŽÙ†Ø§ÙˆÙ‡.

ئيمام ئه Ø­Ù…Ù‡ Ø¯ له دوو رێگاوه له به Ø±Ø§Ø¡ كورى عازب ده Ú¯ÛŽØ±ÛŽØªÙ‡ وه كه ئێمه له Ú¯Ù‡ Úµ پێغه Ù…به Ø± له غه Ø¯ÙŠØ±Ù‰ خۆم گيرساينه وه. بانگه واز كرا «نوێژى جه Ù…اعه ت» له ژێر دوو داردا جێگايه ÙƒÙŠØ§Ù† بۆپێغه Ù…به Ø± دروست كرد. نوێژى نيوه Ø±Û†Ù‰ خوێند وده Ø³ØªÙ‰ عه Ù„Ù‰ گرت Ùˆ گوتى:ئايا نازانن كه من له هه Ø± ئيماندارێ بۆخۆى شياوترم؟ گوتيان: به ÚµÛŽØŒ دوايه ده Ø³ØªÙ‰ عه Ù„Ù‰ گرت Ùˆ فه Ø±Ù…ووى: هه Ø±ÙƒÙ‡ س من مه ولاى ئه Ùˆ بم، عه Ù„Ù‰ مه ولايه ØªÙ‰ØŒ خوايه، ئه وه Ù‰ خۆشى ده ÙˆÛŽ خۆشت بوێ، ئه وه Ù‰ دوژمنيه ØªÙ‰ØŒ دوژمنى به. دواى ئه Ù…Ù‡ عومه Ø± چاوى به عه Ù„Ù‰ كه وت Ùˆ فه Ø±Ù…ووى: لێت پيرۆز بێ ئه Ù‰ كورى ئه Ø¨ÙˆØªØ§Ù„ب كه بوويته مه ولاى هه Ø± Ú˜Ù† Ùˆ پياوێكى ئيماندار.

نه Ø³Ø§ÙŠÙ‰ له ئايشێ ÙƒÚ†Ù‰ سه Ø¹Ø¯ ده Ú¯ÛŽØ±ÛŽØªÙ‡ وه كه ده ÚµÛŽ: له باوكى خۆم بيست كه پێغه Ù…به Ø± له رۆژى «جحفه» له حاڵێكدا دا ده Ø³ØªÙ‰ عه Ù„Ù‰ له ده Ø³Øª دابوو خوتبه Ù‰ خوێند. حه Ù…د Ùˆ سپاسى خواى گوت، پاشان فه Ø±Ù…ووى: خه ÚµÙƒÙŠÙ†Ù‡! من وه Ù„Ù‰ ئێوه Ù…ØŒ گوتيان: به ÚµÛŽ راسته، پاشان ده Ø³ØªÙ‰ عه Ù„Ù‰ هه ÚµÙ‡ÛŽÙ†Ø§ Ùˆ فه Ø±Ù…ووى: ئه Ù…Ù‡ وه Ù„Ù‰ Ùˆ جێنشينى منه، ده ÙŠÙ†Ù‰ من لا ده Ø¨Ø§. هه Ø±ÙƒÙ‡ Ø³ÛŽ ئه وى خۆش بوێ، خۆشم ده ÙˆÛŽ Ùˆ هه Ø±ÙƒÙ‡ Ø³Ù‰ دوژمنايه ØªÙ‰ له Ú¯Ù‡ Úµ بكا، دوژمنى ئه وم.



1 next